In Dubai, in de Verenigde Arabische Emiraten, vindt van 20 november tot 15 december de ITU World Radiocommunication Conference 2023 (WRC-23) plaats. Op dit vierjaarlijkse hoogste orgaan worden wereldwijd alle mogelijke radiofrequenties op aarde en daarbuiten verdeeld. Vandaag start al de voorbereidende vijfdaagse Radio Assembly (RA-23). Een vooruitblik.
Het beheer van het internationale radiofrequentiespectrum is al sinds 1903 het onderwerp van een wereldwijd orgaan. In het toen nog sterk koloniale tijdperk was het contact onderhouden met de overzeese gebieden een moeilijke onderneming, tot de draadloze telegrafie met rasse schreden een commerciële toepassing werd. Op die allereerste wereldconferentie in Berlijn werd onder meer beslist dat kuststations telegrammen van en naar schepen op zee moesten kunnen ontvangen en verzenden, zonder onderscheid naar het gebruikte draadloze telegrafiesysteem én dat steeds prioriteit moest worden gegeven aan hulpoproepen die door schepen werden verzonden.
In de verdere loop van de twintigste eeuw waren het heel vaak de omroepbanden die de belangrijkste agendapunten uitmaakten van deze conferenties. Vanaf 1948 vonden die conferenties – op een paar uitzonderingen na – altijd plaats in (het in de internationale politiek neutrale) Zwitserland, wat meteen verklaart waarom zo vaak wordt verwezen naar de diverse Genève-radioverdragen.
In de afgelopen decennia heeft de explosie van mobiele toepassingen de kaarten van deze wereldconferenties grondig hertekend. De hoofdbrok op WRC-23 gaat nu over het zogenaamde middenbandspectrum (1 tot 6 GHz), want dat is waar ook de geavanceerde 5G- en de toekomstige 6G-netwerken zich zullen afspelen. Het is op deze conferentie dat de toekomst van de mobiele technologie vorm zal worden gegeven. Het is dus niet zo toevallig dat de internationale financiële wereld nieuwsgierig meekijkt naar de nakende spectrumtoewijzingen.
Ook de satellietwereld kijkt met spanning uit naar de conferentie. Zo is er nogal wat verdeeldheid onder operatoren over een voorstel om de vermogenslimieten voor satellieten te herzien, om signaalinterferentie tussen verschillende banen te voorkomen. De huidige limieten, die meer dan tien jaar geleden werden vastgelegd, zorgen voor veel problemen en discussies.
Wie krijgt de 600 MHz-band?
Specifiek voor Europa wordt uitgekeken naar de afloop van de discussie over de 600 MHz-band. Zoals we eerder al uitlegden situeert zich daar al jaren een spanningsveld tussen de telecomsector en de omroepsector. Historisch werd de band 470-960 MHz gebruikt voor televisie, zoals ook band III (de huidige band voor DAB+, 174-240 MHz) oorspronkelijk een televisieband was. Alle frequenties boven de 800 MHz werden al meer dan dertig jaar geleden naar de opkomende GSM-netwerken overgeheveld. Door de overgang van analoge naar digitale televisie was zelfs dat uitgebreide spectrum tot 800 MHz niet echt meer nodig, waardoor de digitale terrestrische televisie (DTT) in 2006 werd teruggebracht naar de ‘kernband’ van 470 tot 694 MHz.
Theoretisch moesten alle landen in ‘region 1’ – waartoe ook wij behoren – hun omroepactiviteiten in de 700 MHz-band uiterlijk staken tegen 30 juni 2020. In ons land bleef de DVB-T van de RTBF nog tot de lente van dit jaar uitzenden op kanaal 56 (754 MHz). Pas eind vorig jaar veilde de Belgische regering – als een van de laatste in Europa – de mobiele telecomplekjes voor de 700 MHz-band. Die vertraging had weliswaar niks te maken met de RTBF, maar alles met de aanslepende discussie rond de strenge stralingsnormen in Brussel.
Voor de mobiele operatoren is dat niet genoeg. Zij willen al jaren liefst ook de 600 MHz-band in hun bezit krijgen. Daar lobbyen ze stevig voor. Het beste argument in hun voordeel – én dat van de consument – is dat ze hierdoor, vanwege de lagere frequentieband, de mobiele snelheden op het platteland met 35 tot 45 procent kunnen verbeteren. De Europese omroepwereld verzet zich hevig tegen het afgeven van nog meer spectrum. Het heeft daarin een bondgenoot in de sector van de Audio PMSE (draadloze microfoons, etc) dat zich ook gedeeltelijk in dezelfde band afspeelt.
Feit is dat de 470-694 MHz-band vandaag zeker niet optimaal wordt benut. De televisiekijkgewoonten binnen Europa lopen zo enorm uiteen, dat het vrijwel onmogelijk is om deze band te harmoniseren naar één enkel scenario, zelfs niet na 2030. Het beeld van DVB-T (of DTT, dat is hetzelfde) in Europa maakt sprongen van nul tot 90 procent dekking. Veel toegewezen kanalen worden zelfs gewoon niet benut.
In Vlaanderen heb je bv. wel nog TV Vlaanderen (via Norkring), maar de twee VRT-kanalen in deze televisieband (22 en 25) worden intussen al vijf jaar niet meer gebruikt. Voor wie dit wil ‘vieren’: het lustrum is op 1 december. Uiteraard bezorg je hiermee de telecomsector het beste argument: “zie je wel, etherverspilling”. De RTBF garandeert trouwens evenmin dat het op de lange termijn nog wil blijven doorgaan met DVB-T.
Keuze uit drie scenario’s
Strikt genomen mogen landen die dat zouden wensen de 600 MHz-band nu al gebruiken voor mobiele toepassingen, “zolang de interferentievereisten van de omroepdiensten in de buurlanden maar worden gerespecteerd”. In de praktijk wordt die band dus nog nergens ingezet voor mobiel gebruik, want geen enkele telecomoperator zit te wachten op een frequentieband met halfslachtige mogelijkheden.
Zoals de zaken er nu voorstaan zal er op WRC 23 een ‘stilstand’ tot 2030 worden afgesproken voor de band 470-694 MHz. Dat is toch het compromis dat de voorbije weken circuleerde tussen de drie grote blokken binnen ‘region 1’ (Europa, Afrika en een verbond van onafhankelijke staten).
Voor de verdere toekomst twijfelt Europa nog tussen drie scenario’s. In het eerste scenario blijft de band nog zeker tot 2040 voorbehouden voor lineaire digitale televisie via DVB-T. In het tweede scenario zou een deel van de band worden gereserveerd voor 5G Broadcast en/of mobiele diensten.
Het derde scenario gaat ervan uit dat het DTT-gebruik van de band in sommige landen beperkt zou zijn en dat mobiele diensten een volledig FDD-bandplan (Frequency-Division Duplexing) zouden implementeren met zowel uplink- als downlink-streams. Dat laatste zou van de internationale frequentiecoördinaties echter een enorme technische uitdaging maken. Daar zitten de omroeporganisaties uiteraard niet op te wachten. (RDS)
- WRC-23 is vanaf 20 november te volgen via deze speciale website.
- De agenda van WRC-23 en alle voorbereidende documenten vind je hier.
- Foto boven: archiefbeeld ITU WRC-19 in Sharm el-Sheikh, ITU/D. Woldu
