In Groot-Brittannië blijft DAB+ het erg moeilijk hebben om de oude DAB-standaard te doen vergeten. Liefst zes op tien Britten die DAB(+) gebruiken heeft geen flauw benul van het verschil tussen die oude en de actuele standaard, ook al hebben ze vaak wel degelijk een DAB+ in huis. Een en ander blijkt uit het eerste grote onderzoek van mediaregulator Ofcom naar dit typisch Britse fenomeen.
Als het gaat over DAB+, dan wordt Groot-Brittannië altijd in één adem genoemd met Noorwegen en Zwitserland als de drie landen waar deze digitale radiostandaard al vrij algemeen wordt gebruikt. Een belangrijke nuance is echter dat Groot-Brittannië nog steeds kampt met de erfenis van de oude DAB, de standaard uit de jaren ’90 die tot pakweg 2010 algemeen werd gebruikt. Ook onze Vlaamse VRT-radio’s gebruikten die standaard zelfs nog tot oktober 2017, terwijl de commerciële mux Vlaanderen1 in 2015 van bij de start (verplicht) DAB+ gebruikte.
Het grote verschil met het Europese vasteland is dat DAB destijds in Groot-Brittannië al behoorlijk aansloeg, waar het in de rest van Europa een doodgeboren kind bleek. Dat maakte het in de rest van Europa iets minder complex om de technologisch veel hoogwaardiger standaard DAB+ te introduceren. Radiotoestellen met DAB+ kunnen immers ook probleemloos overweg met de oude DAB-standaard. Omgekeerd werkt dat niet: wie nog een oude DAB heeft, die mist alle stations die DAB+ gebruiken.
Die erfenis blijft de Britten tot op vandaag achtervolgen. Waar wij in Europa via de ether volop de overgang beleven van analoge radio naar DAB+, blijven de Britten kampen met koudwatervrees om DAB te vervangen door DAB+. Hierdoor wordt veel van de beschikbare ruimte in de digitale ether totaal niet optimaal benut, zo erkennen ook alle betrokkenen. De BBC gebruikt nog steeds uitsluitend de oude DAB, terwijl de commerciële spelers de overstap naar DAB+ eerder schoorvoetend maken. Enkel de meer recente (lokale) smallscaleDAB is verplicht om DAB+ te gebruiken.
Het grotere probleem was het gebrek aan duidelijke data over de omvang van deze problematiek. Hoeveel procent van de Britse gezinnen heeft toestellen – thuis en/of in de wagen – die enkel de oude DAB kunnen ontvangen?
Bijkomend probleem is dat ginds tot op vandaag nog steeds nieuwe toestellen worden verkocht met enkel DAB. De gemiddelde prijs van een DAB bedraagt er zelfs minder dan de helft van de gemiddelde prijs van een DAB+ (27 tegenover pakweg 66 Britse pond). Je vindt de eerste categorie dan ook nog uitsluitend bij enkele goedkope elektroketens, terwijl het gamma van DAB+ kwalitatief veel breder gaat. Volgens het Britse GfK Panelmarket werden in 2022 nog zo’n 220.000 nieuwe DAB-radio’s verkocht, tegenover 470.000 met DAB+ én zowaar zelfs nog 530.000 toestellen met enkel de analoge radiobanden. Globaal bevindt de verkoop van huishoudelijke radiotoestellen zich trouwens al enkele jaren in vrije val.
In de nieuwe Britse auto’s hebben vrijwel alle autoradio’s al enkele jaren standaard ook DAB+ aan boord, omdat de Britten in 2020 de Europese EECC-richtlijn (die nog dateerde van net voor de Brexit) overnamen in hun wetgeving. Maar dat neemt niet weg dat er veel onduidelijkheid was over de situatie in de oudere auto’s.
Volgens Ofcom, de Britse media- en telecomregulator, was het dan ook hoog tijd om eens klare wijn te schenken in de actuele toestand van DAB+. De resultaten werden vrijdag gepubliceerd, al vond het onderzoek bij 4.055 volwassen Britten (face-to-face) al plaats in oktober/november vorig jaar.
Ofcom zelf geeft deze samenvatting van de resultaten:
DAB+-penetratie
- 10,1 miljoen Britse huishoudens (36 procent) heeft een DAB+-set, thuis of in ten minste één auto, wat neerkomt op een geschatte 14,8 miljoen DAB+-sets
- 4,2 miljoen Britse huishoudens (15 procent) hadden een DAB+-set thuis, met naar schatting 4,8 miljoen DAB+-sets (huishoudelijk)
- Twee derde (66 procent) van de DAB-bezitters in huis had een DAB+-set
- Ruim een derde (37 procent) van de huishoudens met een auto had een DAB+-set voor in de auto
DAB+-gebruik
- Een kwart van de DAB-luisteraars thuis luisterde de afgelopen maand naar een DAB+-radiostation
- Een vijfde van de DAB-luisteraars in de auto luisterde de afgelopen maand naar een DAB+-radiostation
Bewustwording van DAB+
- Mensen die naar DAB-radio luisterden waren significant vaker op de hoogte van DAB+ dan de rest van de bevolking (31 procent versus 18 procent)
- Meer dan de helft van de DAB-luisteraars (58 procent) zei echter nog nooit van DAB+ te hebben gehoord
Maar er vallen nog meer interessante conclusies te trekken uit dit rapport. Zo is er – zoals ook uit de RAJAR-cijfers al bleek – de laatste jaren een forse toename van het thuisluisteren via de smartspeaker, hoewel ook dat fenomeen stilaan tegen zijn piek lijkt aan te kijken. In de praktijk is dat binnenhuis radioluisteren actueel versnipperd over vijf manieren (analoog, DAB(+), digitale TV, smartspeaker en andere online-toepassingen). Het wekelijkse bereik van DAB(+) ligt op 59 procent, met in sommige delen van vooral Engeland pieken tot 69 procent.
Het opmerkelijkste is echter dat erg weinig bezitters van een DAB en/of DAB+ het verschil kennen tussen de twee. Om het bezit van een DAB of DAB+ exact in kaart te brengen moesten in het onderzoek enkele zeer specifieke vragen worden gesteld. Zo werd aan alle DAB-bezitters gevraagd te bevestigen of ze op hun drie nieuwste DAB-sets konden afstemmen op Heart 90s en Capital Dance (die alleen beschikbaar zijn in DAB+). Op basis hiervan concludeert Ofcom dat 66 procent van de DAB-bezitters in huis toegang heeft tot DAB+. Dit komt overeen met 15 procent van de totale bevolking.
In de auto heeft, volgens Ofcom, momenteel precies de helft een DAB aan boord. Via een combinatie van de enquête en cijfers van de autosector komt de regulator tot het besluit dat slechts 37 procent van al die DAB-radio’s in het huidige Britse wagenpark ook overweg kan met DAB+.
De tijd is nog niet rijp
Volgens Ofcom zou het op basis van deze cijfers disproportioneel zijn om nu al regelgevende stappen uit te vaardigen om de transitie van DAB naar DAB+ te versnellen. “Wij zijn van mening dat een focus op door de industrie geleide initiatieven waarschijnlijk het meeste voordeel zou opleveren, waarbij bedrijven beslissingen zelf nemen over hoe ze hun diensten ontwikkelen, in het belang van hun luisteraars en potentiële luisteraars.”
Ofcom verwijst in dat verband expliciet naar de recente beslissing van Global om Classic FM vanaf januari 2024 om te zetten naar DAB+, terwijl Bauer deze week eveneens gelijkaardige wijzigingen aankondigde voor haar ruimte in de nationale mux van Sound Digital.
Het is de bedoeling van Ofcom om in 2026 over deze materie een vervolgstudie te maken. De volledige studie is hier te vinden.
Ik heb een Britse DAB-ontvanger die door de overgang naar DAB+ onbruikbaar werd. In Nederland werd DAB niet meer ondersteund. De Nederlandse publieke omroep maakte jarenlang reclame met de slogan. ‘FM wordt DAB+’. Een aantoonbare leugen omdat het DAB was dat DAB+ werd.
In 2014 schreef ik daarover het volgende commentaar:
https://georgeknightlang.wordpress.com/2014/03/27/afweging-om-dab-en-dab-niet-naast-elkaar-te-laten-bestaan/
Het raadsel van de Nederlandse omroeppolitiek is waarom DAB en DAB+ niet naast elkaar kunnen bestaan. Het lijkt een bezuinigingsmaatregel om de doorgifte van DAB af te sluiten. In de publieke opinie is dat door vertegenwoordigers van de Nederlandse publieke omroep nooit eerlijk uitgelegd.
Je schrijft in je artikel van 2014: “De kritiek richt zich er voornamelijk op dat er niet is gekozen voor een overgangsperiode waarin DAB-technologie naast DAB+ wordt doorgegeven.” In 2014 zou het spectrum van band III dat inderdaad nog wel aangekund hebben. Anderzijds, het antwoord op de vraag waarom een overgangsperiode geen goed idee is krijg je nu in de UK: eeuwige twijfel, verwarring en dubbele agenda’s. Het schrijnendste blijkt nu vooral de enorme onwetendheid bij de gebruikers.
De BBC blijft zelfs bewust DAB promoten, zonder de gebruikers er expliciet op te wijzen dat ze beter een toekomstbestendige DAB+ kopen (dat werd hen enkele jaren geleden in het Britse parlement verweten als een ‘geheime agenda’). Makkelijker zo voor de Beeb, want elke luisteraar die nu nog een DAB koopt mist op die manier heel wat kanalen waar die naartoe zou kunnen lopen.
Ook in de dagdagelijkse Britse journalistiek regeert de verwarring. DAB is daar als term al jaren ‘household’ geworden en wordt nu vaak verkeerdelijk gebruikt in artikels over bv. nieuwe lokale muxen of radiostations die in feite uitsluitend DAB+ gebruiken. Wat dan weer voor heel wat klachten zorgt van gebruikers/luisteraars die van niet beter weten, wat dan weer enorm negatief afstraalt op het grotere verhaal van een digitale ether.
De door jou gesuggereerde overgangsperiode zou mogelijk ook in Nederland tot dezelfde problematiek kunnen geleid hebben. Vaak is de korte pijn veel nuttiger en efficiënter. Het was inderdaad jammer voor de enkele duizenden bezitters van een (inderdaad prijzige) DAB-ontvanger, maar bedenk eens: hoeveel van al jouw andere hifi- en andere technologische apparatuur uit de jaren ’90 ligt intussen in het containerpark (of op zolder)? Weinig van die apparatuur heeft een levensduur van langer dan tien jaar, terwijl radiotoestellen inderdaad gemakkelijk tientallen jaren meegingen en meegaan. Van al die andere toestellen vinden we het dus blijkbaar normaal dat ze maar beperkt bruikbaar blijven (waardoor o.a. tv en video veel makkelijker konden innoveren), maar van de radio gaan we eisen dat die moet blijven vasthouden aan sterk verouderde of zelfs afgeschreven technologie als AM, FM en DAB?
Het aantal radiotoestellen dat buiten de UK verkocht is geweest en enkel DAB kon ontvangen, was zodanig klein dat het mij verbaast dat je dit een raadsel vindt.
Jammer voor die paar gebruikers zoals jij die met een onbruikbaar toestel zijn achtergebleven, maar eender welke andere oplossing zou niet getuigen van goed bestuur.
Ik heb er ook nog 1, dat Ding scant nog wel de kanalen maar speelt ze niet meer af. Voor de oude vertrouwde FM kan het wel nog dienen. Maar inderdaad de VRT verliest zo al genoeg ruimte aan Radio2 laat staan dat ze nog MP2 moeten blijven aanbieden.