In het Engelse plekje Twickenham, ten zuidwesten van Londen, overleed maandagochtend Trevor Baylis op 80-jarige leeftijd. Baylis gaat de geschiedenisboeken in dankzij een uitvinding die bijzonder cruciaal bleek om de aidsepidemie in Afrika onder controle te krijgen: een manueel opwindbare radio.
Trevor was al van in zijn jeugd een kleurrijk figuur. Op zijn vijftiende was hij al Brits zwemkampioen, nadien maakte hij als stuntman naam, onder meer als eerste stuntman die zich onder water wist te bevrijden. Later ging hij zwembaden verkopen.
Maar hij bleek vooral een handige Harry. In de jaren tachtig specialiseerde hij zich in het ontwikkelen van hulpapparaten voor mensen met een lichamelijke handicap. Toen hij in 1991 een documentaire zag over de enorme aidsepidemie in landelijke delen van Afrika en vooral de moeilijkheid om voorlichting te geven over veilige seks, bracht hem dat op een origineel idee: een opwindbare radio.
Radiotechnologie kan immers duur zijn, zeker in onderontwikkelde regio’s zonder vaste elektriciteit, waar je bent aangewezen op batterijen. Zijn eerste prototype van een opwindbare radio speelde 14 minuten. De inspiratie haalde Baylis bij de opwindbare grammofoon van zijn grootmoeder.
Tomorrow’s World
De grote merken en producenten bleken echter niet geïnteresseerd in het commercialiseren van de uitvinding. Een doorbraak voor de BayGen klokradio volgde pas in 1994, toen Trevor in het BBC tv-programma Tomorrow’s World zijn uitvinding demonstreerde (zie video onderaan).
In het Zuid-Afrikaanse Kaapstad startte hij, samen met twee partners, een sociale werkplaats die de toestellen in massa gingen produceren onder de naam Freeplay. Hij won er in 1997 de BBC-award «Designer of the year» mee.
Zelf werd de uitvinder er echter niet rijk van, want hoewel hij zijn uitvinding had gepatenteerd, slaagden zijn vennoten er toch in om het patent te omzeilen, door het ontwerp lichtjes aan te passen. Baylis deed daar in zijn latere jaren vaak zijn beklag over in interviews.
De menselijke en maatschappelijke voldoening bood hem gelukkig voldoende troost. De verspreiding van de miljoenen spotgoedkope opwindbare radiotoestellen zorgde uiteindelijk wel mee voor de belangrijke kentering in de aidsepidemie, mede dankzij de educatieve HIV-campagnes die vanaf dan intensief werden uitgezonden via de radio in de meest getroffen gebieden.
Baylis kreeg voor zijn uitvinding meerdere onderscheidingen en eredoctoraten van Engelse universiteiten. In 2014 werd hij benoemd tot Commander of the British Empire (CBE) voor zijn diensten aan de intellectuele eigendom.
Elektrische schoenen
De financiële tegenvaller hield Travis ook niet tegen om nog meer leuke dingen uit te vinden, zoals zijn elektriciteit opwekkende wandelschoenen. Die demonstreerde hij in 2001 met een 160 kilometer lange wandeling door de Namib-woestijn in zuidelijk Afrika, waarmee hij geld inzamelde voor de liefdadigheidsinstelling Mines Advisory Group.
De laatste jaren leidde hij het bedrijf Trevor Baylis Brands, dat uitvinders helpt bij de ontwikkeling en bescherming van hun ideeën, en die vervolgens op de markt te krijgen.
Freeplay is actueel nog steeds een gerespecteerd producent van duurzame radiotoestellen ten behoeve van ontwikkelingsorganisaties.
