In Nederland zijn er ernstige bedenkingen bij de (on)regelmatig fenomenale luistercijfers van Grand Prix Radio in het Nationaal Media Onderzoek Luistercijfers. In de weken met een Formule 1-race laat het station zogezegd al gauw een paar miljoen luisteraars optekenen.
Zoals bekend gebruiken onze noorderburen sinds begin dit jaar voor hun officiële luistercijfers de app MediaCell+, waarbij middels audiomatching wordt geregistreerd naar welke radiozender een panellid op elk moment luistert. De deelnemende radiostations leveren zelf de streams aan voor die audiomatching, al is dat voorlopig nog steeds zonder een ‘digital fingerprint’, een voor de luisteraar onhoorbare digitale code die de authenticiteit van de stream moet garanderen.
Het lijkt er sterk op dat Grand Prix Radio van die ontbrekende vingerafdruk misbruik maakt om zijn luistercijfers serieus op te krikken. In de weken dat er een Formule 1-race is kreeg het station plots twee tot drie miljoen luisteraars toegewezen. In de andere weken variëren die cijfers tussen 0 en 80.000 luisteraars.
Onze collega’s van RadioFreak.nl proberen al enkele maanden opheldering te krijgen bij die nogal ongeloofwaardige bokkensprongen. Grand Prix Radio verloor immers de Nederlandse radiorechten op de Formule 1. Wie in Nederland naar Grand Prix Radio luistert, via internet of DAB+, hoort er al maanden geen rechtstreekse verslagen meer van de races.
Maar het station slaagde er wel in om de Belgische radiorechten op te kopen, waardoor de Formule 1-races alsnog bij Grand Prix Radio live te beluisteren zijn via een aparte Belgische stream, inclusief de geliefde commentaarstem van Olav Mol, tevens eigenaar van Grand Prix Radio. Die extra stream werkt echter enkel in ons land, al kun je daar vanuit Nederland wel aan via een VPN. Tijdens de races haalt die Belgische versie pieken tot 40.000 streams.
TV-kijker wordt als radioluisteraar geteld
Het vermoeden is nu dat Grand Prix Radio tijdens de races gewoon de Belgische stream aanlevert aan het NMO Luisteronderzoek. Hierdoor komt het geluid (van de racewagens) overeen met het geluid van de televisie-uitzending van de Formule 1. Door de ‘primitieve’ audiomatching wordt elke tv-kijker van de Formule 1-race automatisch meegeteld als een luisteraar van Grand Prix Radio.
Als dat vermoeden klopt, en daar lijkt het sterk op, dan is dat uiteraard “de boel belazeren”. In marktaandeel lijkt het effect misschien eerder beperkt. Het hoogste marktaandeel dat Grand Prix Radio hierdoor wist te genereren was 1,5 procent (in week 11). Maar voor Nederland, met een zeer competitieve radiomarkt, is dat eigenlijk al een gigantisch cijfer.
Zowel Grand Prix Radio als NMO zijn niet zo happig op vragen over deze penibele kwestie. “Na bijna drie maanden kan nog steeds geen 100 procent uitsluitsel gegeven worden welke stream meegenomen wordt in het luisteronderzoek. NMO laat weten het nog steeds te onderzoeken, maar zegt wel “het klopt dat we het geluid van de race meten.” Hier lijkt dus sprake van simulcast te zijn”, schrijft RadioFreak.
Oneigenlijk gebruik
Een en ander maakt duidelijk dat het systeem van de audiomatching momenteel nog zwakheden vertoont. Eerder was al gebleken dat het systeem faalde bij bepaalde grote evenementen. Zo werden tijdens het Eurovisiesongfestival veel tv-kijkers automatisch meegeteld als luisteraars van NPO Radio 2. Hetzelfde gebeurde met Radio 538 tijdens Koningsdag. Zonder een controleerbare digitale vingerafdruk in het radiosignaal zal het risico op ‘oneigenlijk gebruik‘ dus enkel maar toenemen.
Het probleem is dat het technisch nog niet vanzelfsprekend is om de radiostations nu al zo’n vingerafdruk verplicht op te leggen. Daarvoor zit de technologie zelf, zeker als die platformonafhankelijk moet zijn, nog te veel in een experimentele fase. Ook binnen de EBU wordt hierover onderzoek gevoerd. Fingerprinting is niet enkel nuttig voor meer betrouwbare luistercijfers, het kan ook diensten bewijzen aan auteursrechtenfirma’s (via een automatische detectie van de gespeelde muziek) of om tijdgestempelde rapporten van alle gespeelde reclamespots te maken.
