In de Verenigde Staten is de christelijke mediaorganisatie Educational Media Foundation (EMF) uitgegroeid tot de op een na grootste zendereigenaar van het land. De non-profitorganisatie, volledig gefinancierd met donaties, heeft wekelijks naar schatting 18 miljoen luisteraars via zijn merknamen ‘K-LOVE’ en ‘Air1’. Al is dat vooral een façade waarachter een zeer conservatieve macht schuilt en die steeds zwaarder weegt op het al erg broze Amerikaanse radio-ecosysteem.
Het Amerikaanse Rolling Stone publiceerde afgelopen weekend een diepgravend en boeiend essay, “Why Is the Radio Full of Christian Rock? Thank This Nonprofit”. Dat vertelt het verhaal achter het christelijke radioconglomeraat en de enorme impact die het heeft op de Amerikaanse radio-industrie. “Het exploiteert de mazen in de federale wet om overal lokale radiostations op te kopen en de “duivelse muziek” uit de lucht te halen”, aldus Rolling Stone, dat zelf politiek tot het progressieve kamp behoort.
The Loop in Chicago, WPLJ 95 in New York en WAAF in Boston, het zijn maar enkele van de iconische commerciële radiostations die de afgelopen jaren werden opgekocht door de Educational Media Foundation en waarvan het format meteen werden getransformeerd tot Christian Contemporary Music (CCM). Het lijstje is veel langer, maar niet al die lokale radionamen hebben echo’s die tot in Europa weerklinken.
Het verhaal van EMF gaat niet alleen over muziek. Het is een verhaal over het verval van de Amerikaanse lokale radio, historisch gezien een toevluchtsoord voor nieuwe muziek, diversiteit in stemmen en politieke dialoog. EMF hanteert een strategie om stations te verwerven “door onweerstaanbare sommen geld aan te bieden, de lokale aanwezigheid uit te roeien en te vervangen door onbemande zenders”.
‘Positive and Encouraging’
De groei van de organisatie wordt mogelijk gemaakt door gebruik te maken van de mazen die de FCC laat om kleine non-profitorganisaties te ondersteunen en zogenaamde ‘spectrumdominantie’ door (commerciële) entiteiten met diepe zakken te voorkomen. Critici beweren dat EMF opereert als een media-megabedrijf met winstoogmerk en hierdoor de traditionele rol van de lokale radio ondermijnt.
EMF werd in 1978 opgericht door DJ Bob Anthony Fogal met als doel radiostations voor christelijke muziek te creëren die een breder publiek zouden bereiken “door de traditionele, marginale stijl van de toenmalige christelijke radio te vermijden”. In 1982 had hij voldoende fondsen om een eerste FM-station over te kopen van een failliete kerk in Santa Rosa, Californië.
Er werd in christelijke kringen aanvankelijk nogal spottend gedaan over zijn muzikale aanpak, maar toch nam de steun toe en twintig jaar later had EMF al 50 stations – meestal overnames van andere noodlijdende christelijke zenders – en haalde het jaarlijks 25 miljoen dollar aan donaties binnen. “Positive and Encouraging” is de baseline van K-LOVE die al sinds 1986 wordt aangehouden.
De truc met de translator
De grote doorbraak volgde in 2003 toen de FCC over het hele land zo’n 900 ‘FM-translators’ verdeelde, licenties voor steunzenders, waarvan ook heel wat in de grootste steden. EMF haalde er liefst 250 van binnen. In 2006 had EMF zijn activa al verviervoudigd. Het meest verontrustende was dat EMF zich vanaf dan volop ging richten op de lagere FM-band, in de Amerikaanse subcultuur bekend als ‘the left of the dial’.
In de VS reserveerde de FCC de frequenties van 88.1 tot 91.9 MHz namelijk lange tijd exclusief voor college-radio, organisaties voor gemeenschaps- en publieke radio en American natives. Dat moest de vele subculturen beschermen tegen de grote commerciële entiteiten. Veel van die kleine non-profitorganisaties verloren sindsdien hun licenties aan EMF, gewoon omdat het stilaan onmogelijk werd om er tegen op te boksen.
Maar ook de grote commerciële radiogroepen doen vlotjes zaken met EMF. Enkele jaren geleden legde EMF 103,5 miljoen dollar op tafel om zes stations over te nemen van het noodlijdende Cumulus Media, de derde grootste radiogroep in de VS. Vanaf 2022 beschikte EMF over bijna een miljard dollar aan netto activa en een jaarlijkse omzet van bijna een kwart miljard dollar, voornamelijk gefinancierd door donaties van luisteraars, naast inkomsten uit merchandise, concerttickets en andere producten.
Jezus per minuut
De overname van – niet zo toevallig – vooral rockstations leidde in tal van markten tot het vervangen van diverse rockplaylists door een beperkte selectie Christian Contemporary Music, een muziekgenre dat hier in Europa amper doordringt. Het zou ons te ver leiden om de hele geschiedenis en de evolutie binnen dat genre te omschrijven – wat Rolling Stone wel doet – maar je kunt die CCM wellicht het best samenvatten als ‘gitaargestuurde aanbiddingsliederen’.
Naast de BPM – niet te snel, niet te langzaam – is ook de JPM – Jezus per minuut – zeer belangrijk. Hoewel er geen vaste regel bestaat is een hogere JPM meestal beter, naast verwijzingen als ‘Him’, ‘God’ en ‘Father’. De refreinen zitten vol herhalingen – luisteraars moeten het snel kunnen meezingen – en de gitaren klinken warm maar toch een beetje helder, met een vleugje drive en een lange staartgalm. Hun delay-techniek pikten ze volgens kenners gewoon van The Edge van U2.
De gevolgen zijn verstrekkend, niet alleen voor de muziekindustrie. ‘K-LOVE’ en ‘Air1’, samen intussen goed voor meer dan 1.000 frequenties, dragen aanzienlijk bij aan de oprukkende ‘conservatieve monocultuur’, de bredere culturele verschuiving richting conservatisme in de Amerikaanse media. De CCM-industrie, die grotendeels wordt gedomineerd door EMF, bestaat voornamelijk uit blanke, mannelijke artiesten en vermijdt genres als religieuze rap of (zwarte) gospel omdat die de conservatieve normen in twijfel zouden kunnen trekken. Queer-christelijke artiesten die het aandurven om uit de kast te komen, worden vaak uitgesloten van CCM-playlists.
De EMF-uitzendingen lijken dan wel apolitiek, want als non-profit mogen ze ook geen politieke uitzendingen maken, maar critici waarschuwen dat de politiek en wetgeving van religieus rechts slechts het topje van de ijsberg vormen. Daaronder schuilt een hele cultuur die ook amusement, kunst en muziek omvat. “Wie de CCM-kaarten in handen heeft, hanteert de zachte macht van de conservatieven.”
Gelukkig hebben de dominees het hier nog niet voor het zeggen in de ether, maar met het vooruitzicht van een rechtse en conservatieve president zoals Trump is dit geen
mooi perspectief voor de Amerikaanse radio’s…..