Een persbericht van Test Aankoop was deze week gefundenes fressen voor de DAB+ criticasters om (weer) in koor te roepen: “ziet ge ‘t wel, allemaal brol, weg ermee”. Waarmee ze alvast voorbijgaan aan het feit dat de consumentenorganisatie helemaal niet vraagt om DAB+ te begraven. Wel vraagt die om het zaakje als geheel kwalitatief beter te bewaken. Daar valt zeker iets voor te zeggen, maar dat is niet het onderwerp van mijn stuk.
In dit opiniestuk wil ik de ‘typische’ DAB+ criticasters even van antwoord dienen. Want die strooien vaak met weinig relevante argumenten om digitale radio via de ether te kunnen afschrijven. Vooral dat laatste typeert hen: ze zijn zo vooringenomen, dat ze ‘objectief’ niets anders willen dan het medium de grond inboren. No matter what. En wees gerust, ik zie ook wel een resem werkpunten, technisch en beleidsmatig, maar ze zijn niet van dien aard dat DAB+ tot mislukken gedoemd zou zijn.
Zo wordt bij het veroordelen van DAB+ graag teruggegrepen naar de mislukking van de oude DAB, zonder onder ogen te willen zien dat bij de uitrol van DAB+ echt wel grote lessen werden getrokken uit die eerdere mislukking. Vandaag is DAB+ internationaal een bijzonder sterk gecoördineerd en geolied verhaal, met Europa als trekker. Alle belangrijke protagonisten – regeringen, omroepen en operatoren, producenten van zenders, software en toestellen, automerken, noem maar op – werken samen aan strategieën voor een succesvolle uitrol van de technologie.
Dit is echt geen nattevingerwerk. De noodzakelijke bakens voor DAB+ zijn internationaal al jaren geleden uitgezet. Dat de EU via de EECC recent besliste om de autoradio’s verplicht te digitaliseren, is heus geen toeval. Het is slechts één bewijs van die doorgedreven geslaagde samenwerking. Neem bij gelegenheid eens een kijkje op de website van dat WorldDAB, die is globaal gezien behoorlijk transparant.
De uitrol, vooral in Europa, al schrijft Australië hier eveneens een commercieel succesverhaal, is vandaag dermate dat we ‘the point of no return’ al lang zijn gepasseerd. Het aantal verkochte toestellen gaat, zeker met de regulering van de ontvangstapparatuur op til, met rasse schreden richting de 100 miljoen. Met zo’n getal is begraven van DAB+ echt geen optie meer, nergens in Europa.
Frequentiebanden gaan vervagen
Vandaag denkt iedereen bij radio automatisch nog in termen van FM en DAB+, als aparte werelden. Maar de autoradio van de nabije toekomst zal niet meer werken met ‘frequentiebanden’, wel met ‘favoriete radiostations’. Of het signaal op een bepaald moment via FM, IP of DAB+ komt, dat ga je achter het stuur van je auto nog amper merken of beseffen. Het ‘hybride’ toestel zal voor jou beslissen welke het best beschikbare signaal is en het foutloos synchroniseren, zonder dat het lijkt dat ‘de plaat verspringt’. Die technologie is quasi klaar en ook de grote omroepen zijn mee. De gewone huisradio zal op (langere) termijn in dezelfde richting evolueren.
Binnen dat hybride concept gaan de grote omroepen – en dus ook de toestellen – om economische redenen altijd kiezen voor de digitale ether als primaire bron. Waarom? Een luisteraar via IP is voor een (groot) radiostation operationeel vier keer duurder dan een luisteraar via DAB+. Een luisteraar via FM is zelfs tot tien keer duurder dan DAB+. Alleen al daarom is analoge radio (economisch) eindig. Honderd zenders van elk tientallen kilowatts met telkens één product voor een straal van pakweg 50 of 60 km, het is – in het licht van de technologische evolutie – pure verspilling.
Internetradio? Dat bestaat ook al 25 jaar en als de pure internetradio – zonder een hoofdpoot in de ether – één ding heeft bewezen, dan is het dat je daarmee geen professioneel en commercieel leefbaar product met een inhoudelijke meerwaarde kunt maken. Om je op grote schaal positief te onderscheiden ben je aangewezen op forse middelen om marketing te voeren. Ik ken in onze lage landen, zelfs in de omliggende grote landen, geen geslaagde en zeker geen blijvende succesvoorbeelden. Internetradio, dat is ideaal voor nicheproducten, niet voor de grote dragende omroepen.
Radio is een etherzaak
Een onmiskenbaar gegeven in het welslagen van DAB+ is de enorme macht van de openbare omroepen en de commerciële radio- en mediagroepen. Draai of keer het zoals je wil, maar politiek genieten die machtige groepen en ‘staatsomroepen’ altijd bescherming. In élk land. Al die leidinggevende omroepen teren op vandaag in heel Europa voor 80 tot 90 procent van hun luisterbereik op de ether. Dat gaat niet zo snel wijzigen. Radio via IP blijft voor veel mensen nog steeds een te complexe handeling, radio via de kabel blijft marginaal en loopt stilaan terug. Radio, dat blijft voor de grote meerderheid ‘knop aan’ en ‘knop uit’. Elke exploitant van een radiostation beseft dat zeer goed. DAB+ is qua handeling eenvoudiger dan FM. Had dat niet zo geweest, dan maakte DAB+ zelfs nooit een kans. Drukken op scannen en klaar. Geen zoektochten naar frequenties van dit of gene station.
Voor grote omroepen zal IP minstens nog enkele decennia altijd aanvullend blijven. Plus bouwen veel overheden aan fallback-noodsystemen via DAB+, om in geval van grote rampen de bevolking snel te kunnen voorlichten. De bedrijfszekerheid van zenderparken zal bij grote calamiteiten nog lange tijd de bovenhand hebben op IP. Overheden én omroepen prefereren dus zelf nadrukkelijk de ether.
Daarnaast beseffen de grotere omroepen al langer dat ze extra content moeten creëren om de toch wel heel dominante machtspositie van hun medium radio op termijn te behouden, tegenover streamingdiensten of (op termijn) podcasts. DAB+ is momenteel de meest interessante piste voor die extra content. Kijk maar naar de forse – nu al renderende – investeringen die grote spelers als Bauer en Global in de UK doen in hun DAB-spots. De kunst is altijd dezelfde: maak exclusieve, originele en goed uitgewerkte content voor doelgroepen, zoals recent nog fonkelnieuwe Britse initiatieven als Scala Radio en Country Music Radio. Die nieuwe digitale producten doen zelfs de ongenaakbare BBC jaar na jaar meer pijn. Duitsland gaat trouwens dezelfde weg op, zij het op federale snelheid.
In Nederland ontbreekt het de digitale ether momenteel nog aan exclusieve content met een echte meerwaarde. Er is veel vallen en opstaan bij. De radiosector beseft dat zelf maar al te goed hoor, maar die is zoals een tanker die je niet zomaar snel van koers verandert.
Vlaanderen loopt – zoals altijd in radio – creatief en commercieel achter op die internationale trend. Medialaan is op vlak van radio momenteel de enige ernstige commerciële speler en dat is te weinig. De extra digitale content is nu echter nog veelal non-stop en dat kan echt niet het verhaal zijn dat DAB+ moet schrijven. Wordt het wachten tot de grote Europese radiospelers beslissen om hun zinnen eens te zetten op Vlaanderen? Met een openbare omroep die +60 procent marktaandeel heeft, ligt in Flanders fields commercieel nog een enorme markt open. DAB+ is op vlak van frequenties en dekking tegelijk de enige garantie op (eindelijk) een level playing field. Mediahuis en Medialaan gaan op 11A en 5A/5D heus niet alle digitale slots kunnen ‘betonneren’ met waardeloze non-stop. Juridisch en politiek zouden ze daarmee enkel problemen oogsten.
De uitzonderingen bevestigen intussen de regel. Kijk naar het ronduit verrassende en verfrissende One World Radio, dat Tomorrowland twee jaar lang in stilte voorbereidde. Je merkt aan elk detail dat ze daar niet over één nacht ijs zijn gegaan. Voor hen hoort DAB+ er als vanzelfsprekend bij. Kwalitatief steekt OWR er in zijn genre met kop en schouders bovenuit, enkel jammer dat het (voorlopig?) slechts een tijdelijk project is.
Broadcasting via 5G: nog jarenlang geduld
“5G zal morgen elk DAB+ toestel al snel overbodig maken.” Wie dit beweert of gelooft, die heeft het 5G-verhaal nog niet goed begrepen. Broadcasting via 5G (dus via een multipex, net zoals DAB+) zal volgens Duitse topexperten commercieel en technisch ten vroegste pas vanaf 2030 kunnen uitgerold worden. Die technologie – we hebben het over 5G-broadcasting, geen 5G-streaming, dat zijn twee totaal verschillende zaken – is dus echt nog niet voor morgen of overmorgen. Plus betekent 5G-broadcasting ook weer een volledige nieuwe cyclus van ontvangsttoestellen, wat altijd jaren duurt.
Het praktische probleem in 2030 zal bovendien zijn dat men voor 5G-broadcast moet terugvallen op de bestaande frequentiebanden van DAB+ (band III). Gevolg: een paar honderd miljoen DAB+ toestellen zouden bij een switch onbruikbaar worden. Dat zal dus niet zo snel gebeuren. 5G-broadcast zal m.i. nog lang een mooie theorie blijven, maar zal het commercieel en lobbygewijs zeer moeilijk krijgen om echt een plekje te veroveren in de ether.
Europees gezien zijn er slechts een paar landen (Finland, Estland, Letland, Spanje) die in the long run politiek hun eieren momenteel in de mand van 5G-broadcasting lijken te leggen. In een dunbevolkt landje als Finland, met voldoende ruimte op FM, is dat economisch misschien haalbaar, maar heb je de gigantische chaos op de Spaanse FM al eens gehoord? Ik zie Spanje uiteindelijk politiek nog wel overstag gaan voor DAB+, zodra de markt in Italië en Frankrijk zich verder uitrolt.
De markt is mee met DAB
De belangrijkste reden om nauwelijks nog te twijfelen aan het ‘onvermijdelijke’ van DAB+ is: de markt. Alle hifi-producenten, groot en klein, zetten volop in op DAB+, aan een excellerend tempo van nu al zo’n 100 nieuwe modellen per jaar op de Europese markt. Er zijn zowaar zelfs Amerikaanse merken bij die modellen uitbrengen speciaal voor Europa. Opportunities, je moet het de Amerikanen niet leren. Als Europese consument heb je vandaag al keuze uit meer dan 400 modellen met DAB+ aan boord. Twintig jaar geleden, ten tijde van DAB, waren er dat hooguit een handvol én peperduur. Hoezo, niets geleerd?
De regulering om FM-only uit de markt te halen, zoals Test Aankoop terecht vraagt en waar we bij RadioVisie zelf al meermaals om riepen, is intussen overal volop gaande. Hier en daar zal dat nog wel even sputteren, maar tegen 2021 is dat sowieso een feit. Zelfs in Spanje en Finland, want die moeten evengoed de Europese regels volgen. Die regeringen gaan trouwens ook snel de wind tegen krijgen als ze blijven toestaan dat in hun land (analoge) autoradio’s worden verkocht die je nergens anders in Europa kunt gebruiken.
Zelfs zonder regulering worden momenteel jaarlijks al tien miljoen DAB+ toestellen verkocht en dat stijgt ieder jaar. De consumenten en de producenten geloven er dus in. Zoals bij elke economische wetmatigheid uit zich dat als vanzelf in dalende prijzen en betere kwaliteit. Die 50 of 100 euro voor een keukentoestel gaat de mensen niet tegenhouden. Ook in alle nieuwe multifunctionele audiotoestellen in het hogere middensegment – 250 tot 500 euro, waarop je ook Spotify e.d. kunt aansturen – is DAB+ vandaag al bijna altijd standaard aanwezig.
Wie is bang van Spotify?
Tot slot: de invloed van de Spotify’s van deze wereld op het dagelijkse (radio)luistergedrag moet je niet overschatten. Vrijwel niemand luistert met ganse dagen enkel maar naar Spotify of YouTube. In de jaren ’70 of ’80 werd nooit gemeten hoeveel tijd de (jonge) mensen besteedden aan het beluisteren van elpees of cassettebandjes. Terwijl wij dat als jongeren in die dagen net heel uitgebreid deden. In uren uitgerekend vaak zelfs meer dan naar de (grotendeels saaie) radio van toen te moeten luisteren.
Als radioluisteraar koos je toen je momenten, je handvol favoriete programma’s en radiohelden. Daar draaiden ze ook de nieuwste interessante platen die je nadien ging kopen. Het is van alle (naoorlogse) tijden: als jongere besteed je altijd meer tijd aan het luisteren naar je eigen muziek. Dat hoort bij het opgroeien en het ontdekken van de wereld. Vandaag zijn de eigen elpees vervangen door Spotify, maar het zijn wereldwijd nog steeds overwegend de radiostations – met al hun ‘curerende’ expertise – die de massa op weg zetten.
Radiostations, zeker de grote bastions, beseffen donders goed dat ze absoluut zorg moeten dragen voor die expertise als ‘curatoren’. Kortom, Spotify is geen concurrent en al zeker geen killer van DAB+ en het zal dat ook nooit zijn. Het heeft in het dagelijkse doorsnee mediagebruik een aanvullende functie, geen hoofdfunctie. En zoals ik hierboven al schreef: in het middensegment zitten DAB+ en Spotify nu al keurig naast elkaar. Ze zullen elkaar in de praktijk eerder versterken.
De kans bestaat dat o.m. in Vlaanderen de voortgang van DAB+, zeker de eerstkomende twee jaar, nog wat op een processie van Echternach zal lijken, maar die processie bereikt uiteindelijk zijn bestemming. Europees gezien en vooral ook economisch zijn de belangen immens groot. Bovendien: er is voor het medium radio gewoon geen weg terug.
Kan er iemand eens uitleggen wat er eigenlijk mis is met non-stop kanalen?
Als er iets is dat de voor mij de waarde van dab+ zou verhogen, dan zijn het net non-stop kanalen, op voorwaarde dat die hoog-qualitatief inhoud leveren en niet steeds onderbroken wordt doorambetante reclame. Waarom is er nog altijd geen (ik zeg maar) een non-stop jazz/blues kanaal van de VRT?
Nu, er is m.i. niets dat kan tippen aan een station als het franse “FIP”: heel goede en verrassende muziekkeuze, geen storende reclame en minimale onderbreking (enkel het nieuws).
Lang leve non-stop.
Kr.
Waarom zie ik in deze discussie nooit iemand satelliet radio naar voren schuiven? Ik zou het fantastisch vinden kon ik mijn favoriete radiozender ontvangen tijdens de ganse rit naar het zuiden van Spanje, en niet tot aan de taal grens van dit toch al kleine land
@Peter Van der Goten: eindelijk een slimme in de zaal, iemand die het ‘buitenaardse’ Sirius XM, huis van alle sterren, en Howard Stern als derde populairste presentator in Amerika, wél kent.
Sabam zou blij zijn :p
Gewoon je gsm als hotspot instellen en internet-streaming doen met je tunein app van je autoradio.
Een rit van Belgie naar spanje lijkt mij toch wel een “niche-moment”.
Uitstekend artikel! En zeer nauwkeurige uitspraken over Spanje. Ik moet de automatische vertaler gebruiken om mee te doen, maar ik denk dat het nodig is om mijn mening over het onderwerp te geven. In Spanje zijn er veel gevestigde belangen op de radio en daarom doet het er helemaal niet toe dat er de DAB + is. Tot de maand juni 2011, de DAB-radio (we gaan verder met de oude standaard), bereikte 23 provinciale hoofdsteden en 51% van de bevolking. Volgens de wetten moest vóór 31 december van dat jaar de DAB-radio 80% van de bevolking bereiken, wat betekende dat de 50 provinciale hoofdsteden, de autonome steden Ceuta en Melilla en alle grotere bevolkingsgroepen 50.000 inwoners moeten signalen van de DAB-radio kunnen ontvangen. Het jaar 2011 was een jaar van economische crisis en de radio-ondernemingen slaagden erin om een akkoord van de Raad van Ministers te sluiten, waardoor de dekking tijdelijk daalde tot 20% van de bevolking (de steden Madrid en Barcelona) en de goedkeuring van een nieuw plan voor de digitalisering van de radio, bestaande uit 5 punten, waarvan er slechts één werd uitgevoerd (start van tests in de DAB + -standaard), werd uitgevoerd door een particulier radiostation (Radio Maria) en het werd ruim na de door dat plan gestelde termijn uitgevoerd. In 2011 startten de meeste Europese landen met digitale radio en werden radio-ontvangers aanzienlijk goedkoper. Als de regering van Spanje een rapport van het corresponderende staatssecretariaat zou ontvangen, zou de Raad van Ministers een resolutie kunnen aannemen om tenminste 51% van de bevolking en de 23 provinciale hoofdsteden te bereiken waar deze aankwam. De overgang van DAB naar DAB + vereist alleen het wijzigen van het coderingsprogramma. Slechts een kleine partij, die slechts twee senatoren heeft, heeft echter inspanningen geleverd om de digitalisering van de radio in Spanje te realiseren (de politieke partij “Compromis”).
Mooi artikel Piet ! En inderdaad heel toffe argumenten. Ik las vooral het zinnetje ‘ Internetradio, dat is ideaal voor nicheproducten’ graag uiteraard, maar je redeneringen/beweringen houden zeker steek.
Het is natuurlijk zo dat grote omroepen iets anders zijn dan de kleine initiatieven waarvan veel lezers hier aanhangers zijn. We gaan wat dat betreft trouwens interessante tijden tegemoet: enerzijds vormt DAB+ een horde die door veel kleine projecten niet genomen zal kunnen worden (je geeft zelf al enkele redenen hiervoor aan), anderzijds spelen we in dezelfde subliga wanneer die internet heet.
Maar dan moet er inderdaad wat anders gemaakt worden dan louter een playlistje .
Bij ons thuis hebben we geen ontvangst behalve voor de commerciële zenders. Dan maar weer naar FM.
Waar woon jij ongeveer? Ik dacht dat DAB+ signaal heel België bedekte, dikke pech dus. Ondanks de enorme grote hoeveelheid zenders die er inpassen, krijgen we maar enkele zenders te ontvangen. Ik woon in de buurt van Kalmthout/Essen waar het ontvangst erbarmelijk is. Nu was ik 2 weken geleden in Antwerpen waar ik perfect ontvangst had, de ideale gelegenheid om nog eens opnieuw te laten scannen. Tot mijn grote verbazing bleken er radio zenders uit het Brusselse te zitten. Mooi zou je zeggen, ik kom in de buurt van waar ik woon, gehaper alom van de reguliere zenders, zoals Joe 80’s en ik kan die van Brussel niet meer ontvangen. Willen ze DAB+ echt succesvol maken, zorg dan dat er in hééél België perfecte dekking van het DAB+ signaal te ontvangen is. (btw. ik heb een zeer goede DAB+ antenne van Calearo laten monteren op mijn wagen met gps in, mocht het mijn antenne zijn, dan vielen de signalen van de 14 GPS satellieten ook weg, wat helemaal niet het geval is) Ook het weer speelt precies een rol, als het vochtig of nat weer is, is het ontvangst beter dan dan het droog en zonnig is. Enige uitleg is welkom.
Kalmthout/Essen heeft voorlopig dikke pech. Zie de kaartjes via deze link: https://radiovisie.eu/vrt-dab-van-20-naar-36-zenders/
of deze link: https://www.radiodigi.nl/belgieuml.html#
Een zenderexploitant (hier: Broadscast Partners) dient er in principe natuurlijk voor te zorgen dat de bedoelde regio (Vlaanderen/Brussel = de ‘comfortzone’) 100% ontvangst heeft. Weersomstandigheden zouden hierbij geen enkele rol mogen spelen.
Bij bepaalde atmosferische (hoge of lage druk, inversie, zonnevlekkenactiviteit,…) of weersomstandigheden kan het gebeuren dat FM of VHF/UHF signalen veel verder dan bedoeld, te ontvangen zijn. DAB+ maakt gebruik van VHF-frequenties (= “Band III”).
Piet? Dienen de credits niet te gaan naar de auteur van het artikel: Rudy De Saedeleir?
Rett gebruikt een zeer oud grapje, voor de insiders.
Prima artikel. Bovendien is zelfs nu de DAB+ bij ons al de moeite en de ontvangst én geluidskwaliteit is prima!
Het is inderdaad te hopen dat Medialaan en/of Mediahuis de beschikbare kanalen niet allemaal gaan afhuren om er nog meer non-stop muziekkanalen op te steken. Eerder las ik hier al dat Medialaan nog een ‘handvol’ (5?) kanalen gaat inpalmen op de nieuwe mux 5A/5D. Hopelijk zit daar ook een volledig nieuw product tussen en duiken er ook een aantal nieuwe initiatieven op…
Zoals nu is trekt de vlaamse dab tot niets: gewoon een zak die gevuld moet worden.. Met wat het komt. 3 keer 80s zenders 3 keer 70s non stop zenders ezv… Puur onzin.
Heel boeiend! Ik ben al jaren een non-believer, maar je reikt heel wat argumenten aan.