Goed nieuws was er vorige deze week voor Nostalgie Plus. Ze mogen blijven. J’y suis, j’y reste, om de Franse maarschalk Mac Malion (hij veroverde een toren in Sebastopol in… 1855) te citeren. En dat is goed nieuws voor diverse generaties luisteraars. Zaten we bovendien niet met z’n allen te wachten op een Vlaamse variant van het Nederlandse NPO Radio 5? Ja toch. Muziek OK. Presentatie prima. Sfeer uitstekend. Het plezier spat er van af.
Rika was de eerste
Met dank aan de VRM en onder het goedkeurend oog van Cieltje Van Achter. Het hoé en wáárom las je vorige week bij ons. Het nieuws riep herinneringen op. Sedert het prille begin van de vrije zenders in 1979 zijn er voortdurend verrassende wendingen geweest in het Vlaamse radiolandschap. Het lijstje excellenties die er mede verantwoordelijk voor zijn, zegt veel. Ik heb al eens de neiging om hen zelf een rapport te geven.
Welke Vlaamse minister van Media, sedert vrije zenders officieel werden erkend in 1982, scoort de betere punten? Om het makkelijk (of net moeilijk te maken), tel ik de publieke en commerciële omroepen niet mee. Het is echt geen simpele opdracht. Om te beginnen is er het feit dat pas sedert 1995 die expliciete portefeuille bestaat. Voordien waren de excellenties van cultuur bevoegd voor media.
Achtereenvolgens maakten Karel Poma, Patrick Dewael en Hugo Weckx als eersten kennis met het fenomeen vrije radio. Eric Van Rompuy was op zijn beurt de eerste ‘echte’ minister die het bordje ‘Media’ op de deur van zijn kantoor mocht spijkeren. Dirk Van Mechelen, Marino Keulen, Geert Bourgeois, Ingrid Lieten, Sven Gatz, Lydia Peeters, Benjamin Dalle en Cieltje Van Achter volgden.
Waarna ik plots dacht aan de ‘politieke moeder van de vrije Vlaamse radio’. In besloten kring en onder ons… durf ik haar wel eens zo te noemen. Want de eerste die hier ten lande met het fenomeen ‘vrije radio’ geconfronteerd werd zette meteen de toon. Het was ook de eerste politica ‘tout court’ die ik persoonlijke ontmoette. Later volgden er meer. Hugo Weckx was een afknapper. Marino Keulen het sympathiekst en Geert Bourgeois de meest ijverige. Maar dit terzijde.
Terug naar begin jaren 80 van de vorige eeuw. Naar Rika De Backer, toen de Minister van Cultuur (CVP). De ‘moeder’ dus. Haar departement was verantwoordelijk voor alles wat met media te maken had. Onder haar bewind werd er vooral gepalaverd tussen haar eigen christen-democratische partij (CVP), de socialisten (SP) en de liberale familie (PVV). De pas opgerichte VEBE (Vereniging ter Bevrijding van de Ether) zette de minister onder druk om de lokale radio te erkennen.
Maar zij stond daar, net als haar collega van PTT Herman De Croo (PVV), verantwoordelijk voor de zendvergunningen en de BRT zeer afwijzend tegenover. De openbare omroep was vooral bezorgd dat door de komst van de lokale zenders de eigen radio-activiteiten, op dat moment BRT1, BRT2 en BRT3, zouden stagneren. De Backer was bang voor het feit dat er een etherchaos zou losbarsten na een erkenning.
Maar misschien nog belangrijker was haar vrees dat de lokale radio’s in handen van… ‘extreme groepen’ zouden vallen. Woorden die ze zelf gebruikte. Dat leek verdacht dicht in de buurt te komen van een zekere paranoia. Toch was De Backer best een ‘progressieve’ minister, getuige haar nooit aflatende inzet voor vrouwenaangelegenheden en cultuur.
Zo ijverde ze onder meer voor de afschaffing van het verbod op voorbehoedsmiddelen en had ze een actieve inbreng in het abortusdebat. In 1978 voerde ze het bibliotheekdecreet in, daarmee ingaand tegen velen van haar eigen partij. Dit decreet luidde het einde in van de katholieke bibliotheken. Een minister die niet bang was uitgevallen dus. Waar kwam haar angst voor vrije radio dan vandaan?
De rest is geschiedenis en die kennen we. Maar de toon die Rika toen zette is – naar mijn bescheiden mening – altijd gebleven. In allerlei gradaties. Intussen ben je misschien klaar met je persoonlijke rapportje. Welke minister is geslaagd? Misschien kunnen we er een Top 10 van maken?
° JLB gaat (misschien) op 25 juni opnieuw naar zee.
