DPG Media en Mediahuis waren nooit van plan om de mux 5A/5D te redden. Het plan dat al sinds half februari (in de hoofden wellicht al langer) voorligt is om voor de tweede commerciële mux het blok 10D in te palmen, waardoor echter de proefmuxen van Limburg en West-Vlaanderen moeten verhuizen. Maar de uitvoering liep/loopt niet helemaal zoals gepland. Een reconstructie.
Elke journalist weet het: soms moet je al eens een half samenhangend artikel op de wereld loslaten om de echte waarheid te kunnen achterhalen. Dat was ook zaterdag het geval toen we een artikel plaatsten over het feit dat de ontvangstkwaliteit van het DAB+ netwerk 5A/5D – de commerciële mux Vlaanderen 2 – sinds 1 april blijkbaar toch flink wat van zijn pluimen had gelaten, terwijl de betrokken gloednieuwe operator – een samenwerking tussen DPG Media en Mediahuis – daar naar buiten uit heel vaag over blijft.
Intussen heeft RadioVisie uitgevist dat er achter de schermen blijkbaar een heel ander (geheim) plan rijpte. Dat plan kon echter (nog) niet tijdig worden ‘geoogst’, met de huidige ontvangstproblemen als gevolg. Het was namelijk oorspronkelijk helemaal niet de bedoeling dat het oude Norkring-netwerk op 1 april nog operationeel zou blijven.
Straffer nog: het was zelfs helemaal niet de bedoeling om nog verder gebruik te blijven maken van de frequentieblokken 5A (Oost- en West-Vlaanderen) en 5D (Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg). Het plan dat al sinds half februari – toen definitief duidelijk werd dat Belgian Tower Company (BTC, ex-Norkring) de handdoek gooide voor de mux 5A/5D – op tafel lag (én momenteel nog steeds ligt) is dat de tweede commerciële mux vanaf 1 april zou verhuizen naar… het blok 10D.
De keuze voor 10D is technisch logisch en eenvoudig te verklaren. Het is, in tegenstelling tot de minder goede multi-frequentie 5A/5D, een SFN (single frequency) die voor heel Vlaanderen beschikbaar is én ze ligt vlak naast de 11A. Voor Broadcast Partners, dat de netwerken 11A en 12A (de VRT-mux) al beheert via grotendeels dezelfde sites en antennes, is het een pak eenvoudiger en goedkoper om ook het tweede commerciële netwerk te integreren, tenminste als dat gebruik zou kunnen maken van het blok 10D. De 5A/5D op dezelfde antennes steken als 11A en 12A, dat is technisch vragen om miserie.
Maar er is een grote maar, want uiteraard is die 10D momenteel niet vrij. Dit blok wordt sinds drie jaar gebruikt voor de lokale proefmuxen in West-Vlaanderen en Limburg (terwijl Oost-Vlaanderen 10C gebruikt, Antwerpen 10A en Vlaams-Brabant op 10B zit). En dus kregen de mux-verantwoordelijken in zowel Limburg als West-Vlaanderen blijkbaar al midden februari een telefoontje vanuit het kabinet van Vlaams minister van Media Cieltje Van Achter met de vriendelijke vraag of ze hun muxen tegen 1 april even zouden willen verhuizen van frequentieblok. West-Vlaanderen zou naar 10A gaan (dat ook in Antwerpen wordt gebruikt), terwijl Limburg naar 10C zou gaan (net als in Oost-Vlaanderen dus).
In Limburg gaven de deelnemende radiozenders al bij al vrij snel hun akkoord. Voor hen is er technisch niet zo veel aan de hand. De drie zendersites (Pelt, Genk en Sint-Truiden) van de Limburgse proefmux, met Aircast als operator, behoren sowieso al toe aan Broadcast Partners en die laatste neemt de kosten voor zich om de filters aan te passen van 10D naar 10C. De verplichte frequentiewissel – waardoor luisteraars op sommige radio- en autoradiotoestellen opnieuw een manuele scan moeten uitvoeren – wordt er niet als een onoverkomelijk probleem ervaren.
West-Vlaanderen bleek evenwel iets minder meegaand in het (geheime) plan. Daar wilde men niet zomaar ingaan op een “telefonisch verzoekje”. Het kabinet moest eerst de vraag concreet op papier stellen. De West-Vlaamse proefmux werkt namelijk met een vzw-structuur waarin de vijftien deelnemende radio’s een evenwaardige stem hebben. Bovendien hebben de meeste van die lokale radio’s zelf ook nog echte vzw-structuren met een meerkoppig bestuur. Dus is het logisch dat je iedereen toch wat tijd moet gunnen om eerst voor zichzelf een mening te vormen om vervolgens terug te koppelen naar de overkoepelende vzw van de proefmux.
Een formeel West-Vlaams antwoord wordt pas ten vroegste tegen eind deze week verwacht. Reden? De concrete papieren vraag van het kabinet kwam er uiteindelijk pas in de laatste dagen van maart, meer dan een maand na het ongetwijfeld verrassende telefoontje. Het is onduidelijk waarom het kabinet zo veel tijd zomaar verloren liet gaan. Dacht iemand dat dit slechts een formaliteit was en dat de zaak ook in West-Vlaanderen wel beklonken was? Niet dus.
Het verklaart meteen het paniekvoetbal dat eind maart werd gespeeld op meerdere fronten (kabinet, VRM en de nieuwe operator DPG Media/Mediahuis). Op papier staat de nieuwe licentie nu uiteindelijk alsnog gewoon op 5A/5D, terwijl dat dus helemaal niet de bedoeling was.
Ook aan BTC werd pas te elfder ure gevraagd om hun zenders van 5A/5D ook na 31 maart in de lucht te houden. Dat bleek slechts gedeeltelijk mogelijk. In de praktijk staan de zenders nu enkel nog aan in de eigen zendtorens van BTC, zeg maar de oude VRT-torens (zoals al bleek uit de scan waarover we zaterdag berichtten).
Alle zendlocaties die BTC (enkel in functie van 5A/5D) huurde via Elia waren echter al opgezegd per 31 maart en die gingen effectief uit de lucht. Het gevolg is wat we intussen weten: een gammel netwerk dat zelfs mobiel redelijk wat gaten vertoont – vooral in het noordelijke deel van Vlaanderen – en met een halfslachtige en omfloerste uitleg op de websites van Qmusic, JOE en Willy. Volgens onze bronnen wil BTC de nog resterende zenders slechts tot uiterlijk eind april in de ether houden, zonder garantie dat ze feilloos blijven werken.
De moraal
Dé vraag die we echter luidop moeten stellen is waarom al dit politieke gemanoeuvreer op deze manier moest worden gespeeld. Het is a lang geen geheim dat de betrokken media-adviseur, intussen opgeklommen tot adjunct-kabinetschef Media bij de minister van Media, in de praktijk (al sinds de vorige minister) vooral de waterdrager is voor DPG Media (waar ze voordien werkte), maar dit ruikt toch wel sterk naar normvervaging en straalt slecht af op de (belangenvermenging in de) mediasector. Is het omdat DPG Media en Mediahuis er toch zelf nooit zullen over berichten?
Begrijp ons niet verkeerd: of het nu de 5A/5D of de 10D wordt, het is in eenieders belang – ook in die van de radiosector – dat er een reddingsoperatie kwam voor de tweede commerciële mux, zelfs al is het toch wel veel (politieke) moeite voor vijf ‘non-stopdozen’ en een RTBF-kanaal. Ook de 10D-oplossing valt absoluut te verdedigen, want dan kan de 5A/5D eventueel zelfs versneld worden ingeschakeld voor extra proefmuxen (in het zuiden van Oost- en West-Vlaanderen voor 5A, in de Kempen voor 5D). Al hebben we – voor alle duidelijkheid – over dat laatste niets opgevangen, dus we weten zelfs niet of dat eventueel bespreekbaar is. Maar als de minister haar gezicht wil redden, dan heeft ze hiermee toch al een piste. (RDS)
Als je even de moeite doet om de beslissing van de VRM over de toekenning van de tijdelijke licentie eens goed te lezen, dan zie je dat daarin nergens sprake is van het toekennen van een licentie specifiek voor 5A/5D voor DPG/Mediahuis.
Er wordt enkel over de 5A/5D gesproken in de context dat BTC daarvan de zendvergunning heeft teruggestuurd, nergens staat er echter ook dat vervolgens het samenwerkingsverband voor de 5A/5D een zendvergunning krijgt.
https://www.vlaamseregulatormedia.be/system/files/decisiondocuments/2025-010.pdf
Er staat zelfs letterlijk dat men vergunningen kan aanvragen voor ‘de daartoe beschikbare frequentiekanalen’ – m.a.w.: voor eender welke beschikbare MUX.
Het samenwerkingsverband van omroeporganisaties kan overeenkomstig artikel 201, § 4, laatste lid, van het Mediadecreet tijdelijke zendvergunningen aanvragen voor de daartoe beschikbare frequentiekanalen, zoals opgenomen in de frequentieband III, zoals vermeld in de bijlage bij het besluit van de Vlaamse Regering van 12 oktober 2007 houdende de vaststelling van het digitaal frequentieplan voor aanbieders van radio- en televisieomroepnetwerken.
Dus zo raar en geheim of achterbaks is dit allemaal niet, aangezien ze dan uiteraard een zendvergunning vragen voor een voor hen technisch optimale landelijke MUX – die nu in het proefproject eigenlijk zeer onderbenut wordt gebruikt.
En aangezien 10D dus tot op heden slechts het statuut had van proefmux, kan dat statuut ten allen tijden weer worden ingetrokken en kan vervolgens een zendverguning voor 10D worden uitgereikt aan het samenwerkingsverband…
Je hebt deels gelijk, maar in de kop van de mededeling van de VRM is dan weer heel duidelijk sprake van 5A/5D: “Tijdelijke licentie voor aanbieden van een radio-omroepnetwerk (DAB+ 5A/5D) toegekend aan samenwerkingsverband nv DPG Media en nv SBS Media Belgium (1 april 2025 – 31 december 2027)”. Momenteel is voor hen namelijk enkel de 5A/5D beschikbaar, niks anders (net daarom worden die twee ‘gelet op’-passages over BTC expliciet vermeld). Dat ze hun vizier op 10D hadden gericht, dat was wel degelijk een goed bewaard geheim plan en het moest absoluut een geheim blijven. Overigens is de VRM zelf administratief slordig geweest, want voor ingestuurde licenties moet altijd eerst een formele beslissing tot intrekking worden gepubliceerd (kijk maar naar alle voorgaande gevallen de laatste jaren). Dat is hier niet gebeurd.
En wat dat intrekken van 10D betreft: de VRM kan die proeflicentie niet zomaar intrekken bij de ene partij zonder enige grondige reden, om het vervolgens ‘gratuit’ aan een andere partij te geven. Dat zou pas pure willekeur zijn. Elke rechter blaast dat onmiddellijk terug (de VRM-kamer zal zich daar trouwens nooit aan bezondigen, het zijn zelf rechters). Er zit dus wettelijk niks anders op dan het vriendelijk te vragen (in dit geval aan West-Vlaanderen en Limburg). Het enige wat de minister misschien zou kunnen doen is een (tijdelijk) nieuw frequentieplan publiceren, waardoor de betrokken proeflicenties vanzelf vervallen, maar dat zou naar buiten uit wel heel hard als pure vriendjespolitiek overkomen. Daar gaan ze zich niet aan wagen.
Het wordt nog onduidelijker als je ook het nooddecreet eens goed leest.
https://docs.vlaamsparlement.be/files/pfile?id=2135678
Op het eerste zicht zou je denken dat de VRM de tijdelijke licentie in dezelfde frequentie moet geven, maar dat staat er inderdaad niet letterlijk geschreven.
Als een licentiehouder afziet van zijn licentie om een etheromroepnetwerk aan te bieden en om de bijbehorende zendvergunningen te krijgen die bestemd zijn voor het aanbod van vrij te ontvangen radio-omroepprogramma’s en als daardoor uitzendingen op een frequentieblok abrupt stopgezet worden, kan de Vlaamse Regulator voor de Media een tijdelijke licentie met tijdelijke zendvergunningen uitreiken aan een samenwerkingsverband van omroeporganisaties dat op het ogenblik van de stopzetting gebruikmaakt van dat etheromroepnetwerk.
Maar als het samenwerkingsverband de vrije capaciteit wil vullen, dan moet het plots wél in dezelfde frequentie.
Als het frequentieblok, vermeld in het eerste lid, onderbenut is en er nog ruimte is voor omroepprogramma’s, biedt het samenwerkingsverband waaraan de licentie toegekend wordt, toegang tot die onderbenutte capaciteit aan lineaire radio-omroeporganisaties onder billijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden.
Dubbelzinnigheid troef dus. Is het nu gewoon slordig prutswerk, of zit er inderdaad een geheim plan achter.
En de VRM is al even dubbelzinnig door in de titel 5A/5D te zetten, maar niet in de beslissing zelf.
Klopt, het enige dat hier eigenlijk een beetje nieuwswaardig aan is, is dat zowel de omroepen als de overheid een beetje in snelheid gepakt zijn door het voortijdig terugsturen van de licentie.
Nochtans zou het niet mogen verbazen dat BTC hier na het verlies van eerst 12A en vervolgens 11A, helemaal geen brood meer in zag, zeker aangezien 5A/5D maar voor de helft gevuld geraakt is.
Ik denk dat men bij DPG Media en Mediahuis al dik spijt heeft dat de 11A over gegaan is naar Broadcast Partners. Eerst slechtere ontvangst op hun belangrijke zenders, zonder dat het hen eigenlijk financieel een groot verschil maakte, vervolgens de kopbrekens om de ontvangst van hun bijkomende kanalen toch een beetje aanvaardbaar te houden…
En dat alleen omdat Broadcast partners iedereen had wijsgemaakt dat een significant slechter netwerk eigenlijk even goed was dan een duidelijk beter netwerk en dat correcte berekeningstools “verouderd” waren.
Antennehoogte blijft in broadcast toch echt wel belangrijk en kan je bij DAB+ enkel compenseren door veel meer zenders met een veel hoger vermogen te plaatsen.
Voor hun hoofdproducten zou men best 1 van de 2 netwerken spiegelen aan het VRT netwerk. Valt mij op dat 11A zwakker is dan de lokale die nochtans ook door Broadcast partners in de lucht wordt gebracht in Oost-Vlaanderen en een beperking heeft van 1Kw.
Dit lijkt me niet echt eerlijk tegenover Norkring. Indien zij over 10D beschikten, dan hadden ze met gelijke wapens kunnen strijden tegen BP en was het waarschijnlijk goedkoper voor de radiozenders.
Waarschijnlijk is dat ook een belangrijke reden waarom dit allemaal “achter ’t gat” moest gebeuren.
tja, Norkring had natuurlijk ooit wel het volledige kanaal 10 om er DVB-T op doen… maar ze hebben alles verkwanseld door het nooit echt serieus in gang te zetten en is dus alles stilaan kwijtgespeeld. Dat ze dan ook nog eens hun enige allerlaatste licentie terugsturen voor 5A/5D, is duidelijk het teken dat er geen enkele interesse meer was om nog verder te doen als operator-licentiehouder. Dus over ‘met gelijke wapens strijden tegen BP’ was helemaal geen sprake meer: ze zijn niet meer geïnteresseerd nadat ze ook de 11A zijn kwijtgeraakt – wellicht omdat het nu allemaal niet meer genoeg opbrengt voor de Britse investeerders die hen hebben ingelijfd…
Kan dit eigenlijk wel? Het nooddecreet was toch voor de licentie die Norkring heeft teruggestuurd. Dus kunnen ze volgens mij helemaal geen licentie geven in kanaal 10D. Of het moet zijn dat ik iets gemist heb.
De VRM kan proeflicenties uitgeven naar “eigen goeddunken”. Er valt dus wel wat met te schuiven, maar je hebt uiteraard een punt dat dit op het randje van het ethische is.
Op voorwaarde dat 5A/5D dan niet onbenut in de kast blijven liggen is dat wel heel efficiënt bekeken.
Serieus ? ? ?