Hoeveel radio-ontvangers, televisietoestellen, computers, mobiele telefoons en tablets heeft een gemiddeld gezin? Ik stel die vraag omdat er een tijd was dat er voor elk apparaat kijk- en luistergeld moest worden betaald. Getuige een bericht in de krant ‘Nieuwsblad van het Noorden’. De redactie zat toen aan het Gedempte Zuiderdiep in mijn woonstad Groningen.
Inmiddels zijn we 55 jaar later en lijkt het een onwaarschijnlijke manier om mensen van een strafbaar feit te betichten. De overheid was blijkbaar erg geïnteresseerd in zij die hun kijk- en luistergeld niet betaalden. Daarom werden er zogenaamde opsporingsbrigaden ingezet om zwart-kijkers en – luisteraars te betrappen. In augustus 1968 bezochten speurders het Groningse dorpje Leermens.
Naast de reguliere bewoners ook een dorp voor mensen die in Leermens een tweede huisje hadden en er voornamelijk in de weekenden vertoefden. Ook de zomervakanties lokten heel wat volk dat zoveel mogelijk buiten wilde genieten van alles wat mooi Groningen te bieden heeft. Er werd aangebeld aan één van de vele huizen. Even moest er gewacht worden in de hal want ‘binnen was het een rommeltje’. Er moest eerst opgeruimd worden.
In werkelijkheid werd snel de radio of de televisie verstopt omdat het kijk- en luistergeld niet was betaald. Er kon dus geen betalingsbewijs van het postkantoor worden getoond. Eén van die opsporingsambtenaren was de heer Maaskant. Hij stelde in de krant: ‘Dikwijls hoor je de stekker over de vloer rammelen en als je dan eindelijk de kamer in mag, doen ze alsof ze zelfs nog nooit van een radio of televisie hebben gehoord’.
Samen met andere controleurs dook hij regelmatig op om clandestiene kijkers en luisteraars op te sporen. In elke provincie was er een team. Op één van de drie bezochte adressen was het steeds raak, waarna de wanbetalers een boete en achterstallige betalingen op de koop toe kregen. Jarenlang diende je ieder kwartaal als goede huisvader via het postkantoor te betalen. Of één van de gezinsleden mocht dat in zijn naam doen.
Medio 1966 nam deze speciale opsporingsdienst een computer in gebruik. Alle Nederlanders die verplicht de retributie moesten betalen, werden op een overzichtelijke manier geregistreerd, waardoor men minder op pad moest gaan. Het was voldoende om vanaf dan huizen te bezoeken die niet werden genoemd in de computerbestanden. Er werd bijgevolg een hele boel tijd en werk mee bespaard.
Gedaan ook met het gesnauw tijdens bezoeken als wanbetalers de inspecteurs probeerden te overtuigen dat de administratie van de overheidsinstelling niet op orde was en er zeker wél betaald was. De controledienst was goed geïnformeerd. Nogmaals de heer Maaskant: ‘Alle handelaren in radio- en/of televisietoestellen zijn verplicht op te geven aan wie en wanneer een toestel was verkocht’. Met die lijsten in de handen hadden de controleurs het nodige bewijs.
Gelukkig was er bij bezoek van een controleur de mogelijkheid je direct aan te melden om alsnog de belasting te voldoen zodat een boete werd voorkomen.
Hans Knot
Mochten we in de tijd terugkeren dan zou ik met veel plezier die radio-en televisietaks betalen in plaats van die irritante en nutteloze reclame(boodschappen) te moeten slikken. Iedereen die nog in de mogelijkheid is om programma’s op te nemen en uitgesteld te kijken spoelt al die reclamebrol door. Iedereen ergert zich blauw aan die talloze onderbrekingen van programma’s. Voorbeeld nemen aan Duitse televisie en geen reclameblokken meer na 20 uur ’s avonds?