Extra Rusland-blad: media in lockdown door nieuwe wet

De oorlog in Oekraïne kende de voorbije 24 uur ook een flinke escalatie in de Russische en internationale mediawereld. We zetten voor u de belangrijkste feiten op een rij.

Rusland legt westers ‘fake news’ aan banden

De Russische Doema stemde vrijdag een nieuwe wet waardoor iedereen die intentioneel ‘fake news’ verspreidt tot 15 jaar celstraf riskeert. Voor de Russische overheid valt zowat alle berichtgeving over de invasie in Oekraïne onder ‘fake news’: zij ontkent de drama’s die er aan het gebeuren zijn niet, maar legt de schuld bij Oekraïne en het Westen. Media mogen in hun berichtgeving over de strijd in Oekraïne bijvoorbeeld niet spreken over een aanval, invasie of oorlogsverklaring. Volgens het Kremlin gaat het om “een speciale militaire operatie” tegen uitsluitend militaire doelen.

BBC haalt reporters en personeel weg uit Rusland

De Britse openbare omroep BBC besliste, na het invoeren van deze nieuwe wet, onmiddellijk alle reporters en personeel tijdelijk weg te halen uit het land. “We kunnen niet anders dan het werk van de journalisten en medewerkers van BBC News tijdelijk stop te zetten tot duidelijk is wat dit voor ons betekent”, zegt Tim Davie, directeur-generaal van BBC. “Wij gaan ons personeel niet blootstellen aan het risico om vervolgd te worden omdat zij simpelweg hun job doen.” Davie zegt dat de verslaggeving over de oorlog niet zal stoppen, maar dat die van buiten Rusland zal gebeuren.

Iris De Graaf terug in Nederland, Geert Groot Koerkamp blijft in Moskou

Ook NOS-correspondent in Rusland Iris de Graaf is voorlopig terug in Nederland vanwege de “te onzekere” werkomstandigheden in het land. Zo liet ze vrijdagmiddag weten via Twitter. De Graaf deed sinds de Russische inval in Oekraïne vrijwel dagelijks op het NOS-journaal verslag vanuit Moskou. De andere Ruslandcorrespondent van de NOS, Geert Groot Koerkamp, die ook voor VRT NWS werkt, blijft voorlopig wel, ook al beseft hij dat het voor hem nu heel moeilijk werken wordt.

Amerikaanse media stoppen live verslaggeving vanuit Rusland

Ook de grote Amerikaanse nieuwsorganisaties als CBS News, ABC News, CNN en Bloomberg en het Canadese CBC zetten hun activiteiten in Rusland tijdelijk stop, als reactie op de nieuwe Russische wet. The Washington Post, Dow Jones en Reuters zijn de situatie momenteel nog aan het evalueren. Bloomberg-hoofdredacteur John Micklethwait is scherp voor de nieuwe wet in Rusland: “Dit lijkt geschreven om van elke onafhankelijke journalist een crimineel te maken, waardoor het onmogelijk wordt om binnen de grenzen van Rusland iets te doen dat ook maar iets wegheeft van normale journalistiek.”

Novaya Gazeta, de laatste der Russische Mohikanen

Novaya Gazeta, de bekendste kritische krant waarvan de hoofdredacteur in december de Nobelprijs voor de Vrede heeft gekregen, besliste om al hun online archieven ontoegankelijk te maken. De krant wil vermijden dat de Russische overheid daar eventueel redenen zou kunnen vinden om tot vervolging van journalisten over te gaan. De wet werkt immers ook met terugwerkende kracht. Onderzoeksjournalist Alexey Kovalov van nieuwswebsite Meduza laat via Twitter weten dat hij vannacht uit Rusland is weggevlucht.

Europese journalisten zijn tegen Europese censuur Russische media

De Europese Federatie voor Journalisten noemt het intussen fout van de Europese Commissie om de Russische media RT en Sputnik te censureren. De organisatie vreest dat de beslissing een effect zal hebben op de persvrijheid in Europa. Ze geeft aan dat het beter is om “desinformatie te counteren, door te wijzen op inhoudelijke fouten, het gebrek aan onafhankelijkheid en de loyauteit aan overheidsbelangen”. Ook de Vlaamse Raad voor Journalisten (VVJ) en de Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten in België (ABVV) zijn onderdeel van de EFJ. Het verbod tegen RT en Sputnik News werd woensdag van kracht.

Russia Today ook verdwenen van Europese satellieten

De programma’s van Russia Today (RT) zijn in Europa nu ook stopgezet via de satellieten van Astra. Het gaat om de RT-programma’s op Astra 19,2° Oost en 28,2° Oost: RT HD, RT Espanol HD en RT France HD op 19,2° Oost, 11.376 GHz verticaal, RT HD en Russia Today op 28,2° Oost, 11.225 GHz verticaal en 11.567 GHz verticaal. Voorts werd RT HD uitgeschakeld op Hotbird, 13° Oost, 12.475 GHz horizontaal.

Ekho Moskvy gooit helemaal de handdoek

De Russische radiozender Ekho Moskvy, die dinsdag door de Russische autoriteiten uit de lucht werd gehaald vanwege kritische berichtgeving over de oorlog in Oekraïne, stopt nu ook volledig. De raad van bestuur van Ekho Moskvy heeft met een meerderheid besloten het radiostation en de website te sluiten, laat hoofdredacteur Aleksej Venediktov via Telegram weten. Het onafhankelijke station trok dagelijks zo’n 1,8 miljoen luisteraars.

Rusland blokkeert westerse sociale media

De Russische mediaregulator Roskomnadzor gaf vrijdag de opdracht om Facebook en Instagram te blokkeren in het land. De regulator beschuldigde het sociale netwerk ervan de Russische media te “discrimineren”. Het sociale netwerk werkt enkel nog via VPN. Eerder legde de overheid de sociaalnetwerksites al beperkingen op omdat dissidenten daar vrijuit kunnen posten en burgers er toegang hebben tot informatie die niet goedgekeurd is door de overheid. Meta, de moederholding boven Facebook en Instagram, reageerde met een mededeling: “We gaan alles blijven doen om onze diensten aan te bieden voor mensen die zich veilig willen uitdrukken.” Intussen treft de Russische blokkade ook Twitter en YouTube in het hele land. Google besliste eerder deze week al om geen reclame meer toe te staan in Rusland.

In Rusland is Telegram nu zo ongeveer nog het enige sociale medium dat beschikbaar is. Telegram is weliswaar van Russische origine, maar is gevestigd in Duitsland en gebruikt servers in het westen. Rusland probeerde Telegram al eens te blokkeren tussen 2018 en 2020, maar slaagde daar technisch nooit in. In juni 2020 werd de ban opgeheven toen Rusland zelf de dienst weer begon te gebruiken tijdens de coronapandemie.

Microsoft stopt verkoop en dienstverlening in Rusland

Na Apple schort ook Microsoft de verkoop van producten en diensten in Rusland op. Dat kondigde de Amerikaanse informaticagigant vrijdag aan. Het bedrijf veroordeelt in duidelijke bewoordingen de inval in Oekraïne door Rusland. Microsoft zegt ook nauw samen te werken met de Amerikaanse, Europese en Britse regering. Het bedrijf zal ook cyberveiligheidsmensen in Oekraïne bijstaan om zich te verdedigen tegen cyberaanvallen uit Rusland.

• Foto boven: Victoria Borodinova, Pixabay