Tegenwoordig kijken we televisie vanuit de gehele wereld. Ook via computer, smartphone, tablet is het mogelijk programma’s, al dan niet direct of via streaming te volgen. Soms zelfs voordat de officiële uitzending via één van de televisienetten gebeurt. Zo weten fervente kijkers van soapseries als ‘Goede Tijden Slechte Tijden’ al van te voren wat er in de volgende afleveringen te beleven is. In een speciale app kan men vooraf te weten komen wat er gaande is de komende dagen.
De ontwikkelingen op technisch gebied zijn vooral in de drie voorafgaande decennia gigantisch geweest. Het begon al in de jaren tachtig van de vorige eeuw met de komst van satelliettelevisie. Om te zien hoe het vijftig jaar geleden was, neem ik graag mee begin jaren zeventig. De meeste kijkers hadden een simpel televisietoestel waarop men, op bepaalde uren van elk etmaal, programma’s konden ontvangen van Nederland 1 en Nederland 2. Wie geluk had en in een grensprovincie woonde, kon naar de buren kijken, mits een passende ontvangstantenne op het dak. Over kabeltelevisie werd gesproken maar was nog niet gerealiseerd.
Met de gordijnen dicht
Het aanbod van de twee Nederlandse televisienetten was niet al te best te noemen. Zo denken we er nu over. Op internet is er genoeg materiaal terug te vinden van wat er toen te zien was. Veel te trage televisie met diep uitgemolken programma’s. Toch werden ze veel bekeken, mede omdat er niet al te veel aanbod was. Ook waren mensen verheugd als er vooraf speciale uitzendingen werden aangekondigd. Vaak zat men vroegtijdig in de huiskamer te wachten, met een natje en een droogje. De gordijnen potdicht.
Maar af en toe ging het ook al eens volledig fout. Op 15 juli 1971 was dat het geval. De VPRO had een avondvullend programma onder de mantelnaam ‘VPRO Campus’ geprogrammeerd. Er zou worden uitgezonden vanuit de Friese plaats Oenkerk. Van daaruit zouden in een live programma diverse onderwerpen, via straalverbindingen, plaatsvinden.
Maar op het moment suprême bleek dat de verbindingen met Hilversum niet werkten. De verantwoordelijke PTT-technici, gingen meteen koortsachtig aan het werk. Gelukkig konden vanuit de Hilversumse studio onder andere extra tekenfilms uitgezonden worden. Betty Boop en Popeye kwamen voorbij, maar ook Ike and Tina Turner en twee niet voorziene documentaires werden vertoond.
Koudefront was spelbreker
Achteraf bleken de problemen veroorzaakt door een defect met een ontvangstkanaal van de steunzender in het Friese Irnsum. In de kranten van 16 juli 1971 was de storing een item dat minimaal de voorpagina of minstens pagina 2 haalde. Er werd gemeld dat de storing uniek genoemd kon worden in de geschiedenis van de televisie. Natuurlijk waren er eerder reeds korte onderbrekingen voorgekomen, maar die 15 juli 1971 was heel apart omdat voor het eerst een avondvullend programma wegviel.
Geschreven werd dat het koufront dat over Noord Nederland was getrokken de voornaamste boosdoener was geweest. En het weer speelde inderdaad wel vaker een hoofdrol. Ik herinner mij begin jaren zestig om bij extreme weersomstandigheden, in Groningen en mits één van de antennes op het dak werd bijgedraaid, programma’s vanuit andere landen, waaronder Denemarken, gedurende een korte periode te zien waren op ons Erres televisietoestel.
De NOS-leiding zocht al de volgende dag naar een schuldige zodat aansprakelijkheid kon worden verrekend. Vanuit de PTT werd vastgesteld dat men inderdaad te maken had met een belangrijke atmosferische storing in Friesland. Hierdoor werd een vervormd en vaag beeld vanuit Irnsum, in Hilversum ontvangen. Technisch gezien bleek de kwaliteit niet te verbeteren. Jammer voor Oenkerk.
Dit soort storingen was volgens een woordvoerder van de PTT niet te voorkomen. Een dergelijke uitzending werd meestal drie weken van tevoren uitgebreid voorbereid. Een groep technici eerder was naar Friesland getogen om een zender op te stellen, te verbinden met de steunzender om vervolgens het geheel minutieus te testen. Vergeleken met de testsituatie was dat de zender op de dag van uitzending evenwel niet op een openbare weg maar in een weiland was geplaatst.
Drie uur voor de uitzending bracht men de verbinding tot stand en die bleef de hele tijd altijd intact. De dag vooraf was er eveneens volop getest en bleek er iets niet in orde. Technici hadden vervolgens tot twee uur in de nacht van alles uitgeprobeerd om tot een maximaal totaal resultaat te komen. Helaas…
Hans Knot – Foto bovenaan: Max Vandaag
