Hans Knot Column: het wrak van de Uilenspiegel

Over veel zeezenders heb ik in de loop der jaren geschreven, maar Radio Antwerpen – dat kortstondig uitzond vanaf het betonnen schip Uilenspiegel – bleef meestal buiten beeld. Toch verzamelde ik tal van documenten. Eerder al vroeg volger Albert Pleijsier of ik nog programma-overzichten van het station had. Die bleken onvindbaar, maar in het dossier stuitte ik wel op een bijzonder krantenknipsel.

Het knipsel had geen datum of bron. Op de achterkant stond echter een bericht over een gijzeling in Göteborg door Kroatische leden van de Ustaša. Dat incident vond plaats op 11 februari 1971. Daarmee kon ook het andere artikel worden gedateerd.

“Gestrand radioschip wordt opgeblazen”

Volgens de krant zouden de resten van de Uilenspiegel, die in december 1962 bij Cadzand was gestrand, met dynamiet worden vernietigd. Het wrak zou gevaarlijk zijn voor de zeewering én voor toeristen die bij laag water aan boord klommen. Er waren al meerdere ongelukken gebeurd. In het artikel stond echter een reeks fouten:

• Het schip zou vier jaar lang hebben uitgezonden, terwijl het in werkelijkheid slechts twee maanden actief was.
• Er werd gesproken over “popmuziek en reclameboodschappen”. In 1962 bracht Radio Antwerpen vooral lichte amusementsprogramma’s voor het gezin. Reclame kwam maar sporadisch voorbij, popmuziek al helemaal niet.
• De naam van het zendschip was bovendien verkeerd gespeld.

Het korte avontuur van Radio Antwerpen

Radio Antwerpen startte op 15 oktober 1962 met uitzendingen vanaf de Uilenspiegel. Al op 16 december 1962 sloeg het schip tijdens een zware noordwester storm van zijn ankers. Negen bemanningsleden probeerden het nog te redden, maar moesten worden geëvacueerd. Het schip strandde bij Retranchement (Cadzand). Het wrak trok meteen de aandacht. Honderden nieuwsgierigen uit Vlaanderen en Zeeland kwamen kijken. Maar het schip bleek gevaarlijk: een toerist viel in het ruim en moest met een ambulance naar het ziekenhuis worden gebracht.

Pogingen tot opruimen

Pas acht jaar later, begin jaren zeventig, kwam er geld vrij om het wrak te verwijderen. Aannemer Van Wijnen uit Groede kreeg de opdracht, maar volledig slopen lukte niet. Het betonnen schip was diep in het zand gezakt en delen van de kiel zaten vast in een kleilaag. In 1973 spoelden stukken strand weg en kwamen brokstukken opnieuw bloot te liggen. Men dacht met branders een oplossing te vinden, maar ook dat werkte niet. Later werd een nieuw strandhoofd aangelegd en werden de restanten ingekapseld. Netten moesten voorkomen dat toeristen er toch overheen liepen.

Restanten blijven opduiken

Toch kwamen de resten telkens weer boven. In 1993 meldde de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) dat strandgangers zich nog steeds konden verwonden aan scherpe stukken van de Uilenspiegel. Het ging niet om betonblokken die als ballast dienden, maar om delen van het betonnen schip zelf. Om ongelukken te voorkomen plaatste het waterschap ’t Vrije van Sluis houten palen rond het wrak. De kosten – ruim 20.000 gulden – werden gedeeld door het waterschap en de gemeenten Sluis en Oostburg.

Nostalgie en hardnekkige fouten

Voor velen bleven de resten van de Uilenspiegel decennia een herkenningspunt: een tastbare herinnering aan de pionierstijd van de zeezenders. Maar ook in 1993 doken de oude fouten weer op. Een journalist van de PZC schreef dat eigenaar Georges de Caluwé al in 1958 uitzendingen vanaf de Uilenspiegel zou zijn begonnen. In werkelijkheid ging Radio Antwerpen pas in oktober 1962 de lucht in – en eindigde het avontuur amper twee maanden later.

Slot

De Uilenspiegel was dus geen succesverhaal, maar wél een markant stukje geschiedenis. Van zendschip tot gevaarlijk wrak, van toeristische attractie tot nostalgisch monument in het zand van Cadzand – de resten van de Uilenspiegel herinneren nog steeds aan een kort, maar bijzonder hoofdstuk in de geschiedenis van de zeezenders.

@ Hans Knot – 2025

---