En de ‘schande’ van Sexbierum
Ondanks de lente die al voorzichtig in het land is, toch nog even terug naar januari 1985, gewoon omdat ik een map met aantekeningen uit dat jaar – eerder toevallig – onder ogen kreeg. Twee berichten haalden toen de voorpagina van de kranten. Zou dit bijna vier decennia later ook nog zo zijn? De vraag stellen, is ze beantwoorden.
In de eerste week van het nieuwe jaar werden de officieuze ledencijfers bekend gemaakt van de diverse omroepen. In 1984 hadden Veronica, TROS, KRO en VARA leden bijgekregen. Daartegenover stond een behoorlijk verlies voor de AVRO. De VOO, Veronica dus, kreeg er liefst 135.000 betalende leden bij waarmee men ver over de 595.000 leden ging. Bij de KRO was de toename aanzienlijk minder: 19.082. De Katholieke Radio Omroep sloot het jaar af met een totaal van 617.450 leden. Bij de VARA waren 9.444 leden bijgekomen, wat een totaal van 527.565 opleverde.
De winst voor de TROS was met 3.000 leden minimaal. Toch goed voor een totaal van 744.000 leden. De Christelijke omroepen NCRV en EO leden beiden een klein verlies. De NCRV hield er nog 532.028 over, een afname van 1.243 leden. De EO kwam uit op 338.500 betalende leden wat een verlies van 4.297 eenheden betekende ten opzichte van 1983. Bij de VPRO zegden liefst 15.581 mensen hun lidmaatschap opzeggen, waardoor het totaal aantal op 343.791 uitkwam.
De grootste klap was voor de AVRO, de omroep moest er 18.939 schrappen maar hield nog 782.311 leden over en bleef daarmee de grootste zendgemachtigde. Dat zou echter niet lang meer duren omdat de VOO de daaropvolgende jaren maar leden bleef inschrijven, iets wat bij de andere omroepen een zure smaak achterliet.
Opmerkelijk was ook het tweede bericht. Het was en is een gebruik in bepaalde gemeenten van de drie noordelijke Nederlandse provincies om Oudejaarsgrappen uit te halen. Ook op Nieuwjaarsdag 1985 trok een groot aantal inwoners naar de kerk (foto bovenaan). Na de dienst worden dan steevast de klokken geluid. Maar dat geluid kwam niet uit de klokkentoren wegens de slechte staat ervan.
Er werd gebruik gemaakt van een cassetterecorder. Maar die Nieuwjaarsochtend was er een totaal ander geluid te horen… een potpourri van liedjes van André van Duin. Een groep jongeren uit Sexbierum had het cassettebandje verwisseld. Een deel van de kerkgangers kon de grap waarderen, een ander deel sprak schande.
Hans Knot
Het Nederlandse publieke omroepbestel is uniek in de wereld. Het bestaat uit de NPO als bestuursorgaan en een keur aan omroepen, die samen zorgen voor een pluriform en gevarieerd media-aanbod. Iedereen mag een omroepvereniging oprichten die zich tot een doelgroep richt, vertegenwoordigt of een maatschappelijke of levensbeschouwelijke stroming heeft. Er moeten minimaal 100.000 betalende leden zijn, waarna men een zendvergunning krijgt. Leden moeten minimaal 16 jaar zijn en in Nederland wonen; een lid moet tegenwoordig € 8,50 lidmaatschap per jaar betalen. Hoe meer leden er zijn, hoe meer zendtijd men krijgt op radio en televisie.
Interessant artikel. Ik vermoed dat een aspirant-omroep toch geen 100000 leden moet halen? Ik weet dat Veronica VOO uit het omroepbestel werd geweerd ondanks ze zelf beweerden al in augustus 1974 over de 100000 te komen. Allerlei telregels (betalend van kijk-en luistergeld, voornamen in de lijst, …) zorgen ervoor dat ze veel lager zouden uitkomen en dus pas eind 1975 in het omroepbestel konden. Op wat zijn die grenzen gebaseerd (aantal omroepen, aantal inwoners,…?). Maar meteen ook de bemerking rond RNI. In de laatste minuten sprak J. Demol (directeur van RNI) ook over een aanvraag en dat ze na een week over de 20000 leden zaten. We kennen de afloop, voor RNI is het niet gelukt. Waren er gewoon te weinig of zijn de leden ook door de ’telcommissie’ (ik weet niet hoe of wie dat doet) naar beneden gesteld? Trouwens, los daarvan, vond ik de woorden van Demol op RNI veel gematigder dan die van Rob Out op Veronica. Hebben ze bij RNI het dan maar meteen opgegeven? Want voor Veronica is het natuurlijk een heel lang en hard gevecht geweest.