Het jaar van de muziek
We zijn aanbeland bij de laatste bijdrage van 2025. Een mooi moment om nog één keer terug te blikken op wat ons veertig jaar geleden bezighield op het vlak van media, muziek en maatschappij. Het jaar begon op dinsdag 1 januari 1985 in het Paleis op de Dam in Amsterdam. Daar werd voor Nederland het Europees Jaar van de Muziek geopend. Prins Claus gaf het officiële startsein door symbolisch één noot aan te slaan op het carillon in de toren van het paleis.
Aansluitend klonken tussen 12:00 en 13:00 uur in een zestigtal Nederlandse steden beiaardconcerten. Op de programma’s stonden werken van Scarlatti, Händel en Bach, drie componisten die exact driehonderd jaar eerder, in 1685, waren geboren. De plechtigheid vormde de opmaat voor de jaarlijkse televisie-uitzending van het Nieuwjaarsconcert uit Wenen, dat via Eurovisie in tal van landen werd uitgezonden.
Niet toevallig: 1985 was door zowel de Raad van Europa als het Europees Parlement uitgeroepen tot het Jaar van de Muziek. Prins Claus (foto) was gevraagd om de Nederlandse opening te verrichten vanwege zijn voorzitterschap van het Nationaal Comité Europees Jaar van de Muziek. Hij benadrukte dat de herdenking van deze drie componisten een waardig middel kon zijn om de Europese eenheid te versterken.
Overigens was hij op dat moment niet fysiek aanwezig in het Paleis op de Dam. De beelden waren vooraf opgenomen, aangezien de prins-gemaal de jaarwisseling traditioneel doorbracht met de koninklijke familie in het Oostenrijkse wintersportoord Lech.
Regionale omroepen krijgen STER-geld
Ook op radiovlak bracht 1 januari 1985 veranderingen. Bij Radio Noord en zes andere regionale zenders werden voortaan landelijke STER-reclameblokken in de programmering opgenomen. Het ging om korte blokken van één tot twee minuten. De ingeleverde zendtijd werd later wel gecompenseerd. Deze maatregel was het gevolg van een wijziging in de zendtijdbeschikking, doorgevoerd door de toenmalige minister van WVC, Elco Brinkman. Daarbij moet worden aangetekend dat de regionale radiostations mede werden gefinancierd uit de opbrengsten van de STER-reclame.
Begin januari liet minister Brinkman (foto) tevens weten dat hij geen plannen had om nieuwe FM-zenders te laten bouwen. Daardoor verviel voorlopig de mogelijkheid om landelijke en regionale omroepen intensiever te laten samenwerken via Radio 1, met als doel een volledige landelijke dekking te bereiken. De invoering daarvan was aanvankelijk voorzien voor 1 oktober 1985.
Binnen het ministerie van WVC was berekend dat hiervoor minstens 23 zenders nodig waren, terwijl er op dat moment slechts 12 operationeel waren.Zolang niet in alle provincies een volwaardige regioradio bestond, zouden de kosten bovendien op de begroting van de landelijke omroepen drukken. De bouwkosten werden geraamd op 8 miljoen gulden, exclusief exploitatiekosten. Uiteindelijk verdween het plan geruisloos in de koelkast van WVC.
Boetes voor V.O.O. en 50.000 piraten
In januari 1985 werden ook de resultaten bekend over de boetes die de VOO (Veronica Omroep Organisatie) had gekregen wegens overtreding van de geldende reclameregels. Voor dit onderzoek werden 500 Nederlanders van 16 jaar en ouder ondervraagd. De helft van hen gaf aan het oneens te zijn met het reclamebeleid zoals dat door de minister van WVC werd gevoerd.
De enquête, uitgevoerd door bureau Interview in opdracht van de VOO, liet zien dat 50% van de respondenten het onjuist vond dat de minister omroepen kon bestraffen voor overtreding van de reclameregels. 46% vond dat wel terecht en 4% had geen uitgesproken mening. Opvallend was dat 84% van de ondervraagden de opgelegde boetes veel te hoog vond. Slechts 7% vond ze terecht, terwijl 9% geen mening had.
Opmerkelijk was ook het verzoek dat de TROS in januari 1985 aan minister Brinkman richtte: ‘Voer een soepeler beleid ten aanzien van de zogeheten landpiraten’. Een peiling had uitgewezen dat er in Nederland zo’n 50.000 piratenzenders actief waren, uiteraard niet allemaal tegelijk. Het ging vaak om stations die sporadisch de zender aanzetten, bijvoorbeeld in verloren uurtjes.
In haar brief stelde de TROS dat deze piraten duidelijk voorzagen in een behoefte van het lokale bedrijfsleven aan reclamemogelijkheden. Ook bestreed men dat de piraten een bedreiging vormden voor de inkomsten van de STER. Volgens de omroep lag het echte gevaar eerder bij de opkomst van satellietzenders, zoals Sky Radio, dan bij lokale etherpiraten.
En intussen in China
Radiostatistieken hebben me altijd gefascineerd, en dat was in 1985 niet anders. Van de 1,07 miljard Chinezen kon destijds 65% luisteren naar radioprogramma’s van één van de 122 radiostations in het land. Er werd uitgezonden via 184 frequenties, goed voor in totaal 2165 uur radio per etmaal. In 2618 plaatsen was bovendien al kabelradio beschikbaar. Ter vergelijking: anno 2025 telt China meer dan 3000 radiostations, bij een bevolking van ruim 1,4 miljard inwoners.
Ik wens u een zalig kerstfeest en een prachtig 2026.
