Het is vandaag – op de kop af – precies éénenzestig jaar geleden dat Radio Antwerpen vanaf het betonnen schip Uilenspiegel, verankerd voor de kust van Zeebrugge, met uitzenden begon. KL85, webradio met een behoorlijke focus op zeezenders, blikt aanstaande zaterdagnacht zes uur lang terug op de eerste Belgische offshore radio. Oud medewerkers komen aan het woord en er zijn behoorlijk wat programmafragmenten te horen.
Georges Decaluwé, de bezieler van deze hele vroege zeezender was al in 1923 gestart met een radiostation die een onderkomen had gevonden in de protestantse kerk aan de Bexstraat in Antwerpen. Radio Antwerpen was de officiële naam, maar de zender werd bekend als Radio Kerkske. Maar hoe kwam een – radiostation mét officiële zendvergunning – letterlijk van onder de kerktoren uiteindelijk op een zendschip terecht, als ‘radiopiraat’?
Dat had alles te maken met Wereldoorlog II. Toen in mei 1940 het Duitse leger in aantocht was, vernietigde Decaluwé eigenhandig alle apparatuur uit schrik dat de bezetters die zouden gebruiken als propagandamiddel. Na de grote wereldbrand besliste de Belgische regering echter dat enkel overheidsradio nog was toegelaten. Radio Antwerpen dat inmiddels weer was gestart, werd in beslag genomen.
Daarop startte Georges Decaluwé een politieke partij met als enige doel Radio Antwerpen terug in de ether te brengen. Zijn partij viel echter buiten de coalitie, waarna hij toch opnieuw met uitzenden begon. Zonder licentie. Het leidde tot een nieuwe inbeslagname. Maar in 1959 was er vanuit Scandinavië langzaam een trend overgewaaid naar andere Europese landen, die ook niet zonder gevolgen bleef voor België.
° Tekst gaat door onder de fotogalerij.
Zowel Denemarken als Zweden hadden er kennis gemaakt met zeezenders. Respectievelijk waren dat Radio Mercur en Radio Syd. Ze waren een instant schot in de roos. Niet zo heel veel later was ook Nederland gevolgd. Luisteraars maakten er kennis met Radio Veronica. Georges Decaluwé had het allemaal met argusogen gevolgd en schoot eveneens in actie. Al was hij inmiddels 73 jaar geworden, niks weerhield hem ervan om zijn passie van nogmaals nieuw leven in te blazen.
Hij kocht het betonnen Franse bevoorradingsschip ‘Crocodile’ en doopte het om tot Uilenspiegel, naar de legendarische Vlaamse volksheld. Uitgerust als zendschip in Antwerpen, gooide men het anker uit voor de kust vlakbij Zeebrugge. Op 12 oktober 1962 gingen de officiële uitzendingen van start. Ze werden een meteen een eclatant succes. Alle programma’s werden vooraf op tape gezet in een studio aan de Antwerpse Nerviërstraat.
Maar dat was allemaal niet naar de zin van de Belgische regering. Begin december 1962 reeds werd een anti-piratenwet gestemd. Op 13 december zou de Uilenspiegel geënterd worden. Door het slechte weer werden de plannen opgeschoven. Waarna het drie dagen later alsnog misliep door de ‘helpende hand’ van de zee. Op 16 december raakte het zendschip in een zware storm op drift.
De bemanning werd van boord gehaald, de Uilenspiegel strandde vlakbij Cadzand-Bad, op het grondgebied van de gemeente Retranchement. Tegenwoordig is dat de gemeente Sluis. Decaluwé zelf had het einde niet meer meegemaakt. Op 14 december 1962 was hij na een operatie, overleden. Zonder hem en zijn niet in te tomen inzet, was een vervolg sowieso uitgesloten. (TB)
° KL85: Radio Antwerpen, vanaf de Uilenspiegel, aanstaande zaterdagnacht 15 oktober. Het begint om 00:00 uur.
Nostalgie troef !
In het Waasland konden wij toen zeezender Radio Antwerpen zeer goed ontvangen, met een lampenradio met bijhorende buitenantenne (een blanko koperdraad).
De zender was zeer populair, omdat de verantwoordelijken wisten wat de Vlaamse luisteraars graag hoorden.
Spijtig dat de Uilenspiegel zo droevig aan zijn einde is gekomen. Het luistergenot was maar van korte duur.