Toen Radio een Visie kreeg – 20

Het zal je ontgaan zijn, en ik neem het je niet eens kwalijk. RadioVisie viert dit jaar z’n zesentwintigste verjaardag op het internet. Daarmee is deze digitale mediakrant de oudste in z’n genre. Tel daarbij het feit op dat RadioVisie online een logisch vervolg is van het gedrukte maandblad dat voor het eerst verscheen in… 1973. En meteen hebben jij en ik een alibi voor een nieuwe, langlopende reeks. Het complete verhaal ‘achter’ RadioVisie. Tweewekelijks op zondag. 

De Administrateur-Generaal van de BRT

De benaming heeft iets militaristisch. Mogelijk straalde dit ook af op de houding van de persoon die zich deze titel mocht toe-eigenen. Hij was immers de grote baas van de publieke omroep die hij regeerde met ijzeren hand. De Vlaamse politiek liet begaan. Meer nog, zij hadden die hiërarchie zelf bedacht. Anno 1975 noemde een politicus het ‘een incestueus systeem’. BRT-Journalist Walter Zinzen formuleerde het zo: “Alles wat Vandenbussche denkt is objectief en alles wat de anderen denken is dat niet.”

Wij hielden het op ‘surrealistisch’ omdat we ervaringsdeskundigen waren geworden. Nauwelijks nog voor te stellen, maar net geen halve eeuw geleden was het woord ‘zeezender’ een immens taboe bij de BRT. De naam ‘Mi Amigo’, op dat moment de enige zeezender in de lucht met Nederlandstalige programma’s, zorgde er voor epileptische aanvallen.

Om maar twee voorbeelden te noemen. Enkele maanden vooraleer Nederland z’n onderdanen verbood om aan zeezenders mee te werken, hadden diverse Nederlandse artiesten een lied opgenomen om hun steun aan Veronica te betuigen. Jan & Zwaan (Veronica / 538 Mars), Vader Abraham (Die Ene Herinnering -Veronica), Roek Williams (Veronica Bedankt / Tot kijk 13 Jaar Geluk), Nico Haak (Ik Kan Wel Huilen)… Het rijtje is schier eindeloos. De opnames zijn inmiddels verdwenen uit het collectieve geheugen. Behalve twee nummers die nog steeds een belletje doen rinkelen.

Er was Ben Cramer met ‘Veronica Vrij’. De tekst begint met de regel “Dit is Veronica,” en was geschreven op de muziek van zijn hit uit 1972: ‘Vrede’ (Song Of Olympia). De nieuwe versie was van Hans Blum en… Pierre Kartner. Hét bekendst van allemaal en nog steeds regelmatig te horen op de radio was en is Peter Koelewijn met ‘Veronica Sorry’. Een ode aan offshore radio en een veeg uit de pan voor Hilversum 3, maar vooral minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (CRM) Harry van Doorn kreeg ervan langs. Hij was de politieker geweest die zowat eigenhandig de anti-zeezendererwet door het kabinet had geduwd.

‘Veronica Sorry’ haalde vlot de eerste plek in alle… Nederlandse hitlijsten, mede omdat ook de publieke omroepen het nummer draaiden. Zelfs de zender die specifiek als concurrent voor Veronica in de ether was gezet: Hilversum 3. Een laatste waardering, een eerbetoon, een ode aan een gewaardeerde collega. Een teken van eerbied, respect en ontzag. Het minste wat men kon doen.

Het liedje werd ook een hitje in Vlaanderen, maar niet omdat de BRT Koelewijn op de playlist had gezet. Integendeel. Via een interne nota was iedere medewerker gewaarschuwd dat ‘Veronica Sorry’ niet mocht worden gedraaid. Officieel omdat er een politicus van een bevriend land, Harry van Doorn dus, werd beledigd. Hoe schizofreen kon een openbare omroep zijn?

Maar het kon nog erger. Toenmalig Administrateur Generaal, Paul Vanden Bussche vaardigde prompt een tweede nota uit die zijn naam droeg. Iedere Belg die ooit voor een zeezender had gewerkt, mocht nooit of te nimmer bij ‘zijn’ openbare omroep aan de slag wegens overtreding van de Belgische anti-zeezenderwet. Omdat toen bijna iedere medewerker via een toelatingsexamen werd aangeworven, mochten oud zeezenderjocks zich zelfs niet inschrijven om deel te nemen. Hun namen stonden op een zwarte lijst… Rancuneus, is de enige passende omschrijving.

Newscaster wordt Baffle

Johan Troukens en Jean-Luc Bostyn hadden bij hun eerste ontmoeting in Brussel beslist om samen verder te gaan. Hun beider clubs zouden de naam behouden maar samen één enkel blad uitgeven. De Free Radio Campaign (FRC) zat immers in een opstartfase en had nog geen idee hoe een magazine technisch gerealiseerd kon worden. Die zoektocht had de Free Radio Promotion (FRP) wel achter de rug. Om de samenwerking duidelijk kenbaar te maken aan de buitenwereld, werd het tijdschriftje alweer herdoopt.

De naam ‘Newscaster’ verdween en vanaf januari 1975 verscheen ‘Baffle’. Ook werd aan de abonnementenformule gesleuteld. Om meer goodwill te kweken wilde Johan de vaste jaarabonnementen laten vallen. Free radio moest ook een beetje free press, zijn, vond hij. Waarbij free ook gratis betekent. Ideeën en andere gedachten uit de vrije jaren 60 waren vele jaren later bij ‘vrije radio jongens’ overeind gebleven. Engeland leverde het principe ‘sale or return’. Het onafhankelijke, populaire en erg goede Britse radioblad ‘Monitor’ van Roland C. ‘Buster’ Pearson, diende als voorbeeld.

Niet goed, niet betalen

Personen die geïnteresseerd waren in een exemplaar van ‘Baffle’ kregen het eerste nummer gratis toegestuurd. Wilde men de volgende editie, dan moest men een bon, die in het blad was afgedrukt, terugsturen naar de redactie, samen met een briefje van 20 BEF. De betaling voor het vorige exemplaar. Een omslachtig systeem om alles bij te houden, maar heel eerlijk, dacht men. Niet tevreden, niet betalen! Bovendien ideaal voor mensen die niet in één keer het volle bedrag voor een jaarabonnement konden ophoesten.

Om je een idee te geven, het jaarabonnement dat FRP twee maand eerder, voor de samenwerking met FRC tot stand kwam invoerde, bedroeg 75 BEF. Een singeltje kostte in diezelfde periode 69 BEF, een elpee +/- 169 BEF. Soldaten kregen 50 BEF soldij per dag. Een pakje sigaretten was 40 BEF duur.

° Volgende aflevering op 28 oktober.

° Het enige overgebleven exemplaar van ‘Baffle 1’ (gestencild bij meneer pastoor) heeft de tand des tijds niet echt goed doorstaan, zoals blijkt uit onderstaande scan. Een collectors item.

---