De oorlog in Oekraïne laat ook zijn sporen na in de (Oost-)Europese ether. De eigen middengolfzenders in Oekraïne zouden nog allemaal operationeel zijn, zelfs de zenders die uitstonden. De drie nationale omroepen zenden één gemeenschappelijk programma uit. Verschillende landen hebben via de langegolf, kortegolf en middengolf extra programma’s opgestart richting Oekraïne.
Radio Oekraïne schakelde bij de start van de Russische inval over van drie programma’s naar één gemeenschappelijk programma van UR1 (logo boven), met als doel alle beschikbare zenders zo lang mogelijk in de ether te houden. De officiële stream kun je hier beluisteren.
Op de middengolf, waar de zenders een veel groter bereik hebben dan op FM, heeft Oekraïne nog zeven zenders: 549 kHz (Mykolaiv Luch, 400 kW), 657 kHz (Chernivtsy), 837 kHz (Taranivka, 150 kW), 873 kHz (Chasiv Yar, 50 kW), 1278 kHz (RUI Odesssa, 100 kW), 1404 kHz (Izmail, 10 kW) en 1431 kHz (RUI Petrivka).
Volgens de laatste info – via het internationale netwerk van Radios du monde – is de tweede sterkste zender (837 kHz) momenteel uit de lucht, maar de sterkste zender (Luch) is nog steeds te beluisteren, tenzij het signaal afkomstig zou zijn uit Lviv Krasnoye, waar ook een zender op dezelfde frequentie beschikbaar is.
Ook alle commerciële radiostations in Oekraïne zijn gestopt met eigen programma’s en zenden het nationale radioprogramma van UR1 uit. Kim Beyns, de nummer één van de Belgische NGroup (Nostalgie-NRJ) publiceerde op Twitter deze foto van de verlaten studio van de Oekraïense versie van NRJ, met de boodschap “onze gedachten zijn bij jullie, jongens”. Op de stream van de Oekraïense NRJ is momenteel eveneens het algemene programma van UR1 te horen, met continu nieuws en informatie.
Vanwege de noodtoestand mogen in Oekraïne ook de radioamateurs niet uitzenden. De maatregel blijft ten minste 30 dagen van kracht en kan worden verlengd.
Vesti FM
Minder goed nieuws komt er uit het oosten waar testen zouden gehoord zijn van (het Russisch gezinde) Vesti FM op de middengolffrequentie 810 kHz. Deze frequentie werd eerder gebruikt door ArmyFM, de eigen zender van het Oekraïense leger. De zender is gevestigd in Hirnyk, ten westen van Donetsk, in het door de Russen bezet gebied.
Vesti FM is een door het Kremlin gesteund radiostation dat sinds vorig jaar via de middengolf (1413 kHz) uitzendt met een vermogen van 500 kW, gericht op Oekraïne en de Krim. De uitzendingen gebeuren vanuit Grigoriopol in Transnistrië, een Russisch sprekende separatistische regio in Moldavië, tussen Oekraïne en de linkeroever van de rivier Dniestr.
Ten tijde van de Sovjet-Unie was dat een van de grootste radiocentra ter wereld, maar de installaties verloederden in de jaren ’90, omdat het arme Moldavië het onderhoud niet kon betalen, maar ook omdat het zendercentrum zich in opstandig gebied bevond. Moldavië verkocht de zendersite, wat er nog van overbleef, in 2007 aan het Russisch staatsbedrijf dat de zenderparken van de Russische staatsomroep beheert. De Russen investeerden de voorbije jaren zwaar in nieuwe zenders op de middengolf en kortegolf in Grigoriopol.
Langegolf
Polen en Roemenië hebben elk nog een actieve langegolfzender die ook Oekraïne grotendeels dekt. Roemenië besliste bij de start van de oorlog meteen om op zijn langefolfzender (153 kHz) het programma ‘Antena Satelor’ te vervangen door Radio Romania Actualitati, vergelijkbaar met onze Radio 1. Deze zender kan ook in het westen en zuiden van Oekraïne worden beluisterd.
De Poolse radio is via de 225 kHz gestart met een extra journaal in het Oekraïens, tweemaal per dag (om 10 en 17 uur, Oekraïense tijd, UTC+2), onmiddellijk na het ‘Jedynka News’. De Poolse langegolfzender, van Franse makelij, heeft een vermogen van 1200 kW, met een directionele antenne richting Oekraïne en bestrijkt hierdoor het hele land.
Kortegolf
Op de kortegolf voegde de BBC World Service twee dagelijkse kortegolfuitzendingen toe naar Oekraïne: op 5875 kHz van 20:00 tot 22:00 uur UTC en op 15735 kHz van 14:00 uur 16:00 uur UTC. WRMI, een Amerikaans religieus kortegolfstation, neemt dagelijks het programma van Radio Oekraine International over van 12:00 tot 13:00 UTC op 5010 kHz.
Middengolf
Het Amerikaanse RFE-RL (Radio Free Europe-Radio Liberty) is in Oekraïne te beluisteren via een 75 kW sterke zender op 1386 kHz vanuit Viesintos (Litouwen). De zendtijd op deze zender wordt gedeeld met de Poolse radio en die laatste is op de frequentie overgeschakeld op uitzendingen in het Oekraïens. Deze frequentie werd in 2020 opgestart na de (onderdrukte) opstand in Wit-Rusland. De zender zelf is een voormalige middengolfzender van AFN in Duitsland die nog vrij nieuw was.
Radio Free Europe beschikte sinds enkele jaren ook over een zender vlakbij de grens met de Krim, gericht op de Krim-Tataren, maar het is niet geweten of die momenteel nog in de lucht is.
NEXUS-IBA, een onafhankelijk internationaal radionetwerk dat vanuit Milaan opereert, verhoogde het zendvermogen van zijn (nieuwste) middengolfzender op 1323 kHz richting Midden- en Zuid-Europa. De zender bestrijkt Oekraïne, Polen, Roemenië, Wit-Rusland en West-Rusland. Aansluitend op de regionale uitzendingen voor de Roemeense regio Targu Mures is er dagelijks een programma van 19 tot 23 uur CET.
In oorlogstijd blijft het de beste manier om de plaatselijke bevolking te blijven voorzien van informatie. Wel dankzij de landen die hun analoge uitzendingen via korte, midden en lange golf niet volledig stop hebben gezet en hun zenderparken hebben blijven onderhouden en gebruiken !
In de jaren zestig konden wij in Vlaanderen, op de middengolf, en met een lampenradio en draadantenne, Radio Moskou ontvangen in het Nederlands. Waarschijnlijk was dat wel via een zender in de DDR ? En waarschijnlijk was het wel getinte informatie.