We hebben een nieuwe buurvrouw. Eén van die mensen waar je binnen de dertig seconden een klik mee hebt. Ze zijn zeldzaam. We brandden in de plaatselijke basiliek al een extra kaarsje voor zoveel geluk. Laat dit laatste dan vooral als metafoor bedoeld zijn. Met Tessa zaten we onlangs gezellig bij te praten toen ze er plots vandoor moest omdat ze thuis, in alle rust, naar het VTM Nieuws wilde kijken. Gelukkig had ze niet gevraagd om samen te kijken…..
Zelfbescherming?
Ik kijk nooit naar nieuwsuitzendingen op televisie. Nooit, écht nooit. Niet om één uur, niet om zes uur, niet om zeven uur, niet om tien uur. Ik heb zelfs medelijden met nieuwslezers die steeds weer hetzelfde moeten oplepelen. Waarom ik niet kijk? Omdat ik niet hard, ongevoelig, koud, emotieloos, onverschillig, onberoerd, bot wil worden door beelden. Ik ben één van die mensen die volgens Elon Musk de samenleving bedreigd door ’too much empathy’. Heb ik weer! Maar filmpjes van oorlog, van modderstromen, van honger en ellende, van politici die eruitzien alsof ze net uit een goedkope 3D-printer zijn gerold. Nee, merci!
De video’s in het journaal stampen, schoppen en meppen. De eindredacteurs menen dat je daardoor de wereld beter gaat begrijpen. Terwijl je eigenlijk gewoon murw wordt geslagen door een bombardement aan reportages van mensen die je de indruk geven dat alles kut is, was, en altijd zal blijven. Beelden blijven hangen, laten geen ruimte voor interpretatie. Iedereen ziet hetzelfde, op hetzelfde moment. ‘Pats, boem, paukeslag’, scheef Paul van Ostaijen. Daarmee alles samenvattend in drie woorden. Merci Paul!
Ik hou er al meer dan een halve eeuw een andere routine op na. Om vijf uur ’s ochtends, als de wereld nog half in coma ligt, pik ik ‘Vroeg’ mee, op NPO Radio 1. Heel wat achtergrondinfo, fijne gasten, en vooral Merel Wielaert of Jan van Poppel die ontzettend goede vragen stellen. Weinig muziek, geen beelden, geen verklaringen in boekskes-taal, gewoon oerdegelijke uitleg. Bam, bam, bam. Om zes uur schakel ik naar VRT Radio 1, naar ‘De Ochtend’.
Als de eerste tv-journaals starten, heb ik uren voorsprong. Ik weet al uren dat er nog maar eens een raket is ingeslagen op een school. Dat de Fanta Führer elf keer van mening is veranderd in de voorbije nacht en dat Vladimir Vodka een nieuw rondje tijd rekken is begonnen. Over al die zaken heb ik nagedacht, er over gemopperd, mijn eigen mening gevormd. Misschien te vaak met te weinig achtergrondkennis. Maar daar gaat het niet om. Het gaat om het principe. Bovendien valt aan die achtergrond kennis iets te doen.
Ik lees elke dag twee kranten. Een enigszins linkse (volgens de rechterzijde van onze samenleving) en een centrum dagblad (volgens de rest). De postbode gooit ze zes keer per week, letterlijk vers van de pers gerold, in mijn brievenbus. Ik kan de inkt nog ruiken. Anders is het geen echte krant. Twee gazetten die redactioneel totaal verschillend naar de wereld kijken. Ik koester immers de illusie dat ik uit dit dubbele perspectief iets kan destilleren wat in de buurt komt van een objectieve mening. Een groot woord. Het is zoals ‘romantisch’ of ‘light mayonaise’. Het bestaat, maar het is altijd een beetje fake. Toch blijf ik het doen.
Elke dag opnieuw. Alsof ik het kruiswoordraadsel probeer in te vullen zonder fouten, terwijl ik weet dat ik sowieso struikel over vraag 5 horizontaal. En weet u wat het mooiste is? Terwijl de rest van de wereld zich laat hypnotiseren door de beelden in het journaal, door de niet aflatende stroom aan vaak letterlijk moordende filmpjes, door stemmen die je zeggen hoe je je moet voelen, bepaalde ik uren eerder, op mijn eigen tempo, hoe ik het nieuws ga verteren. Hoe ik alle berichten zou en wil interpreteren.
Niks voorgekauwd? Let op het vraagteken. Maar laat mij die illusie. Ik kijk niet naar het journaal. Ik luister naar de radio. Ik lees kranten. En dat maakt mij tot wie ik ben. Tikkeltje zelfbewust, beleefd brutaal, mezelf elke ochtend opnieuw wijsmakend dat ik op die manier gewoon een mens blijf die uit zichzelf denkt en nadenkt. Niemand anders hoeft dat voor mij te doen. En of ik dan misschien toch iets gemist heb dat ik absoluut moest zien? Ach, dat hoor ik dan wel weer van Tessa.
° JLB gaat op 28 mei – vermoedelijk – opnieuw naar zee.
