Het speeldoosje waarmee uitvinder Hans Idzerda op 6 november 1919 zijn eerste officiële radio-uitzending begon, is na honderd jaar eindelijk gedigitaliseerd. Dat is gebeurd op initiatief van Jingleweb en in samenwerking met de familie van ingenieur Hans Henricus Schotanus à Steringa Idzerda.
De ingenieur was net 34 jaar oud toen hij op donderdagavond 6 november 1919 vanuit de Beukstraat in Den Haag zijn eerste aangekondigde draadloze radio-uitzending in Nederland maakte. Daarmee is feitelijk de omroep begonnen. De uitzendingen begonnen steevast met het geluid van een speeldoosje. Daarmee was dit de eerste jingle die op de Nederlandse radio te horen was. Ook was een herkenningsmelodie bij radio-uitzendingen een primeur voor Europa en de Verenigde Staten.
Doorheen gepraat
Het unieke is dat het bewuste speeldoosje intact bleef. Na de beginjaren van Idzerda – die in 1924 noodgedwongen stopte toen hij failliet ging- was het geluid uit het doosje maar twee keer op de radio te horen. De eerste keer bij de twintigjarige herdenking van de eerste radio-uitzending in 1939. Een tweede maal op 22 mei 2011 bij de VPRO in ’Instituut Idzerda’. Daar kon kleinzoon Tobias Idzerda het speeldoosje weer laten horen, dat hij met z’n broers terug had gevonden in de nalatenschap van zijn overleden vader. Het kleinnood was daarvoor decennia zoek geweest, achteloos achter in een kast gegooid. In beide radio-uitzendingen werd evenwel door de muziek heen gepraat.
Gedigitaliseerd
Op initiatief van Jelle Boonstra en Benno Roozen van Jingleweb is nu eindelijk het geluid van het speeldoosje gedigitaliseerd, het werd ‘schoon’ opgenomen in een professionele geluidsstudio die speciaal voor de gelegenheid was afgehuurd. Gisteren, op de dag waarop de radio in Nederland honderd jaar bestond, heeft Jingleweb de bijzondere digitale opnamen geschonken aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Dat gebeurde tijdens de live uitzending van Bert Kranenbarg op NPO Radio 5 (foto bovenaan). De opnamen werden in ontvangst genomen door directeur Eppo van Nispen tot Sevenaer van Beeld en Geluid. Vanuit dat instituut kwam ook de jubileum-uitzending.
Over Jingleweb
Jingleweb/het Genootschap radiojingles en -tunes is een niet commerciële organisatie, opgezet door twee journalisten met een warm hart voor radio en vormgeving: Jelle Boonstra uit Wijhe en Benno Roozen uit Breda. Zij beheren een nationaal archief met radiojingles en radiotunes zoals die vanaf 1945 tot nu op de radio zijn (geweest). Het Genootschap omvat een archief van zesduizend uur aan jingles, tunes en radiovormgeving. Inmiddels werden ook vijftien cd’s uitgebracht met jingles en tunes en werd voor Nijgh & Van Ditmar ‘Het Tunesboek’ (2007) uitgebracht. Bij uitgeverij Rubinstein verscheen een cd en een boek over het eerste jaar ‘Dik Voormekaar’, samen met André van Duin en Ferry de Groot.
