Dit jaar zal ik de gezegende leeftijd van 75 jaar bereiken. Tenminste als alles verloopt zoals we wensen. Meteen kwam het besef dat ik al 55 jaar lang artikelen en boeken schrijf vol persoonlijke herinneringen. Het is tot nu toe een zeer blij leven geweest vol met heerlijke ontmoetingen, vooral op het gebied van radio. De allereerste persoon die ik tegen kwam was broer Egbert Jozef in de buik van onze moeder. Hij zag van ons tweeën als eerste het levenslicht.
Het beleven van al die ontmoetingen en festiviteiten was natuurlijk ook aan tal van andere mensen te danken. Ik vroeg mij tegelijk af of de gemiddelde lezer van mijn columns, die ook al jaren op een aantal forums worden gepubliceerd, ook al eens stilstond wat er op zijn of haar geboortedag gebeurde in de wereld? Samen met mijn oudere broer Jelle trok begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw een flink aantal malen naar het archief van het Nieuwsblad van het Noorden om onze honger naar nieuws te stillen.
Naar 2 september 1949
Er was geen kopieermachine en we moesten alles met de hand noteren. Vaag herinner ik mij dat we ook wel eens een op batterij draaiende cassetterecorder meenamen om berichten in te lezen om ze later te kunnen uittypen. De kranten waren ruim een halve eeuw geleden terug te vinden in zogenaamde leggers waarin een aantal weken gebundeld waren. Nu is het meeste via internet binnen een paar minuten bij elkaar geraapt.
Terug gaand naar het begin van deze column, naar mijn geboortedag, 2 september 1949. Op een notitieblok noteerde ik toen slechts een aantal onderwerpen. Uiteraard niet wetende dat vele decennia later zowat alle edities van het Nieuwsblad van het Noorden digitaal terug te vinden zijn. Wat gebeurde zoal op die dag? De liepen op tot 28 graden Celsius. De juridische commissie van de Europese Consultatieve Assemblee besloot met 13 tegen 7 stemmen een internationaal hof voor
de mensenrechten op te richten ter waarborging van de fundamentele menselijke rechten in Europa.
En daar is de automatisatie
En zowaar in de krant van 2 september 1949 stond een bericht over communicatie. Mijn ding dus. Het bleek dat er een stagnatie in Nederland was van het telegraafverkeer, mede door veel te hoge personeelskosten. Binnen de Rijksdienst werd besloten een onderzoek in te stellen op welke manieren de kosten gedrukt konden worden. Er werd besloten om het telegraafverkeer in de daarop volgende jaren zoveel mogelijk te automatiseren. Eerst in Amsterdam, gevolgd door eventueel Den Haag, Rotterdam, Zwolle en Den Bosch.
Bij de invoering van deze automatisering ging het morse-stelsel uit het Nederlandse telegraafverkeer verdwijnen. De toestellen werden vervangen door moderne ‘verschrijvers’ ook al eens ‘teletypetoestellen’ (foto) genoemd. Het belang van automatisering werd duidelijk want tot dan waren voor het bedienen van de toestellen allereerst speciaal opgeleide ambtenaren nodig, zowel voor het verzenden als voor het ontvangen van telegrammen. Meestal was ook nog handkracht nodig om de zogenaamde concentratieposten door te verbinden. Dit zou in de toenmalige toekomst bijna allemaal overbodig worden. Een P.T.T. ambtenaar in bijvoorbeeld Den Haag zou over een paar jaar slechts een enkele handeling moeten doen om via een teletype-toestel en het intoetsten van het nummer van een telegraafkantoor de verbinding te maken.
Kosten drukken
Een automatisch antwoord zou volgen waarin gemeld werd dat men klaar was om het telegram te ontvangen. Als alles was doorgegeven werd van beide kanten bevestigd dat de informatie was verwerkt. Was het in een bepaald kantoor te druk telegraafverkeer, dan werd het bericht automatisch ontvangen bij een kantoor in de redelijke omgeving om later automatisch te worden doorgestuurd. Deze automatisering drukte niet alleen de personeelskosten, maar ook werd het mogelijk het telegramtarief te verlagen.
De levering van de automaten werd opgedragen aan een buitenlandse maatschappij. De levertijd van de machines zou vier tot vijf jaren duren. Nederland was het eerste land dat zou stappen op dit systeem van telegrafie. Er werd gehoopt dat in 1954 het eerste apparaat zou worden opgeleverd. Het ‘Comité Consultatif International Telegraphie’ werd alvast opgericht wat inhield dat alle kopstukken uit de wereld van de Telegrafie naar Nederland zouden komen. Een goede reden om te kunnen pronken met de nieuwe constructie.
Wordt vervolgd.
Hans Knot – Foto bovenaan: Telegraafkantoor anno 1950 (Telecomerfgoed.nl)
