The word is out: het vroegere Norkring – dat pas vorige maand werd herdoopt tot Belgian Tower Company – gooit de handdoek in de ring als operator voor DAB+. Het bedrijf heeft de licentie van zijn enige nog resterende mux (Vlaanderen 2 op 5A/5D) teruggestuurd naar de Vlaamse Regulator voor de Media en trekt er – in principe – op 31 maart de stekker uit. Tenzij er een tijdelijke ‘politieke oplossing’ komt.
Vooreerst een bekentenis: we waren hier bij RadioVisie al vier maanden op de hoogte dat Norkring eind maart zou stoppen met 5A/5D. Verschillende duidelijke en minder duidelijke signalen bereikten ons uit meerdere bronnen. Maar bij Norkring beten ze nog net niet onze neus af toen we hierover navraag deden. Niet geheel onverwacht, want bij Norkring hebben ze al jaren een broertje dood aan RadioVisie, o.a. omdat wij destijds de hele affaire rond het fameuze kanaal 10 in gang hebben gezet.
Ook bij DPG Media, dat met vier (soms al eens vijf, denk aan Joe Christmas) producten in de mux 5A/5D, het meeste te verliezen heeft, weigerde men te bevestigen of te ontkennen. Al gaven ze wel toe dat hun lopende contract inderdaad afliep per eind maart. Het probleem daar was wellicht ook dat de klanten van Norkring in dit soort contracten tot strenge geheimhouding verplicht worden. Gewoon toegeven dat er een probleem dreigde was geen optie.
Publicatie ‘on hold’
Dus hielden we, mede uit lijfsbehoud, de zaak sindsdien ‘on hold’ voor publicatie. Al waren er in de tussentijd nog enkele belangrijke nieuwe ontwikkelingen. Zo verscheen in de loop van november een arrest van de Raad van State online, waarin Norkring in het zand beet in zijn procedure tegen de Vlaamse Regulator voor de Media die – zoals u als RadioVisie-lezer wel weet – de exploitatie van de mux 11A in de lente van vorig jaar aan het Nederlandse Broadcast Partners had gegeven.
Uit dat arrest blijkt al letterlijk dat Norkring er mee dreigde om de mux 5A/5D stop te zetten als ze de (lucratieve) 11A zouden verliezen. Het arrest bevestigde ook wat we intussen al wisten, dat alle contracten (4 kanalen voor DPG Media, eentje voor Mediahuis en het RTBF-kanaal) slechts tijdelijk werden verlengd tot eind maart 2025, in afwachting van de uitkomst van de procedure.
Het verklaart meteen ook waarom alle deelnemers aan de mux 11A (5 keer DPG, 2 x Mediahuis, 3 x TOPradio, plus Stadsradio Vlaanderen, Radio Maria en BBC World Service) ‘probleemloos’ mee overstapten naar Broadcast Partners. Ze hadden in de praktijk helemaal geen vrije keuze tussen BP of Norkring. Er was dus ook nooit sprake van een ‘vrije markt’ voor de commerciële radio’s.
Een nieuwe naam
In januari verscheen dan in het Belgisch Staatsblad een statutenwijziging waarbij de naam Norkring wordt vervangen door Belgian Tower Company. Alleen al die nieuwe naam deed meteen een lichtje branden: dit wordt enkel nog een exploitatiebedrijf van zendmasten, dus geen operator meer. Het staat zelfs letterlijk in de statuten: “De vennootschap heeft tot voorwerp, in België en in het buitenland, (i) de transmissie van analoge en digitale audio-, televisie-, data- en andere signalen via een aards netwerk van zenders of anderszins, te verzorgen, met uitsluiting evenwel van het aanbieden van elektronische communicatienetwerken die tegen betaling omroepdiensten of elektronische communicatiediensten aanbiedt aan eindgebruikers in Vlaanderen;..”
Om ook de laatste onduidelijkheid over de deadline van 31 maart weg te nemen werd in de statuten opgenomen dat het boekjaar 2024 uitzonderlijk werd verlengd tot 31 maart 2025 en dat het boekjaar voortaan van 1 april tot 31 maart zal lopen. Ook dat kon geen toeval (meer) zijn.
Alarmbellen
We waren dus al van plan om het verhaal eerstdaags eindelijk helemaal naar buiten te brengen, maar een Belga-bericht heeft ons vanavond in snelheid gepakt. “Doordat we MUX 11A niet konden verlengen, is het (de exploitatie van 5A/5D, red) voor ons niet meer rendabel”, zegt CEO Bart Bosmans. De capaciteit is maar voor de helft benut, nieuwe klanten komen er niet en de kosten blijven gelijk.
Blijkbaar gingen bij de Vlaamse Regulator voor de Media en het kabinet van Vlaams minister van Media Cieltje Van Achter de alarmbellen af toen ze lucht kregen van de teruggezonden licentie. “De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) werd pas heel recentelijk op de hoogte gebracht, terwijl de licentie eigenlijk nog liep tot 2033”, klinkt het bij het kabinet van minister Van Achter.
Volgens Belga werken zowel Bosmans als Van Achter aan een oplossing in overleg met de sector. “Die moet zowel de continuïteit van de uitzendingen waarborgen als de toekomst van digitale radio veiligstellen”, zegt Van Achter, die via een nooddecreet een tijdelijke licentie wil geven aan DPG Media en Mediahuis.
De aap uit de mouw
Met dat laatste – een nooddecreet dus – komt meteen de aap uit de mouw. We vingen al eerder het (betrouwbare) gerucht op dat DPG Media en Mediahuis samen de mogelijkheden bekeken om zelf de exploitatie van de mux 5A/5D over te nemen. Maar daar zijn juridisch alvast twee grote bezwaren tegen: (1) een operator mag volgens het huidige mediadecreet zelf geen omroepdiensten verzorgen en (2) de licentie van Norkring is wettelijk niet overdraagbaar.
Maar u kent onze Vlaamse ministers van Media ondertussen (ze zijn allemaal in hetzelfde bedje ziek): als DPG Media en/of Mediahuis aan hun deur komen bonzen, dan wordt er binnen de kortste keren een oplossing uit de hoed getoverd.
Of de zaak gewoon met een nooddecreet van de baan is valt nog af te wachten. Het politieke probleem voor Van Achter is dat de licentie 5A/5D nog tot 2033 volgens het operatormodel zou verlopen. Dat gaf haar nog wat speling. De 11A moet in principe vanaf 2028 via een omroepmodel worden uitgegeven. Het inleveren van de licentie van 5A/5D maakt die zaak nu extra complex, want het betekent wellicht dat er in 2026-2027 hoe dan ook een grote erkenningsronde zal moeten plaatsvinden voor DAB+ én het stervende FM.
Een bijkomende zaak is dat er nu ook andere – veel betere – technische pistes vrijkomen voor het digitale frequentieplan, waarop we in Vlaanderen nu al meer dan vier jaar wachten. Zo wordt de 5A/5D (momenteel een MFN, multi-frequency-netwerk) idealiter aan de regionale muxen gegeven en wordt een van de vier frequentieblokken in kanaal 10 omgevormd tot een landelijke SFN-mux (een single-frequency-netwerk zoals 11A van BP of 12A van de VRT). Voor de leken besparen we de technische uitleg, maar een SFN is kwalitatief altijd stukken beter dan een MFN. De 5A/5D op de lange termijn gewoon behouden als landelijke mux zou beleidsmatig ronduit misdadig zijn.
Kortom, alles in de digitale ether zal – veel sneller dan het de minister wellicht lief was – nu aan elkaar moeten worden gekoppeld. We voelden het al maanden aan ons theewater: het worden weer spannende tijden. (RDS)
Hoe zit het nu precies, we zijn eind maart!
Ik veronderstel dat alles in de lucht blijft en dat de 2 spelers kosten en inkomsten van de RTBF onder elkaar zullen moeten regelen? Zoiets had ik toch gelezen op 1 van de krantenwebsites.
Denk dat ze er nog steeds niet uit zijn daar de Belgische overheid nog steeds 25% aandeelhouder is in de NV.
Maar het zou zo kunnen lopen dat: de Nederlandse Broadcast Partners de technische zorg op zich zal nemen en de deelnemende partijen op de mux voorlopig gezamenlijk “eigenaar zullen blijven tot 2033”.
Dan heb je er in elk geval voor gezorgd dat er continuïteit blijft. Maar ik kan het nog zo mooi verzinnen, we zullen moeten afwachten wat er echt gaat gebeuren.
De GIMV had destijds een aandeel in Norkring België, maar Norkring België is intussen in zijn geheel al ruim een jaar geleden verkocht aan een Brits investeringsfonds. Bovendien heeft Norkring zijn licentie zelf teruggestuurd naar de VRM, dus dat doet zelfs niet ter zake. Er is voorlopig nog nergens communicatie over de huidige stand van de (nood)licentie. Het nooddecreet zelf is wel goedgekeurd, maar is – voor zover ik weet op heden – nog niet verschenen in het Belgisch Staatsblad.
Het blijft een heel opmerkelijk dossier. Een licentie bewust terugsturen zodat een ander er eigelijk geen gebruik van zou kunnen maken.
Heel erg benieuwd hoe ze dit gaan aanpakken en vooral hoe men tot een passende oplossing gaat komen.
Dat begrijp ik niet goed: als je als bedrijf een dienst niet meer wenst aan te bieden, is het toch helemaal normaal dat je de benodigde licentie terugstuurt naar de betrokken dienst?
Ik begrijp het volledig dat het voor BTC niet meer interessant is om de kennis in huis te houden om 1 DAB+ netwerk uit te baten, dat dan nog eens maar half gevuld is geraakt.
Een overheid zou altijd voorbereid moeten zijn om de continuïteit van belangrijke diensten te garanderen.
Dat laatste was inderdaad duidelijk niet het geval, gezien het rondje politieke paniekvoetbal in de afgelopen zes weken. Terwijl de overheid al in oktober vorig jaar op de hoogte kon zijn (of wellicht zelfs was) van dit scenario. Uiteraard is het om tal van redenen (w.o. imago’s) belangrijk en absoluut wenselijk dat de mux werd gered, maar ik maak vroeg of laat nog wel eens iets waarom deze geïmproviseerde oplossing niet de juiste is.
Een paar jaar geleden werd het dossier van een vlaamse operator (tvv) helaas van tafel geveegd, ten voordele van een buitenlandse partner, met de gevolgen van vandaag bekend. Hopelijk kunnen die mensen terug in de picture komen.
Bekijk het energieverbruik eens van de 12A of 11A voor verhuis naar de andere locaties: 1 op 5? Zelfde als je de rtbf netwerken vergelijkt met de VRT 12A.
—
De TDF als operator?
Tja, dat kun je nooit objectief berekenen, want het is altijd appels en peren vergelijken. De VRT vond zijn oude netwerk (12A) onder Norkring niet voldoende toekomstbestendig en legde de eisen in 2019 veel hoger dan in 2009. Indien 12A bij de aanbesteding in 2019 (2018 eigenlijk) toch bij Norkring was gebleven, dan hadden die sowieso ook extra moeten investeren in bijkomende locaties. Ook in de nieuwe beauty contest voor 11A (2023-2024) beloofde Norkring 5 extra zendlocaties. Een vergelijking met de RTBF-muxen gaat niet op: het terrein is helemaal anders, de muxen vertonen nog flink wat gaten en er zijn plannen voor extra steunzenders. Muxen groeien nu eenmaal in functie van vraag en aanbod. Hoe belangrijker DAB+ wordt in het totale radioverhaal, hoe meer ‘power’ – geld dus – de radio’s daar zelf zullen insteken. Dat is in alle landen hetzelfde.
Ah, hier komt het fabeltje weer van het superieure bereik van het BP netwerk voor mux 12A…
Het is niet omdat de VRT zichzelf heeft laten wijsmaken dat meer zenders ook resultaart in een beter bereik, dat dit ook feitelijk zo is.
Antennehoogte is zodanig belangrijk in broadcast, dat zowel het grotere aantal zendersites als het hogere vermogen van het BP netwerk in de praktijk nog steeds geen beter bereik geeft dan het NK netwerk.
Binnen de grenzen van Vlaanderen was op het moment dat NK 11A uitbaatte, het bereik daarvan minstens even goed dan dat van 12A, maar buiten de grenzen was NK zeker en vast superieur.
En het bereik van 11A is op dit moment echt om te huilen, dus het zogenaamd evenwaardig bereik van BP is iets waar men bij Medialaan en Mediahuis hopelijk al lang spijt van heeft.
Het is nochtans geen fabeltje dat Norkring in zijn offertes voor zowel VRT (dik zes jaar terug) als voor 11A aanzienlijke versterking voorzag. Hoe verklaar je dat dan? En wat 11A betreft is het de (strategische?) keuze van de VRM geweest om voor de minimale piste van BP te kiezen ipv de maximale (omdat de commerciële haalbaarheid voor de klanten een belangrijke factor was). Het probleem zat dus aan de bron mee vergroeid in de procedure en hun manier van vergelijken. Moet je dat BP dan ten kwade duiden?
Het is niet omdat NK hun netwerk voor de VRT nog beter wou maken, dat er voordien al echte problemen mee waren en dat die nu opgelost zijn, zonder dat er elders minstens even grote problemen voor in de plaats gekomen zijn.
Ik verwijt BP trouwens helemaal niets.
Enkel bij de toetsing van de voorstellen, heb ik de indruk dat zowel VRT als VRM veel te gemakkelijk meegegaan zijn met de argumenten van BP.
Bij 12A denk VRT nog altijd dat ze nu een netwerk met betere dekking hebben, terwijl de verbeteringen op de ene plek gewoon gecompenseerd zijn met een achteruitgang elders. Ik kan maar hopen dat de VRT hiervoor niet meer betaalt dan vroeger.
Bij 11A deed men uitschijnen dat het BP netwerk nagenoeg dezelde dekking had dan het NK netwerk voordien. We weten intussen allemaal hoe sterk de achteruitgang in sommige regio’s was. Het handvol extra zenders die er achteraf bij gekomen zijn, hebben de gaten nog steeds niet gedicht.
Conclusie: het blijft een kwestie van perceptie en woord tegen woord, maar niemand komt met echte harde technische bewijzen.
Helemaal geen kwestie van perceptie. Kijk naar de feiten. VRM heeft 11A toegekend aan BP met een dekkingsgraad van 67%. Het voorstel van Norkring had een dekkingsgraad van 93%. Zelfs het betere netwerk van BP met 36 zenders had maar een dekkingsgraad 81%. Dat is geen perceptie, dat zijn cijfers.
Trouwens, de radiostations waren duidelijk ook niet tevreden met die dekking. Want zoals radiovisie in november al schreef werd het netwerk in alle stilte uitgebreid van 23 naar 28 zenders. Daarmee moeten de radio’s nu al meer betalen dan destijds aan Norkring, en nog steeds voor een slechtere dekking. Maar zo gaat dat met monopolies: veel betalen voor slechte kwaliteit.
De manier van dekking berekenen blijft vatbaar voor discussie, zoals je wellicht ook wel weet. Uit het VRM-dossier van BP bleek al dat ze vooraf rekening hadden gehouden met het feit dat de VRM nog steeds een al lang achterhaalde standaard gebruikte.
Zou niet slecht zijn moest Broadcast Partners de nationale netwerken terug op de masten van Belgian Tower Company kunnen krijgen. Nu dat het geen rechtstreekse concurrenten meer zijn, kunnen ze beter wat aan elkaar gaan verdienen. Zonder gebruik van deze masten zal het wel goedkoper zijn, maar er moet wel harder gestookt worden.
In het Europese landschap van de zendmasten is Cellnex (eigenaar van BP) een gigant en is BTC een dwerg, maar wel eentje die in Vlaanderen de meest interessante (lees: hoogste) masten (i.c. alle vroegere VRT-zendmasten) in handen heeft. BTC is sinds vorig jaar echter onderdeel van een investeringsfonds met diepe zakken, al is ex-Norkring voorlopig nog geen vetpot gebleken, dus ik zie hen dat vroeg of laat misschien ook weer verkopen. BP exploiteert momenteel de FM-zenders van VRT via de Norkring-masten (omdat ze contractueel geen andere kant op kunnen), maar FM is een eindigend verhaal. De grote vraag is ook: wat is de feitelijke staat van die torens? Voor BP/Cellnex is er geen haast, maar politiek en economisch zou het zeker in het algemene belang van DAB+ zijn als Cellnex en BTC op termijn tot een ‘verstandhouding’ komen. Je ziet in heel Europa momenteel aanzienlijke verschuivingen op vlak van masten, fiber en datacenters en dat houdt onderling allemaal verband met elkaar. Nu ja, het draait in essentie gewoon om geld hoor.
Ik ken er technisch niet genoeg van (en ik zou het extra moeilijk maken), maar zou onze overheid zelfs niet kunnen kijken met FR, NL en UK om de 5D te coördineren voor heel Vlaanderen. Als ik kijk op FMScan dan zou die kunnen doorgetrokken worden tot aan de kust zonder al te veel problemen.
Ik vrees ook dat het weer allemaal een maat voor niets gaat zijn, als ik jullie analyse zo lees :p
Ik denk dat de 5D ook in Noord-Frankrijk ging gebruikt worden. Omgekeerd is ook niet mogelijk want 5A gaat in Eindhoven gebruikt worden.
Ik hoop dat Vlaanderen in ruil voor toestemming voor het gebruik van 5A de 7B en 7A mag gebruiken van Nederland.
Dan zou je bvb het volgende kunnen maken
10D,11A en 12A nationale muxen
12D Vlaamse ruit
5A Antwerpen stad, Kortrijk-Roeselare-Ieper, Leuven-Kampenhout-Overijse
5D Antwerpen agglomeratie, noord Limburg
7A Mechelen-Klein-Brabant
7B Herentals-Mol (zuiderkempen), Sint-Niklaas-Waasland-Denderrmonde
10A Gent stad, Oostende-westhoek, Hageland
10B Turnhout-Kalmthout (noorderkempen) – Genk-maaskant-zo Limburg, Gent-meetjesland
10C Hasselt-zuidwest Limburg, Brugge-oostkust, Halle-Merchtem-Brussel
In je voorbeeld is heel Vlaanderen opgenomen, behalve de Denderstreek en zuid-Oost-Vlaanderen. Waarom?
Die was ik inderdaad vergeten te vermelden. Aalst en Vlaamse Ardennen zou de 9B kunnen gebruiken. Op een oud document van Broadcast Partners (Onderzoek lokale radio DAB+ van juli 2020) stond dit vermeld voor Herzele weliswaar met slechts 1 kW. Voor Oudenaarde was ook de 9A voorzien met 1 kW.
De zender in Herzele volstaat niet om Aalst en omstreken te bedienen. Dat hebben we de afgelopen tijd gezien nadat BP Partners de MUX van Norkring had overgenomen. Ze hebben toen na talrijke klachten een extra zender in Aalst moeten inschakelen.
De signaalsterkte op DAB+ van 5/5 naar 3/5 gegaan in Denderleeuw.
Nu dat de nationale zelf baat hebben bij een frequentie wissel is het misschien de kans voor de lokale om op korte termijn al een extra blok te bekomen. Eventueel interessant voor een groepje grensradio’s die misschien liever een netwerkje over de provinciegrenzen heen willen en zo extra ruimte maken voor andere omroepen die nu geen plaats hebben.