Ver weg van alle familiale schone schijn, betekende de komst van mijn eerste radiotoestel het begin van een bijzonder lange en vooral een ongemeen boeiende reis. Een extravagante theatervoorstelling, gekruid met sentiment, een lach, een traan en over het algemeen geïmproviseerd entertainment. De immense kracht en de overdonderende impact leverden legendarische, ontroerende, humoristische maar ook dramatische ogenblikken op.
Het radioverslag uit 1937 met Herbert Morrison van het Amerikaanse WLS over de noodlottige landing van de zeppelin Hinderburg in Lakehurst. De rechtstreekse uitzending, een jaar later, van het door Orson Welles geschreven toneelstuk ‘Eve Of The War’ waarvoor een nieuwsuitzending op CBS Radio werd onderbroken door paniekerige flitsen over een zogenaamde invasie van vreemde wezens afkomstig van de planeet Mars. In al hun naïviteit stormde panikerend Amerika de straat op zoekend naar een plek om te schuilen…
Wie de taalkunstenaars hoog in zijn vaandel droeg, ja, die beleefde dichter bij huis, in Vlaanderen, uren luisterplezier met onder meer de niet te evenaren wijlen sportjournalist Jan Wouters, die tijdens zijn talloze Ronde van Frankrijk-opdrachten als journalist, van op de motor de vele prangende momenten tot ware fresco’s verhief.
Een nieuw hoofdstuk
En toen kwamen de sixties er aan. Offshore radiostations waren zonder dralen in het gat dat de meeste openbare omroepen halsstarrige weigerden op te vullen gesprongen: aandacht voor de muziek en de cultuur van de babyboomers. De stations vanaf zee volgden elkaar snel op met programma’s volgestouwd met eigentijdse Top 40-hits die door vlotte deejays, met de nodige know-how, aan elkaar gepraat werden. Het begon in Denemarken met Radio Mercur, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Vlaanderen volgden: Veronica, Caroline, Mi Amigo’s tientallen anderen…
Ik ging helemaal overstag nadat een nichtje mij over de start van Radio Atlantis vanaf het zendschip de MV Mi Amigo vertelde. Het was 1973. Mijn interesse was gewekt en zou zich vervolgens vertalen in een steeds maar groeiende liefde, inclusief een stijgende nieuwsgierigheid over de gang van zaken achter de schermen. Jong als we waren, romantiseerden we datgene waar we kennis mee maakten.
Veronica, met vooraf in Hilversum opgenomen programma’s. Het nieuws netjes voor het tijdsein live uitgezonden vanaf de Norderney. En wat leefden de luisteraars mee toen op 2 april 1973, tijdens een orkaan met windkracht 12, het zendschip na een woeste vaart op het strand van Scheveningen werd geworpen. Gelukkig tijdig uit de lucht gegaan om alsnog een inbeslagname te vermijden.
Dat een gigantische mensenzee op 18 april 1973 op het Binnenhof in Den Haag gilde om het behoud van Veronica en hun radiocollega’s op de andere zendschepen, ook dat onderstreepte de ongeziene invloed van radio. Het was dan ook met tranen van heus collectief verdriet dat op 31 augustus 1974 een streep onder een woelige periode van veertien jaar werd getrokken ‘in de naam van de democratie in Nederland’.
De stilte doorbroken
We voelden ons eerst behoorlijk radeloos omdat datgene wat ons jeugdig temperament accentueerde door een politieke beslissing, was verdwenen. De emotionele speech van wijlen Rob Out blijft voor altijd in het geheugen gegrift. De muziek van het nummer ‘Heather’ van The Carpenters – op de achtergrond – accentueerde de begrafenisstemming tijdens de laatste Veronica-vanaf-zee minuten.
Na een jingle maakte het eens zo vrolijke en opwindende radiogeluid plaats voor een ijzingwekkende stilte. We bleven achter met het achteraf gezien abusievelijk besef dat de uit de Verenigde Staten overgewaaide prettig gestoorde manier van radio maken, nooit meer zou terugkeren.
Toegegeven, de zakdoekindustrie deed op die zwarte zaterdag gouden zaken maar de droeve stemming sloeg toch nog om toen bleek dat Radio Mi Amigo en zusterstation Radio Caroline gewoon hun avontuur vanuit een ‘veilige’ plek in de monding van de Theems vervolgden. Vaak illegaal en in hele slechte leefomstandigheden op het zendschip vermits de bevoorrading niet altijd van een leien dakje liep.
Dom, dommer en domst
Eigen opzoekwerk naar de toch nog verrassend snelle (politieke) reden voor het einde voor Radio Veronica liet me in de jaren achteraf kennis maken met de minder fraaie en zelfs schimmige kanten van de zeezenderwereld. Vooral dat de Veronica-directie, uit vrees voor het inboeten aan populariteit en minder reclamecontracten, het absoluut nodig vond om de Mebo II van Radio Noordzee Internationaal te saboteren is en blijft onbegrijpelijk. Het ging mijn verstand alvast volledig te boven.
Uiteraard liet politiek Den Haag door deze dramatische wending de unieke kans niet liggen om dit soort praktijken aan banden te leggen. Noem het in voetbaltermen maar een regelrechte ‘binnenkopper in een leeg doel’. Absurd en buitengewoon dom dus. Toch zal niemand mij van het idee ontdoen dat de laatste dag van de zomer in 1974 een onuitwisbare bladzijde werd.
Terugdenkend aan de vormgeving waarbij muziek, presentatie, reclame en jingles een nauwelijks storend geheel vormden, kan het contrast niet groter zijn dan wat dezer te horen is bij de Qmusics, de MNM’s en Radio2’s. Kampioenen van vervelende muziekonderbrekingen op meestal ongepaste momenten. Maar desondanks… I Love My Radio!
Filip Vanmolle
Een keuzemogelijkheid om te luisteren naar een radiostation die de sfeer van weleer uitstraalt, is Radio Atlantis UK.
Weliswaar zonder boot, maar Steve England, Roger Mathews, Bob Noakes,..houden de erfenis wel levendig.
Keurige programma’s, goeie muziekkeuze, horizontale programmering:aan die opdracht wordt alleszins voldaan.
Groetjes
Dat we die manier van radiomaken niet meer op de Vlaamse radio moeten zoeken, is eveneens een open deur intrappen, maar dit leidt automatisch tot de vraag: zijn er op deze aardkloot wél nog stations waar we dit terugvinden (in welke taal dan ook)? Laat het zeker weten, Filip.
wij hebben nog niet zo heel lang geleden een poging ondernomen. ( linkje http://www.aqln.lu ) En er zit nog een poging aan te komen omdat de muziek in de gelinkte voorbeelden niet representatief was (80s Heaven werd om uit de kosten te geraken ook via een stel Engelse stations uitgezonden, op het eind zelfs aan de BBC, en de concessie kwam neer op veel hitjes. Maar het stijltje zou je toch moeten kunnen bekoren.). We zijn nu vooral bezig met de voorbereiding van een branding die toch anders is dan de cliché’s die je overal hoort, en een muzikale invulling die toch ook redelijk afwijkt van de doorsnee popradio ( je kan je daarvan elke zaterdag een idee vormen tussen 17 en 20u op BRF1.be – het is non-stop, no worries)
En zeggen dat we al dat moois konden beluisteren zonder de moderne hedendaagse technieken maar enkel via die goeie ouwe middengolffrequenties !
In 1966 was een fatale schietpartij tussen piratenbazen de aanleiding tot de antipiratenwet van 1967 voor de Engelse zeezenders, in de jaren 70 was de bomaanval
tegen Radio Noordzee, in mekaar gezet door de Veronicadirectie, de druppel die de emmer deed overlopen……