Vandaag trek ik naar de maand januari 1976. Ook toen knipte ik links en rechts opmerkelijke artikelen uit de kranten en maakte ik aantekeningen over media-onderwerpen die me interessant leken om te bewaren. Zo viel mij begin die maand een bericht op dat radiootjes, die wat vorm en kleur betrof precies of behoorlijk veel leken op handgranaten, ze moesten uit de handel verdwijnen.
Je zou deze toestelletjes heden ten dage ‘gadgets’ noemen. Allerlei vormen werden er bedacht om niet alleen de radio in de markt te zetten maar ook een product. Zo herinner ik me dat de Coca Cola Company een exemplaar uitbracht in de vorm van een fles van hun drankje. Omroepvereniging TROS bedacht eveneens een eigen transistor radio die enkel leden, bij een van de ledenwerfacties, konden krijgen. Bedenk daarbij dat hun toenmalige voorman, Joop Landré, een groot verzamelaar was van allerlei soorten transistorradio’s die hoofdzakelijk als reclameobject bedoeld waren.
Het toenmalige Ministerie van Justitie vond de ‘handgranaat radio’ onder de vuurwapenwet viel. Dat was ook het geval met speelgoedpistolen, die te veel op echte vuurwapens leken. Eerder die week werd in een speelgoedzaak in Utrecht de verkoop van dergelijke transistorradio’s gestopt. Binnen een week had de eigenaar ruim honderd exemplaren verkocht. Het beëindigen en de omschrijving was reden genoeg voor het PvdA Tweede Kamerlid Roethof om schriftelijke vragen te stellen. Het Ministerie van Justitie reageerde afkeurend.
De vele soorten transistorradio’s hadden één gemeenschappelijk onderdeel, ze werkten op batterijen. Sinds eind jaren vijftig van de vorige eeuw was de opkomst van de ‘draagbare’ radio met grote stappen vooruit gegaan. Sommige werden bij aankoop al voorzien van batterijen, bij andere verkopers moest je ze zelf nog als extraatje aanschaffen.
Zelf gaf ik de voorkeur aan Philips batterijen, VARTA en de Witte Kat. Op een bepaald moment had ik meer dan één transistorradio in mijn bezit en dus zorgde ik dat er steeds een voorraadje in huis was. Hetzelfde geldt heden ten dage voor de mini knoopbatterijen voor mijn hoorapparaat. Echt wel nodig door onder andere het intens luisteren naar de radio gedurende minimaal 6,5 decennia.
Een lichte paniek overviel mij en anderen ooit toen bekend werd dat de fabriek Herberbold uit Utrecht waar de Witte Kat-batterijen geproduceerd werden zou gaan sluiten en hierdoor ruim honderd medewerkers hun baan verloren. Jammer want net hun batterijen leverden zoveel energie. De steeds fellere concurrentie van de metalen batterij lag aan de basis van de sluiting die gepland werd voor eind september dat jaar.
Herberhold, pas in 1972 overgenomen door het West-Duitse batterijenconcern Varta, maakte zelf uitsluitend nog batterijen met een plastic omhulsel. Als gevolg van de stijging van de olieprijzen, sinds medio 1973, was ook de prijs van plastic fors omhoog gegaan en hierdoor was het Utrechtse bedrijf in een ongunstige concurrentiepositie verzeild geraakt. Nee, het was niet verstandig haastig de winkels in te gaan om nog massaal batterijen te kopen want ook toen hadden ze maar een beperkte houdbaarheid.
Hans Knot
Foto bovenaan: NEMO Science Museum
