In de nacht van vrijdag 21 op zaterdag 22 juni neemt Broadcast Partners de exploitatie van de commerciële DAB+ Vlaanderen1 (11A) officieel over van Norkring. Exact om middernacht wordt het ‘oude’ netwerk uitgezet en wordt het nieuwe netwerk aangezet. Alle momenteel aanwezige radiostations op 11A stappen mee over. Voor de modale luisteraar zou de overgang dus – normaal gezien – quasi geruisloos moeten verlopen.
De commerciële mux 11A is niet alleen de oudste maar naar luisteraandeel ook de belangrijkste van de twee Vlaamse landelijke commerciële muxen in DAB+. DPG Media zendt via de 11A zijn vijf belangrijkste radioproducten uit (Qmusic, Q Allstars, JOE, JOE Gold en Willy), TOPradio heeft er drie (TOPradio, Tomorrowland One World Radio en TOPversuz) en Mediahuis twee (Play Nostalgie en Nostalgie+). Ook de signalen van Radio Maria, Stadsradio Vlaanderen en de BBC World Service komen via hetzelfde ensemble tot in uw DAB+-ontvanger.
De licentie was sinds 22 juni 2009 voor 15 jaar aan Norkring gegeven. De Noorse operator was toen de enige kandidaat. Het werd aanvankelijk een zeer moeizame start, maar het volledige verhaal daarvan kun je teruglezen in onze reeks ‘DAB+ in Vlaanderen, de wonderjaren’. Oorspronkelijk voorzag het Vlaamse mediadecreet zelfs een regeltje waardoor Norkring de licentie stilzwijgend en eenzijdig voor nog eens vijftien jaar kon verlengen. Gelukkig zag de Vlaamse regering die stommiteit op tijd in. Dat betekende dus dat op 21 juni 2024 de licentie van Norkring effectief afloopt.
Nog geen omroepmodel
De aanloop naar de nieuwe licentieronde blonk vooral uit in politiek uitstelgedrag. De oorspronkelijke intentie om bij de nieuwe licentie over te stappen van een ‘operatormodel’ naar een ‘omroepmodel’ werd onder druk van DPG Media en Mediahuis afgeblokt. Er kwam een halfslachtige oplossing waarbij een nieuwe licentie volgens het bestaande operatormodel voor slechts 3,5 jaar werd uitgeschreven. Voor een kleinere of beginnende operator was het onbegonnen werk om daar een leefbaar businessmodel op te bouwen.
Het leek er dus aanvankelijk op dat Norkring weinig competitie te vrezen had. Tot bekend werd dat ook het Nederlandse Broadcast Partners niet één maar zelfs twee dossiers had ingediend. Bij BP hadden ze lessen getrokken uit het mislopen van de andere commerciële mux Vlaanderen 2 (5A/5D) in 2018. De Nederlandse operator snoepte in 2019 al het contract voor de exploitatie van de VRT-mux (12A) af van Norkring en was dan ook de enige speler met voldoende volume en bagage om dit financiële risico aan te gaan.
Drie maanden voorbereiding
In maart maakte de Vlaamse Regulator voor de Media bekend dat een van de twee dossiers van BP als beste uit de vergelijkende test kwam. BP had dus hoop en al 13 à 14 weken om zijn nieuwe netwerk uit te rollen én de bestaande radioproducten op 11A te overtuigen om mee de overstap te maken. Beiden gebeurden in alle discretie. Alle radiostations tekenden een nieuw contract tot eind 2027 met behoud van dezelfde capaciteit. Dat maakt dus dat er geen gedoe is met verschuivingen van producten naar de mux 5A/5D, wat in theorie had gekund.
Op 22 juni om 00:00 uur gaat het nieuwe netwerk met 23 zendlocaties dus aan. In de meeste gevallen worden gewoon de antennes van de bestaande VRT-mux (12A) gedeeld. Vanwege de verschillen in topologie tussen de netwerken van Norkring en Broadcast Partners zal de verzorging hier en daar verschuiven, verbeteren, maar ook plaatselijke vermindering van verzorging is onvermijdelijk. Het zal dus voor BP zaak zijn om dat netwerk op een zo kort mogelijke termijn, in samenspraak met de daarop aanwezige stations, te verbeteren tot een dekking die ‘eigentijds’ is.
Psychologie
Het psychologische nadeel dat je bij zo’n overgang mag vrezen is dat de mensen die vanwege hun locatie een verzwakt signaal ervaren meteen als eerste zullen staan roepen, terwijl de meeste mensen die een sterker signaal ontvangen – de radiofreaks buiten beschouwing gelaten – pas veel later tot dat besef zullen komen.
Wie bv. momenteel de 11A nog niet binnenhuis kan ontvangen – en dat is toch zowat een kwart van Vlaanderen, ook afhankelijk van hoe geïsoleerd de gebouwen zijn – die zal sowieso eerst zijn toestel opnieuw moeten scannen om te beseffen dat ontvangst via het nieuwe netwerk nu misschien wel lukt. In 2019 had de VRT nog relatief weinig last van dat overgangseffect omdat enerzijds DAB+ toen nog niet zo bekend was als vandaag, anderzijds omdat hun nieuwe netwerk beduidend sterker was dan het vorige.
Hieronder lijsten we alle eerdere artikels op over dit dossier.
- 18 april 2024 – Het eerste kaartje van de mux 11A volgens BP
- 21 maart 2024 – Mux 11A: dit zijn de 23 zendlocaties vanaf 22 juni
- 18 maart 2024 – Mux 11A wordt minder sterk, met dank aan DPG Media
- 15 maart 2024 – Bommetje: Broadcast Partners snoept exploitatie DAB+ 11A af van Norkring
- 20 januari 2024 – Broadcast Partners doet mee in race om mux 11A
- 7 november 2023 – Licentieronde commerciële mux 11A officieel gestart
- 26 september 2023 – Regering geeft groen licht voor nieuwe licentieronde DAB+ 11A
- 6 juni 2023 – Nieuwe licentie DAB+ 11A: Dalle zet deur voor Norkring wagenwijd open
- 18 mei 2023 – DAB+: commerciële mux Vlaanderen1 krijgt in 2024 een ‘omroepmodel’
Foto boven: Broadcast Partners
Kan het zijn dat er sinds de switch nog wijzigingen zijn gebeurd? Hier in Erembodegem (Aalst) valt de ontvangst binnenshuis regelmatig uit (signaalfout 55), waar die tot voor kort nog oké was.
Online is er uiteraard nergens nieuws of informatie te vinden.
Wat is zo het maximale vermogen van zo een DAB+ zender? Ooit knalde de regionale Nederlander Oost-Vlaanderen binnen met 20Kw dacht ik terwijl men in Vlaanderen precies zowat onder de 10Kw blijft.
DAB+ zenders gebruiken véél minder vermogen vergeleken met FM zenders en de sterkste zenders op dab+ in Vlaanderen locatie Kortrijk met 13,2 Kw voor VRT, in Nederland locatie Roosendaal met 15,8 Kw voor NPO en Frankrijk locatie Lille met 10 Kw voor France inter, France culture enz..
Opvallend voor een land als Frankrijk maar 10Kw. Ondertussen gemerkt dat ook de Aldi ontvanger het moeilijk heeft met 11A, 5A is het sterkst, ook 12A en 10C hebben geen problemen voor het overige is het niet echt een gevoelig toestel.
Ik zie inderdaad volgens (google streetview) dat (bijna) alle zendlocaties antennes aan eenzijde hebben hangen. In Nederland is dat ook zo. Bijvoorbeeld bij de zender in Markelo (140 meter hoog) ene zijde waar de antennes heen stralen is het tot zo’n 40km/50km te ontvangen, precies op 90graden is het dan zo’n 20km bereik en aan de achterkant van de antennes hooguit 5 tot 10 km.
Het valt mij op dat er wel wat hele lage locaties tussen zitten zoals in Sint-Niklaas en Wuustwezel als ik even op streetview kijk, ik kan me voorstellen dat dat niet veel geeft.
Voor DAB+ worden volgens mij geen richtantennes gebruikt, maar wel rondstraalantennes of ook genaamd rondomgevoelige of omnidirectionele antennes. Dat wil zeggen dat de afstraling van zo’n antenne theoretisch 360° is en in alle richtingen evenveel afstraalt.
Een richtantenne heeft meestal meerdere elementen zoals director(s), dipool en reflector en deze antennes hebben wel een gebundelde voorkeursrichting en worden soms langs de vier windrichtingen op de mast geplaatst. Hoe hoger de opstelling van de antenne hoe verder het signaal over de afbuiging van het aardoppervlak reikt en hoe minder demping van bomen , heuvels en gebouwen.
@Johan In Nederland staan de dab+ dipolen meestal maar een richting op bij BP.
Dit heeft vooral precies aan de achterzijde van de dipool een behoorlijk afscherming.
Bij KPN die voorheen de NPO 12C bediende waren op vele locaties de dipolen gericht op 4 windrichtingen en was het bereik rondstralend.
In dit rapport PDF: “De staat van het DAB+ radiolandschap in Nederland anno 2020” staat een onderzoek beschreven over de theoretische antenne diagrammen en praktijkmetingen tussen de toen nog beheerde 12C NPO netwerk door KPN en 11C commerciële van Broadcastpartners.
Ik woon 12 km. van Sint-Niklaas, en kan de zender van daar niet ontvangen.
in De Klinge ook geen ontvangst meer binnenshuis van 11a mux
Antwerpse zuidrand,Klein Brabant en de regio in en rond Lier is bedroevend voor 12A en 11A
Het is niet makkelijk als je een opstelpunt als Sint-Pieters-Leeuw uit je netwerk moet weghalen maar ze hebben daar een meld formulier op hun site: https://www.broadcastpartners.nl/meldpunt-zendbereik/
In Tienen is het ook gedaan met ontvangst binnenshuis. Op eerste verdiep met open raam en als ik in de buurt van ontvanger blijf, dan komt er nog een gehakkeld signaal binnen. Op andere plaatsen in huis wordt 11A zelfs niet gevonden bij een scan. Voorheen wel prima ontvangst. VRT en 5D lukken nog steeds perfect, net als de Waalse blokken van Liège en Waals Brabant. Hopelijk komt er nog verbetering, maar momenteel is het hier gedaan met voldoende 11A ontvangst.
Het resultaat is er dan ook naar. Broadcast Partners en hun wattenstaafjes van antennemasten…. De situatie is precies zoals bij FM: na het uitzetten van 11A op Norkring Veltem zijn hier tig keer meer Franstalige DAB+ stations te ontvangen dan Nederlandstalige. De VRT die voor DAB+ van in het begin voor BP heeft gekozen is hier binnenshuis NOOIT te ontvangen geweest.
Broadcast Partners gebruikt voor de regio Leuven de antennemast bovenop Sint-Maartensdal. Iederéén die een minimum van ervaring heeft met radio in het Leuvense weet al jaren dat uitzenden vanuit de kom van Leuven zowat technisch de slechtst mogelijke beslissing is.
In Aalst centrum binnenshuis geen ontvangst meer
In deelgemeente Erembodegem wel, al moet ik toegeven dat het signaal veel minder sterk is dan de andere mux’en 5A, 5D, 6D, 10C, 11D en 12A.
Het was te verwachten dat het wegvallen van het signaal vanop de toren van Sint-Pieters-Leeuw pijn zou doen. Herzele alleen kan dat niet dekken. Bij de 12A wordt dat gecompenseerd met extra zenders in Aalst en Sint-Genesius-Rode, maar de 11A zit daar (voorlopig) nog niet, plus heeft de 12A ook nog altijd gaatjes in het Pajottenland. De (Waalse) 6D en 11D ontvang jij in Erembodegem vanuit Sint-Pieters-Leeuw, dankzij die politieke ruildeal met Vloesberg. Ik hoor dat het nu voor de 11A ook in (de put van) Halle huilen met de pet op is. Hier bij mij in Asse heb ik geen klagen. De 11A is hier nog altijd veel beter dan de 5A/5D. Zowel de 5D in Leeuw als de 5A in Aalst hebben een lager vermogen dan beide zendpunten bij 11A hadden, omdat ze allebei tegen de grens van hun toegestane zendgebied zitten.
Hier vind je een nieuw kaartje met de indoor- en outdoordekking. Aalst en de zuidkant van het Pajottenland is een van de vijf gebieden waar er indoor een probleem is.
Dat was toch te verwachten dat de ontvangst slechter zou worden. In het rapport van de VRM staat op pagina 7 voor het voorstel van BP1 een dekkingsgraad van 67,3%. Het bestaande netwerk had 88,6%. Dat is 20% minder. En het nieuwe voorstel van Norkring was zelfs 93,3%. Onbegrijpelijk dat de VRM dat netwerk gekozen heeft. Niet alleen Aalst is slecht. Ook Halle, Ninove, Tongeren, de kempen, ….
Ik kan mij echt niet voorstellen dat men dit zo gaat laten.
Of gaan er nu zijn die alsnog overstappen naar 5A/5D?
Geert Bollé heeft er blijkbaar voor gekozen om de bitrate van Stadsradio Vlaanderen te halveren en een tweede product (al dan niet tijdelijk) te lanceren: “Stadsradio Antigoon” is nu te ontvangen met een bitrate van 48 kbps.
Hopelijk kunnen we dan hier in Muizen (Mechelen) de Antwerpse zenders ontvangen i.p.v. een heleboel Franstalige…….
Beste Marc,
ik woon in Mechelen-Zuid en kan de Antwerpse mux wel ontvangen. Weliswaar mits de staafantenne van de keukenradio te richten. De Franstalige zenders komen hier ook talrijk binnen, de toegestane vermogens liggen een stuk hoger.
Die “in plaats van” in je tekst is wat misplaatst. Het is immers niet dat de Antwerpse zenders op DAB+ worden weggedrukt door Franstalige (zoals dat helaas wel op FM al veel te lang gebeurt). Het frequentieblok van de Antwerpse lokale mux wordt (in ons land en de omliggende) immers nergens anders gebruikt. De Franstalige zenders die je in Mechelen op DAB+ ontvangt gebruiken andere frequentieblokken (die in Vlaanderen niet worden gebruikt). Het klopt wel dat de ontvangst van de Antwerpse proefmux in de Mechelse regio zeker niet optimaal is, maar de proefmuxen mogen slechts drie zendpunten van elk 1 kW gebruiken. Daarmee kun je onmogelijk een volledige provincie optimaal dekken. Het was ook nooit de bedoeling van de VRM (die deze proeven heeft toegestaan) om een hele provincie te bestrijken. Met een buitenantenne zou het echter bijna altijd moeten lukken, precies omdat de frequentie voor de rest helemaal vrij is. Los daarvan heeft de Antwerpse mux echter geen enkel verband met het verhaal hierboven, want dat gaat over een volledig andere mux. Maar ik begrijp heel goed dat het voor een gewone luisteraar soms heel erg verwarrend kan zijn.
Blijft ook BBC World?
Dat zeggen ze toch
Denk dat ze maandagavond nog met voorbereidingen bezig waren want toen ik het VRT nieuws wou luisteren moest ik richting FM voor een stabiel signaal.
Nu die radiostations zullen veranderen heb ik een vraag: Is er op die mux 11 A nog plaats voor eventuele nieuwe radiostations?
Nee, zit volledig vol
11A: Veurne en De Panne in de mist?