De Taalstreek
Sinds 1963 zijn de dorpen in de Voerstreek wettelijk Nederlandstalig, met faciliteit voor Franstalige inwoners. Omwille van de ligging op de grens met Nederlandstalige- Duitstalige- en Franstalige gebieden spreekt de bevolking er vaak de drie landstalen.
In 1977 werden de zes gemeenten samengevoegd tot Voeren, de partij Retour à Liège behaalde een meerderheid tegen het Vlaamsgezinde Voerbelangen. José Happart mocht zich even burgemeester noemen doch werd weer afgezet. De taalstrijd stabiliseerde later, vooral door faciliteiten, en vanaf de jaren negentig nam de Vlaamse (politieke) invloed toe.
Radio in de taalstrijd
In 1979 zond Radio Fouron Wallonie (RFW) elke vrijdagavond uit om 21:00 uur. Voor de Vlamingen kwam er Radio Voeren Uilenspiegel, die net voor het uitzenduur van de Waalse omroep begon uit te zenden. Ondanks veel protest van het FDF bleven de Vlaamse uitzendingen bestaan tot in 1985 en de Franstalige tot in 1988. Een overzicht van deze situatie, met geluidsfragmenten staat hier.
Landelijk Net 1
Daarna bleef het radiostil in Voeren zelf. In het frequentieplan van 1 september 2006 werd een Vlaamse frequentie 97.4 MHz voorzien in Voeren, met een vermogen van 251 Watt. Het was één van de 25 frequenties voorzien voor landelijk net 1, dat bij de erkenningronde in 2003 naar 4FM ging, en later verhuisde naar (enige kandidaat!) JOEfm.
Net als voor alle andere omroepen werd deze frequentie voor JOEfm automatisch verlengd tot 25 september 2016, daarna nog eens tot 31 december 2017, om dan opnieuw te worden verlengd met 4 jaar. Voorwaarde was wel een overstap naar DAB+, de FM band zou daarna immers ook voor dit netwerk worden afgeschakeld.
Frequentie nooit gebruikt
De frequentie 97.4 MHz werd door Joe in Voeren nooit in gebruik genomen. De landelijke omroep vermeldt op de website voor de provincies Limburg, Antwerpen en Brabant algemeen als frequentie 103.4 MHz en in Oost- en West-Vlaanderen 104.1 MHz. Daarbuiten worden plaatselijk slechts een twintigtal andere frequenties opgegeven.
Joe verwijst blijkbaar niet naar alle 25 toegewezen frequenties, de streek van Voeren moet (kan) het doen met de frequentie 89.1 MHz in Tongeren, met 3162 Watt. Volgens een test van Radio 2 redacteurs (in 2012) zou nochtans het hoogste punt van Vlaanderen op 287,5 meter liggen in Remersdaal, een deelgemeente van Voeren.
Radio Voeren
In Moelingen zendt Omroep Voeren elk eerste weekend van de maand interviews en info uit via het internet. De omroep bestaat sinds 17 oktober 2007 en is sinds 2015 ook actief via Facebook. Op andere momenten is de omroep (momenteel) doorgeschakeld naar ‘carnavalinvoeren’, die 24/7 non-stop carnavalsmuziek uitzendt op het internet.
Op 14 november 2016 richtte de VZW Omroep Voeren uit Moelingen (Voeren) een schrijven aan de minister met verzoek om de frequentie 97.4 FM in Voeren ter beschikking te willen stellen van de lokale omroepen. Een maand later verwees minister Gatz in zijn antwoord naar zijn Conceptnota (duurzaam en toekomstgericht radiolandschap in Vlaanderen) van 13 mei 2016 (goedkeuring 6 juli 2016) en naar het voorontwerp van 15 juli 2016 en voorgesteld ontwerp van decreet. Omroep Voeren kon dat dossier verder volgen. De brief is hier gepubliceerd.
Geen wijziging
In het document 0187/BIS van 24 februari 2017 werd de vraag van VZW Omroep Voeren behandeld, zij het dan aangepast tot vraag als zou er maar één frequentie zijn voorzien in Voeren. Dat klopte niet, er was gevraagd om die ene frequentie vrij te geven voor lokale radio. Het antwoord: “. In het Vlaams frequentieplan van 1 september 2006 is er inderdaad maar een frequentie gepland te Voeren, nl. 97.4 MHz en deze blijft, conform bovenstaande principes, opgenomen in het frequentiepakket van landelijk net 1”.
De frequentie werd dus niet vrijgegeven. In hetzelfde document staat verderop zelfs: “Bijgevolg blijven de toegekende frequentiepakketten wat ze waren (behoudens actualisatie) en kunnen deze frequenties niet herbestemd worden tot frequenties voor netwerkradio-omroeporganisaties of frequenties voor lokale radioomroeporganisaties”. Behoudens actualisatie?
Mogelijkheid tot intrekking
Een paar weken eerder, op 3 februari 2017 werd een wijziging van artikel 134 van het decreet van 27 maart 2009 in het staatsblad gepubliceerd, “Als de landelijke, regionale, netwerk- of lokale radio-omroeporganisatie één jaar na de datum van ingang van de erkenning nog niet uitzendt, kan de erkenning door de Vlaamse Regulator voor de Media ambtshalve worden ingetrokken”.
In een andere wijziging van dat artikel 134 klinkt het: “…worden erkenningen als landelijke, regionale, netwerk- of lokale radio-omroep die verkregen zijn voor een frequentie die tijdens een lopende erkenningsperiode vrijgekomen is, alleen toegekend voor de resterende duur van de initiële erkenningsperiode.”
Niet opgetreden
Beide wijzigingen gaven ruim de mogelijkheid tot ‘actualisatie’ in Voeren, aangezien Joe die frequentie al jaren lang niet in gebruik nam. Die situatie is daar alleszins al langer dan één jaar, en een nieuwe toewijzing, voor de resterende tijd, had eveneens gekund. Minister Gatz had zelfs geen intrekking van de VRM nodig om aan te passen, hij was immers bezig met het uitwerken en vervolledigen van nieuwe plannen. Het gebeurde niet.
VRM liet nog verder begaan
Een paar maanden later, op 9 mei 2017, werd artikel 39 van 30 juni 2006 over de procedure VRM aangepast: “De algemene kamer kan op ieder ogenblik de erkenning van de particuliere radio-omroeporganisatie of de zendvergunning van de erkende radio-omroeporganisatie schorsen of intrekken als de betrokkene zich niet houdt aan de bepalingen van het decreet van 27 maart 2009, dit besluit, de voorwaarden van de erkenning, alsook in geval van erkende landelijke, regionale en netwerk- en lokale radio-omroeporganisaties, als de betrokkene zich niet houdt aan de voorwaarden in overeenstemming waarmee de erkenning door de Vlaamse Regering is verleend”.
Dat zijn wetteksten in het Nederlands, en ondanks de wetteksten, in verstaanbare taal? Het waren trouwens de decreten van de minister zelf. De erkenning van Joe verviel eveneens op 25 september 2016 en was zoals de anderen tijdelijk verlengd tot 31 december 2017. Dat is een periode van 15 maanden, Joe had weer meer dan één jaar om op te starten, en de VRM meer dan ‘op ieder ogenblik” om te schorsen. Er gebeurde echter niets, de eigen voorwaarden bij decreet werden flagrant genegeerd.
Verplichte taak
De overheid heeft om meerdere redenen de verplichting om alle mogelijke frequenties ter beschikking te stellen van mogelijke gegadigden. Minister Gatz wil blijkbaar in bepaalde opzichten wel meegeven dat er ‘schaarste’ zou zijn op de FM band, of dat ‘(lokale) radio’s geen eigenaar zijn van een bepaalde frequentie’.
De landelijke- en regionaal-landelijke frequenties zullen, met de nieuwe verlenging inbegrepen, zo’n 20 jaar bezet zijn door Medialaan en Mediahuis, en dit zonder enige nieuwe openstelling en/of mogelijkheid tot concurrentie. Medialaan mag zelfs al negen jaar ongestraft een frequentie in Voeren niet opstarten. Daar nog bovenop mogen ze die niet-gebruikte frequentie ongestraft blijven blokkeren voor andere,concreet voorgestelde, projecten.
Brussel avant tout
De Vlaamse gemeenschap heeft voor en in de Voerstreek een hevige strijd gestreden tot behoud. Een dergelijke strijd hoeft niet opnieuw op te flakkeren. Het zou echter toch logica an sich zijn dat Vlaamse initiatieven, die net in die streek zijn voorzien, de juiste uitvoering krijgen? Als de één dat niet wil of kan doen, dat daarvoor de voorziene reglementering wordt toegepast voor iemand anders?
Minister Gatz had een jaar geleden een imposante nota over Brussel en de media. In de Brusselse radiowereld is er de omstreden erkenning van de lokale radio BRUZZ, ruim gesubsidieerd, en zonder enige vorm van openstelling tot mogelijke andere kandidaten. Vlaams is blijkbaar avant tout, et avant toutes les autres, in Brussel.
Quo usque tandem?
Is de Voerstreek dan niet niet goed genoeg? Of meent de minister dat hij met handig verpakte decreten, en met een redenaarstalent dat hem eigen is, iedereen kan blijven ‘overtuigen’ dat hier niets aan de hand is in het omroepbeleid? Dat iedereen ongelijk zou hebben als ze geen gelijk kunnen halen bij de Raad van State, omdat er niet over ‘randvoorwaarden’ kan worden geprocedeerd omdat het beleid ze vooraf wil weg camoufleren?
Radio mag een blind medium zijn, het betekent niet dat iedereen er blind zou zijn, of blijven. Er stapelen zich ondertussen dermate vele problemen op dat de vraag boven komt: ‘Quo usque tandem abutere, Sven Gatz, patientia nostra?’ (Hoe ver nog, Sven Gatz, zal je ons geduld misbruiken?)
