9 juni, met de Vlaamse, de nationale en de Europese verkiezingen, nadert met rasse schreden. Dus is het voor RadioVisie interessant om (opnieuw) na te gaan wat de Vlaamse partijen in hun verkiezingsprogramma’s zoal schrijven over ‘radio’. Het meest verrassende nieuws in ‘ons’ domein is dat Open VLD alsnog droomt van een vierde commercieel radionet op FM-band.
Zo staat het letterlijk in het verkiezingsprogramma van Open VLD: “Het faciliteren van een vierde commercieel FM-radionet is cruciaal voor mediadiversiteit en innovatie. In het huidige radiolandschap kunnen we meer diversiteit gebruiken. De huidige indeling van de FM-band, met heel veel ruimte voor publieke zenders, beperkt de ontwikkelingsmogelijkheden voor nieuwe initiatieven binnen de sector. Zonder een kans van op de FM-band blijft het moeilijk voor nieuwe zenders. Daarom creëren we ruimte voor een vierde commercieel FM-radionet door de inname van de FM-band door staatszenders te verkleinen. Dit initiatief zal nieuwe landelijke commerciële digitale radio’s de noodzakelijke start via FM bieden, waardoor hun overgang naar digitale radio vergemakkelijkt wordt. Zo komen we tot een rijker en meer gevarieerd radiolandschap.”
Over een vierde commercieel radionet op FM – naast de drie huidige private netten Qmusic, Joe en Play Nostalgie – werd in het verleden al vaker gediscussieerd. Puur theoretisch is er zeker ruimte voor zo’n vierde frequentiepakket met in het grootste deel van Vlaanderen een behoorlijke dekking, maar de praktijk stuit telkens op nogal wat technische en zeer tijdrovende hindernissen.
De meest ernstige poging om zo’n vierde net er politiek proberen door te krijgen was in de loop van 2015 en 2016. Sven Gatz (Open VLD) wikte en woog als Vlaamse minister van Media toen drie voorstellen. Twee wogen zo ondraaglijk licht dat ze al snel in de vuilbak belandden. Het derde voorstel – ‘PR4’ – kwam van SBS (het huidige Play Media), Mediahuis en Nostalgie, en bevatte 17 FM-frequenties, waarvan er zeven door de VRT moesten worden afgestaan (2 van MNM, 4 van Radio 2 en 1 van Klara). De overige 10 waren de sterkere toenmalige lokale frequenties die meestal in gebruik waren door wat toen nog ‘ketenradio’s’ heette. Politiek en technisch ging het debat echter enkel over de VRT-frequenties. Waarom het werd afgeschoten, dat kun je uitgebreid terugvinden in deze nota.
Daar is MNM weer
Het zou ons eerlijk gezegd verbazen mocht, bijna tien jaar later, een vierde commercieel FM-net in Vlaanderen er alsnog komen. Al is dat theoretisch weliswaar niet zo moeilijk: je verplicht de VRT in de volgende beleidsovereenkomst (2026-2030) om MNM volledig digitaal voort te zetten, waardoor je al een pasklaar net op FM aan de commerciële sector kunt gunnen. Technisch en politiek lijkt ons dat nog altijd de weg van het minste verzet. Het gaat dan niet meer om een privatisering van MNM, zoals dat vroeger hier en daar al eens werd geopperd. De handige wijze waarop Open VLD het voorstel formuleert wijst ook duidelijk in die richting.
Huidig Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) liet echter eerder al verstaan dat zo’n denkpiste wat hem betreft uitgesloten is. Wel zal de VRT bij de volgende beheersovereenkomst vrijwel zeker verplicht worden om één net op FM op te geven. Meer nog, volgens de huidige beheersovereenkomst hoort de VRT daar momenteel al intern een plan voor klaar te houden. Maar volgens Dalle is dat enkel met als doel om digitale radio geleidelijk attractiever en FM dus minder attractiever te maken.
Is het momentum voorbij?
De vraag is natuurlijk of het financieel nog de moeite loont om – in het licht van de huidige transitie naar digitale radio – nog een nieuw commercieel product op FM te lanceren. Het marktaandeel van het radioluisteren via FM is in Vlaanderen al teruggevallen naar 51 procent en die daling zet zich jaarlijks met zo’n drie procent voort. Bovendien is radio een traag medium. Om een nieuw product commercieel in de markt te zetten moet je al een (verlieslatende) groeitijd van minstens drie tot vier jaar incalculeren. Theoretisch ligt het einde van alle commerciële FM-vergunningen momenteel trouwens vast op eind 2027. Ongetwijfeld zal daar wel weer een staartje van drie jaar aan vastgehaakt worden, maar dan nog.
Het onderliggende punt van Open VLD is echter “dat nieuwe landelijke commerciële digitale radio’s voor hun welslagen ook een noodzakelijke start via FM nodig hebben”. Daar valt op zich wel iets voor te zeggen. Behalve Willy, dat van DPG Media alle tijd en boterhammen kreeg om te groeien, is er in Vlaanderen nog geen enkel succesvol en commercieel leefbaar digitaal radio-initiatief opgestaan.
Studio 100 zag zelfs helemaal geen heil om zijn ambitieuze radioproject – waarmee het in 2021 in de running was voor een van de landelijke FM-pakketten – enkel digitaal op te starten. Speelt Open VLD hier alsnog waterdrager voor Studio 100? Het zou zomaar kunnen, al blijft de belangrijkste vraag toch of het ‘momentum’ voor een vierde commercieel FM-net niet al lang voorbij is. (RDS)
Gooi am open plaats zat met low power lenders moet toch kunnen rijd je rond kortrijk heb je meer franstaligeop fm en dab+
Zouden de Vlamingen niet beter Frans leren, dan is de minimale massa groot genoeg voor meer commerciele zenders …
Ach, we gaan een pleidooi houden voor westvlaams, en andere dialecten op de radio …
Technisch gezien dekt Radio2 Oost-Vlaanderen als provinciale zender heel de Westelijke helft van Vlaanderen, men hoort wel aan dat zelfde Radio2 dat men zich achter de schermen al wat aan het voorbereiden zijn om op FM de concurrentie met Q aan te gaan. De theorie dat MNM van FM moet om DAB+ te promoten, kan wel kloppen.
Waarom altijd die frequenties van mnm aanvallen? Men kan beter die van klara nemen. Hier luisterd bijna niemand nog op fm naar wanr op dab+ is klassieke muziek veel beter.
klara heeft nog wat meerwaarde ten opzichte van de commerciële zenders, MNM is eerder een flauw afkooksel van de concurrenten.
Omdat MNM, in tegenstelling tot Klara, geen onderdeel vormt van de dienstverlening die je van een openbare omroep mag verwachten, maar een op en top commercieel station is. Het verschil tussen de VRT en de andere Europese omroepen is dan ook groot. Andere Europese omroepen hebben een kwaliteitsdoelstelling (deze en die informatie moeten we aan de bevolking verstrekken), de VRT heeft een kwantiteitsdoelstelling (we moeten zo veel mogelijk mensen bereiken, ongeacht de inhoud). Dat is ook de reden waarom Vlaanderen als bijna enige regio geen nieuwszender heeft en de openbare omroep dus schromelijk tekortkomt in haar openbare opdracht.
Misschien omdat MNM net de (meest) commerciële zender is van het boeket? Ook StuBru trouwens steeds meer.
Klara bedient net een publiek dat de commerciële markt niet bedient, en genereert in haar niche ook activiteiten/aanwezigheid voor een hele sector.
Persoonlijk zou ik dan zowel Klara als MNM voltijds op DAB+ laten draaien.
Dit zou ruimte geven aan Radio 1 om in de daluren voltijds Classics te draaien, Radio2 commerciële met minder commerciële popdeuntjes uit alle decennia te mixen, StuBru als jongerenzender de meer alternatieve hiphop te laten bijnemen en de Klara FM frequentie tenslotte te gebruiken voor het Benebene en Belpop genre.
wat me opvalt in zowel dit soort virtuele plannen als in het werkelijk bestaande aanbod is de afwezigheid van volwassen popradio. Zowel publieke als commerciële omroepen beperken het aanbod tot cliché’s, namelijk huppeldepup voor ’t jonge volkje, en wat afgezaagde retrotoestanden (met vaak al even onnozele presentaties als bij de jongerenstations) voor de iets ouderen. In België durft alleen BRF1 zich qua muzikaal aanbod op pop richten terwijl ze wat presentatie en inhoud betreft toch niveau houden. Het bizarre is dat bvb. in de jaren ’70 er ondanks een veel beperkter aanbod toch een radio Cité bestond, en in de jaren ’80 zag je dat bvb. Free, Metropolys of sommige SIS-annexen wel pogingen ondernamen om moderne radio te maken. Al die initiatieven zijn wel stilgevalen, misschien zijn er te weinig luisteraars voor degelijke popradio ?