We gaan 45 jaar terug in de tijd toen het tv-aanbod in vergelijking met nu uiterst beperkt was. Bovendien was het voor de ouders van toen veel gemakkelijker hun kinderen af te leiden van de kijkkast. Kijk zelf maar eens om je heen waar kinderen heden ten dage allemaal ‘beelden’ zien voorbijkomen.
In 1979 werden details bekend van een onderzoek uitgevoerd in opdracht van de dienst Kijk- en luisteronderzoek van de NOS. Er was gepeild naar de betekenis van de massamedia voor leerlingen van de lagere school. Veel kinderen bleken bang te zijn van bepaalde programma’s. In de meeste gevallen ging het om televisiefilms met een flinke portie geweld. Eén op de vijf kinderen droomde regelmatig over wat er op de televisie te zien was geweest.
Het ging om een onderzoek dat voortborduurde op dat van ‘Jeugd en Massamedia’ uit begin 1975. Eén der meest opvallende conclusies was het verschil van inzicht tussen ouders en leerkrachten over de al dan niet aanwezige invloed op hun pupillen. Van de kinderen die wel eens bang waren geweest, noemde 81 procent angst voor het getoonde geweld. En 70 procent gaf de spanning in de programma’s schuld van die angst, een vijfde legde bij uitstek een verband tussen de dood en het bloed in die films.
Klasseverschil
Het vreemde van deze percentages is dat ongeveer 30 procent van de kinderen geweldprogramma’s verkozen als ze mochten kiezen. Er werd ook onderzocht welk opleidingsniveau de ouders hadden. Zo werd geconstateerd dat in de lagere sociale milieus vaker en langer door kinderen naar televisie werd gekeken. Daar tegenover stond dat in deze gezinnen er minder over de inhoud van de programma’s met de kinderen werd gesproken. En er een voorkeur was voor de zogenaamde geweldprogramma’s.
Het rapport vermelde verder ook de positieve kant van het kijken naar televisie. Er werd geconstateerd dat kinderen van ouders met een hogere opleiding er meer voordeel van hadden, hoewel ze minder televisie keken dan de eerder voornoemde groep.
De onderzoekers kwamen tevens tot de conclusie dat kinderen die weinig televisie keken veel betere schoolprestaties hadden en aanzienlijk minder belangstelling toonden voor geweldprogramma’s. Verder werd duidelijk dat het onderwijzend personeel van oordeel was dat leerlingen zeker het nodige konden opsteken van de informatieve uitzendingen. Maar dat kinderen die veel meer televisie keken, dit moesten dit bekopen met mindere schoolresultaten.
Tijd voor een herhaling?
Ouders, die lager waren opgeleid, gaven gemiddeld aan minder bang te zijn voor de negatieve gevolgen van het kijken naar de televisie van hun kinderen. Ouders met een hogere opleiding waren vaker van mening dat in de kinderuurtjes te veel programma’s werden uitgezonden die eigenlijk niet voor hun kroost bestemd waren. De lager opgeleide ouders waardeerden de televisie in hoge mate om zijn positieve kanten met 51 procent. Slechts 5 procent hechtte waarde aan de eventuele gevaren.
De onderzoekers behandelden ook de invloed van andere media, zoals radio, krant en bioscoop, maar de televisie kreeg de meeste aandacht. Ondanks dat het medium voor kinderen zo belangrijk bleek eind zeventiger jaren van de vorige eeuw, was voor hen het spelen nog altijd het belangrijkste. Het kijken volgde op de tweede plaats, gevolgd door lezen, sport en tekenen. Verplaats je nu eens in de huidige leefwereld van de basisschoolkinderen. Hoe kleden zij hun dag in? Het zou zeker interessant zijn om een dergelijk onderzoek te herhalen.
Hans Knot
