Het zijn twee totaal verschillende werelden die weliswaar hetzelfde gelabeld worden: ‘lokale radio’ in Nederland en Vlaanderen. In Vlaanderen zijn alle initiatieven puur privé en commercieel. In Nederland bestaan naast soortgelijke initiatieven ook zo’n 240 publieke lokale omroepen en die worden momenteel nog door de gemeenten gefinancierd. Al komt ook daar verandering in.
Een lokale publieke omroep wordt nu bekostigd door de lokale overheid. Wat eigenlijk een probleem an sich zou kunnen zijn. Enerzijds zorgt de gemeente voor de centen, anderzijds moet zo’n omroep onafhankelijk blijven en de broodheren kritisch kunnen bevragen. Door het geld vanaf 2026 via de landelijke overheid te laten lopen, zijn de lokale omroepen zeker van een financiële basis. En is en blijft hun positie onafhankelijk(er).
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) stelt: ‘Lokale publieke omroepen hebben meer zekerheid nodig over hun financiering en een onafhankelijkere positie ten opzichte van gemeenten. Om die reden krijgen lokale omroepen hun geld straks direct van de Rijksoverheid en niet meer uit het Gemeentefonds. Daarnaast is het belangrijk dat lokale omroepen verder professionaliseren en hun producties een hogere kwaliteit krijgen. Daarom investeert staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media) €16 miljoen extra in de sector en wordt de vorming van grotere omroepen gestimuleerd door zwaardere kwaliteitseisen aan lokale omroepen te stellen.’
De medaille heeft echter ook een belangrijke keerzijde. Staatssecretaris Uslu (Media) wil af van de grote versnippering in het landschap. “Voor het inrichten van een goede publieke lokale journalistieke functie is het niet realistisch alle circa 240 bestaande lokale omroepen in stand te houden”, schrijft ze aan de Tweede Kamer.
Een schaalvergroting wordt al sinds 2016 aangemoedigd, maar Uslu wil nu afstappen van de vrijblijvendheid. De omroepen zullen een zwaardere procedure moeten doorlopen om een aanwijzing als lokale publieke omroep te krijgen. Per verzorgingsgebied is er in het nieuwe bestel straks één lokale publieke omroep. Samen bedienen de circa tachtig lokale publieke omroepen dan alle buurten, dorpen en steden van het land.
In Nederlands Noord-Limburg zijn er ongeveer 6 of 7 verschillende plaatsen met elk een eigen lokale omroep en een eigen dialect. (Per gemeente zijn er hier vaak ook meerdere dialecten.) Met de nieuwe regeling blijft hier weinig van over. En maar geld pompen in de cultuursector. Waar het nodig is om uitstervende dialecten te ondersteunen, wordt dit zo juist tegengewerkt door de Nederlandse politiek inzake de omroep.