We gaan opnieuw naar 1973, naar de maanden mei en juni. In het ‘Nieuwsblad van het Noorden‘ verscheen een artikel over de RONO — de Regionale Omroep Noord en Oost, met studio’s aan het Martinikerkhof in Groningen. De medewerkers waren enthousiast: volgens hen bleek uit een enquête van de Dienst Luister- en Kijkonderzoek van de NOS dat hun programma’s bijzonder goed beluisterd werden.
Alleen… dat bleek iets te vroeg gejuicht. Op 6 mei 1973 stuurde de NOS vanuit Hilversum een persbericht de wereld in: de RONO had te snel conclusies getrokken. De enquêteurs hadden slechts ‘indrukken opgedaan tijdens het landelijke onderzoek — geen harde cijfers. Volgens drs. A. Overste van de NOS betekende dat dus ‘helemaal niets’. De echte resultaten zouden pas in 1974 beschikbaar komen. Wat de onderzoekers wél opmerkten: veel luisteraars vonden de RONO waardevol genoeg om er zelfs extra luistergeld voor te willen betalen. Dat klonk hoopvol, maar het was geen officieel onderzoeksresultaat.
Kamervragen over ‘vuilbekkerij’ bij de VPRO
In diezelfde maand speelde nog iets anders op radio- en televisiegebied. In de Tweede Kamer werd geklaagd over grof taalgebruik in bepaalde programma’s, vooral bij de VPRO. GPV-Kamerlid Jongeling sprak van ‘onbehoorlijke vuilbekkerij’ en vreesde dat de verruwing van de taal ‘een gevaar voor de goede zeden’ zou worden. Minister van Justitie Dries van Agt weigerde echter op te treden. Volgens hem was het niet zijn taak om omroepen te wijzen op fatsoensnormen. Alleen als er sprake was van een wettelijke overtreding, mocht de regering ingrijpen — en dat was hier niet het geval.
De RONO breekt door in het noorden
Wie in 1973 radio luisterde, had de keuze uit drie Hilversumse zenders en een paar korte regionale uitzendingen rond zes uur ’s avonds. Maar op 7 juni gebeurde er iets bijzonders: de RONO was die dag al vanaf de middag te horen. De reden? De opening van de Eemshaven. Het Groningse team maakte daar een uitgebreide uitzending over: van twaalf tot vijf zonden ze in totaal twee uur live verslag uit, inclusief de officiële opening door koningin Juliana. Daardoor werd Hilversum 3 tijdelijk onderbroken in het noorden. De NOS benadrukte dat dit eenmalige was, maar binnen de RONO klonk al langer de wens om vaker overdag programma’s te brengen.
De dubbel-lp over Radio Nordsee International
In juni 1973 verscheen er nog een opmerkelijke dubbel-lp over de geschiedenis van de zeezender Radio Nordsee International (RNI), in de lucht vanaf de MEBO II (foto bovenaan). De platen kwamen uit via Basart op het Park-label en waren samengesteld door twee Groningers: Hans Knot en Jacob van Kokswijk. Zij selecteerden uit ruim 200 uur aan materiaal 118 minuten aan originele fragmenten — genoeg voor een avondvullend programma.
De eerste lp begint bij de testuitzendingen in januari 1970 en eindigt met het losslaan van het zendschip MEBO II op 24 februari van dat jaar. De tweede plaat behandelt de hervatting in februari 1971, de bomaanslag door kikvorsmannen ingehuurd door Veronica-baas Bull Verweij en de momenten waarop het schip tweemaal van zijn anker sloeg. Ook de Engelse periode komt aan bod: toen RNI onder de naam Radio Caroline uitzond voor de kust van Engeland en zelfs werd ingezet door de Conservatieve Partij tijdens verkiezingen.
De teksten werden ingesproken door de RNI-dj’s Mike Ross en Nico Steenbergen. Knot en Van Kokswijk, redacteurs van het blad Pirate Radio News, hoopten dat de lp een verzamelstuk zou worden voor fans van zeezenders. De plaat kostte dertig gulden en was legaal verkrijgbaar.
Een kleine correctie
De recensie in het Nieuwsblad van het Noorden was enthousiast maar niet foutloos. RNI was namelijk geen echte piratenzender — het station was al uit de ether verdwenen vóór de invoering van de anti-zeezenderwet, die pas medio september 1974 in de Staatscourant verscheen. Toch zorgde de publiciteit voor een storm aan bestellingen. De verzending gebeurde gewoon vanuit huize Knot, waar de lp’s met zorg werden ingepakt.
Ook op de zender zelf werd reclame gemaakt: eind augustus 1974, in de laatste week dat RNI nog uitzond, werd de dubbel-lp zelfs uitgeroepen tot ‘LP van de week’. Fragmenten waren toen zelfs te horen bij Radio Veronica. De platen gingen de wereld rond — van Rusland tot Japan en Australië.
En, kleine correctie voor de geschiedschrijving: Jacob van Kokswijk kwam niet uit Groningen, maar uit Leiden.
