In deze column aandacht voor de periode 1950 tot 1965. Thuis hadden we in de woonkamer een buizenradio staan waar mijn oudste broer Jelle nog steeds feilloos de gegevens over kan vertellen. Anders dan bij mezelf, want mij is er niets van bij gebleven.
Naar de radio luisteren deed ik vooral in de kapsalon van mijn vader, naar de Draadomroep die een redelijk aanbod programma’s had. Ik mocht er dan ook graag studeren, uiteraard in de avonduren en het weekend. Sport op de RONO, de uitslagen van voetbal op zondagmiddag, Belcanto concert op de BRT. En op de BBC onder meer Alan Freeman’s ‘Pick of the Pops’, waar je de nieuwste en meest verkopende hits uit Engeland hoorde.
Maar het werd allemaal spannender toen broer Jelle, via een spaaractie van moeder, goedkoper een Sharp transistorradio kon kopen. Met veel meer mogelijkheden dan de Draadomroep. Het toestel ging ook mee naar boven op de tweede verdieping, waar we een slaapkamer deelden en vooral laat in de avond naar buitenlandse stations werd geluisterd.
Natuurlijk is het voor leeftijdgenoten gemakkelijk de namen van de favoriete stations te noemen, tenminste als ze in het noordoosten van Nederland woonden. Radio Luxembourg, met fading, stond regelmatig aan maar ook Radio Caroline South, Radio London en Radio City. En… er was een uitzondering voor ons in het noorden, want wij hadden de mogelijkheid te luisteren naar de programma’s van AFN Bremerhaven.
Amerikanen in het noorden van Nederland
Zoals alle AFN stations was het doel de Amerikaanse soldaten en hun families te vermaken, een thuisgevoel te creëren en op veiligheid gerichte propaganda te brengen. In een later stadium was er ook televisie. AFN Bremerhaven was eerst gevestigd in Bremen maar verhuisde in 1949 naar de havenstad Bremerhaven, waar de studio’s een plekje kregen op het zogenaamde Army Airfield.
In 1973 werd dit complex herdoopt tot ‘Carl Schurz Kaserne’. Bijna 48 jaar lang heeft AFN uitgezonden voor het Amerikaans legerpersoneel en familie, maar de programma’s werden ook beluisterd door Duitsers en hadden ook heel wat fans in de grensgebieden met de buurlanden.
Bij AFN Bremerhaven werkten ook veel Duitsers, samen met het Amerikaanse personeel. Zij vormden een essentieel onderdeel in deze lange en voorname geschiedenis. Veel van hen hebben langer gediend dan de Amerikaans militairen die voor het station werkten. Sommige maakten tientallen jaren deel uit van het radiostation.
Vanaf juli 1978 bestond de grootste doelgroep van AFN Bremerhaven uit leden van de 2nd Armored Division (Forward) van het Amerikaanse leger, gebaseerd op de nieuw gebouwde Lucius D. Clay Kaserne in Garlstedt. De meeste familieleden van de 2e Pantserdivisie woonden in en rond de nabijgelegen stad Osterholz-Scharmbeck.
De divisie telde ongeveer 3.500 soldaten en nog eens zo’n 2.500 familieleden, plus honderden Amerikaanse en Duitse civiele werknemers. AFN Bremerhaven werd op 31 maart 1993 stopgezet toen er een einde kwam aan de legering van Amerikaanse troepen in die regio.
Minstens één keer per jaar
Met weemoed luister ik af en toe nog eens een opname uit mijn archief. Met een programma uit 1968 is het of je naar een Amerikaanse versie van de toenmalige zeezenders luistert. Maar ook andere opnamen, onder meer de laatste uitzending uit 1993, haal ik minstens eens per jaar uit de kast.
AFN had in eerste instantie een zender met een vermogen van 5000 Watt, in Garlsted. Maar via allerlei steunzenders was het signaal toch in een grote regio en dus ook in Groningen te ontvangen. Zo luisterde ik vooral in de jaren 80 naar de programma’s van Bill Boyd, die ook tijdelijk bij Cable One programma’s presenteerde. Ik was eveneens fan van de country show van Mary Whitehouse, die wekelijks over alle AFN Europe stations werd uitgezonden vanuit AFN Bremerhaven.
Uiteraard waren er veel meer AFN-stations in Europa actief. Een deel kreeg op een bepaald moment de naam AFN Shape mee, met onder meer afdelingen in Nederland en België. Maar laten we niet vergeten dat er erg sterke zenders waren voor AFN Frankfurt, AFN Stuttgart en AFN Münich. Tenslotte nog even terug naar Nederland en een herinnering die ik recent in de map ‘1965’ terugvond.
In de maand oktober was er hoog bezoek geweest in Soesterberg van luitenant-kolonel Shale L Tulin bij ‘The Voice of Camp New Amsterdam’. Hij was destijds hoofd van het Amerikaanse departement of Defence Information School, de DINFOS. Hij was verrast over de plek vanwaar men de radioprogramma’s verzorgde en stelde dat hij tijdens zijn beroepsleven nog nooit zo’n klein radiostation had gezien. En hij kon die vergelijking gemakkelijk maken want hij bezocht onder meer alle radiostations van AFN in heel Europa.
In de studio op Camp New Amsterdam werden voornamelijk aangeleverde bandprogramma’s gedraaid en uitgezonden. Het gebruik van de microfoon was beperkt tot de echte regionale berichtgeving. Met één uitzondering voor een lokaal verzoekplatenprogramma, waarvoor een verouderde draaitafel dienst deed.
Tulin ontdekte dat, ondanks de apparatuur en de kleine studio, zeker een goed programma kon worden gemaakt. Dit mede door de inzet van Sergeant West, die het station op dat moment een geheel eigen karakter gaf. Ter afscheid stelde de luitenant-kolonel dat hij verbaasd was over de resultaten en zich zou inzetten voor het verkrijgen van betere en nieuwe apparatuur voor het lokale AFN station in Soesterberg.
