In 1964 was ik vijftien jaar jong. De radio had toen al een bijzondere plek in mijn leven. Heel wat interessante onderwerpen kregen mijn extra aandacht. Zo was er het bericht dat dr. Fop. I. Brouwer op woensdag 23 december 1964 om 18:50 uur voor de… duizendste maal zijn biologische rubriek – gestart in 1945 – zou presenteren bij de Regionale Omroep Noord en Oost (RONO).
Tijdens die speciale uitzending werd hij als eerste toegesproken door de programma-secretaris van de Nederlandse Radio Unie, J.B. Broeksz. Wel had hij niet de moeite genomen af te reizen naar het noorden en was alles vooraf opgenomen. Hij complimenteerde Fop I. Brouwer want het was opmerkelijk dat hij de luisteraars zo vele jaren had weten te boeien met een programma over flora en fauna. Uitzendingen met een hoge en constante kwaliteit bovendien.
Ook bij de VARA
Het was een komen en gaan van loftuitingen tijdens de uitzending. De directeur van de regionale omroep Zuid, de heer Chr. Smits, stelde het te betreuren dat Fop I. Brouwer zijn activiteiten niet in Limburg ontplooide. Oudere ‘Niet Noorderlingen’ kennen Fop I. Brouwer misschien van zijn wekelijkse bijdrage aan het VARA-programma ‘Weer of geen weer’ met Bert Garthof. Hij sloot zijn praatjes altijd af met de gevleugelde woorden: ‘Al wat leeft en groeit en ons altijd weer boeit’. In 1974 werd het 2500ste radiopraatje uitgezonden. Reeds in 1939 was hij voor het eerst te horen geweest bij die omroepvereniging, toen met het item ‘Een wandeling door de herfstnatuur’.
Brouwer was ook verbonden aan de Middelbare Landbouwschool in Groningen. Zijn titel had hij verkregen door het verdedigen van een proefschrift in 1958 over het werk van de natuurbeschermer Eli Heimans. Zijn zondagse bijdrage voor de VARA werd steeds vooraf op band opgenomen en vanuit Groningen doorgestuurd naar de studio in Hilversum. Zijn RONO-lezingen op de woensdagavond gingen ‘live’ de ether in. Beide programma’s hadden een grote luisterdichtheid, zoals bleek uit de vele reacties die wekelijks binnenkwamen.
Elke luisteraar die een vraag stelde, kreeg een antwoord, hetzij persoonlijk, hetzij in één van de radiotoespraken. Ik herinner me dat we op de lagere school werden aangeraden om zijn wekelijkse causerie te beluisteren. Dat kon via de toenmalige draadomroep. De RONO was één van de vier kanalen die via de ‘draadomroepontvanger’ konden beluisterd worden.
Propagandafilm van de PTT waarin het fenomeen draadomroep wordt geprezen en de werking ervan wordt uitgelegd
Het kleine debuut
Jarenlang geleden schreef ik een verhaal over mijn jeugd met de titel: ‘Bromvliegengezoem en onzelieveheersbeestjes’. Ik had het over mijn radiodoop als tienjarige in 1959. Het gebeurde in een programma bij de RONO waarin de natuur en natuurbescherming de rode draad was. Eerder waren we er in de lessen op de lagere St Ludgerusschool, door Juffrouw Remkes, op geattendeerd. In de bewuste uitzending werden allerlei vragen van luisteraars beantwoord, ook vragen van scholieren kwamen aan bod.
Iedere week werd er één van de vragenstellers naar de radiostudio in Martinikerkhof uitgenodigd, om vervolgens in het programma zijn of haar vraag te stellen aan de bioloog. Daar lag dus mijn eerste radio-ervaring. Ik mocht een dubbele vraag te stellen, die ik mij nog herinner. Maar veel meer details over mijn eerste kennismaking met het medium radio – aan de andere kant van het toestel – weet ik helaas niet meer. De eerste vraag ging over het gezoem van bromvliegen en de tweede had betrekking op de stipjes op de rug van een onzelieveheersbeestje.
In 1979 stopte Fop I. Brouwer zijn wekelijkse bijdragen. Hij publiceerde ook tal van boeken. In december 1991 overleed hij in Haren op 79-jarige leeftijd. Met enige regelmaat denk ik aan hem terug. Ik woon vlakbij een spoorbrug en daar rijden regelmatig de treinen van Arriva over. Ze hebben namen van bekende Noorderlingen, één trein heet ‘Foppe Inne Brouwer’. In Haren is er een straat naar hem vernoemd. In 1989 werd hij onderscheiden met een Zilveren Anjer, die werd uitgereikt door Prins Bernhard.
Foto bovenaan: Rob Croes / Anefo (Auteursrechthebbende: Nationaal Archief, CC0)
