November 1973: Herrie bij Radio Noordzee Internationaal

RNI Super Top 50 van 24 november 1973 in de ‘herhaling’ met Ferry Eden

Een halve eeuw geleden. 24 november 1973 was een stormachtige najaarsdag. Het gure weer stond symbool voor de problematiek in het Midden-Oosten waar Israël tijdens de Jom Kipoeroorlog van de maand oktober nadrukkelijk gesteund werd door het westen. Er volgde een reactie van Arabische olieproducerende mogendheden. De olieprijzen werden met liefst 70% verhoogd, de productie met 5% verminderd.

Het Nederlandse kabinet nam maatregelen om het brandstofverbruik te verminderen en introduceerde op 18 november de autoloze zondag, België volgde op 25 november en Duitsland een week daarna. De oliecrisis leek de radiozendschepen voor de Nederlandse kust niet te deren. Uit hun verklaringen bleek in elk geval dat hun dieselvoorraad voldoende was om door te gaan en de leveringen per tender waren geen probleem.

Bij Radio Caroline had men trouwens andere zorgen, want de zendmast van de MV Mi Amigo was gesneuveld. Men trof voorbereidingen om een nieuw exemplaar te installeren. De beoogde start van het nieuwe Vlaamse Radio Mi Amigo – op 1 november – werd noodgedwongen uitgesteld. Bij Radio Veronica nam het ledental gestaag toe. Sinds de herfst lag dit al een eind boven de 25.000 eenheden. Bij RNI viel het resultaat van de actie ‘Radio Noordzee Hou ‘m in de lucht’ tegen.

Veronica en Noordzee deden aan ledenwerving omdat ze door de aanstaande anti-zeezenderwet, die nog wel door de Senaat moest worden goedgekeurd, dreigden te verdwijnen. De Nederlandse omroepwet stelt dat iedereen in het land een aspirant-omroepvereniging bij de publieke omroep mag starten indien er 50.000 betalende leden opdagen en indien men zich voor nieuwsprogramma’s houdt aan een journalistieke code. 

Al naargelang het ledenaantal krijgt men dan meer of minder zendtijd. Dat systeem levert grote omroepen op als AVROTROS, MAX en BNNVARA, maar ook kleintjes als OMROEP ZWART of Ongehoord Nederland. Beide zeezenders waagden bijgevolg hun kans om als publieke omroepvereniging – weliswaar gereduceerd – in de lucht te kunnen blijven.

Hou’m in de lucht mislukt

De nakende anti-zeezenderwet zou de medewerking van Nederlanders – op welke manier dan ook – aan zendschepen op de vrije Noordzee verbieden. In België was dit al het geval sedert eind 1962, toen een reactie op het verschijnen van Radio Antwerpen vanaf het onfortuinlijke zendschip Uilenspiegel. Een gelijkaardige Britse wet ‘Marine Offences Act’ volgde in 1967 toen daar binnen de paar jaar een tiental offshore stations actief waren.

Voor de kust van Scheveningen lagen er najaar 1973 drie zendschepen en aan een vierde, bedoeld voor Radio Atlantis, werd gewerkt. Het rooms-rode kabinet Den Uyl moest van commerciële radio niks hebben en de verantwoordelijke minister Harry Van Doorn was zelf ooit omroepvoorzitter van de KRO geweest. Niet onlogisch dat hij een felle tegenstander bleek van elke concurrentie voor het staatsbestel en de Hilversumse omroepen.

Deejays stappen op

Toen duidelijk werd dat de ledenwerving van RNI onvoldoende leden zou opleveren voor een legale doorstart ontstond er een onder de dj’s een wonderlijke tweedeling. Guus Jansen van moederbedrijf Strengholt zei bovendien niets te zien in een toekomstige RTV Noordzee. Kritische presentatoren vroegen openlijk wat er met het geïnde ledengeld ging gebeuren en stelden vragen over hun toekomst.

Tot groot ongenoegen van Guus Jansen haalde dj Peter Holland de vakbond erbij en werd hij ontslagen. André van Duin en Ferry de Groot verdwenen met de ‘Dik Voormekaarshow’ vanwege ongewenste sketches. Daarin werd de Noordzee-leiding uitgebeeld als drie niet zindelijke teckels, die overal op het zendschip tegenaan plasten. Ook opmerkingen als ‘Wordt nu lid van RTV Noordzee en gooi gewoon vijf gulden in het water’ waren slecht gevallen.

Alfred Lagarde was vertrokken naar omroepvereniging VARA en ook Nico Steenbergen wilde stoppen. De overige programmamakers bleven wel werken in de Hofstede Oud-Bussem in Naarden. Dat gold ook voor het boordteam van nieuwslezers/presentatoren. Hans Molenaar en Gerard Smit hadden op 24 november 1973 afgelost moeten worden, maar door het slechte weer was het uitvaren met de Trip Tender naar het zendschip MEBO II geen optie gebleken. Daardoor kon Marc van Amstel zijn 24ste verjaardag nog aan land vieren en kreeg hij vanaf het zendschip de hartelijke felicitaties van zijn collega’s.

Diezelfde zaterdagmiddag presenteerde Ferry Maat aflevering 140 van de ‘Noordzee Top 50’ en op de daarop volgende (autoloze) zondag bracht hij zijn vierde Soulshow. Een programma dat steeds populairder werd. Op zaterdag 25 november 2023 aanstaande herneemt Ferry Eden de ‘Radio Noordzee Top 50’ van 25 november 1973 bij FouteMuziekRadio, tussen 12:00 en 15:00 uur.

---