Op deze Eerste Kerstdag – ik hoop dat iedereen een schitterende dag beleefd -, blik ik terug op 1968. Ook morgen ben ik present en dan neem ik je graag mee naar het voorjaar van 1973. Maar nu eerst 55 jaar terug in de tijd. Ik had tijdens mijn schoolse jaren, die duurden tot de zomer van 1966, altijd genoten van de schoolradio. Het programma van meester Le Roux werd visueel gemaakt met dia’s die vanuit Hilversum werden gestuurd ter ondersteuning. Het is quasi onmogelijk om de jongste generaties uit te leggen dat die simpele manier van onderbouwing het programma zo beklijvend maakte dat leerlingen alweer reikhalzend uitkeken naar de volgende uitzending.
In oktober 1968 werd bekend dat een woordvoerder van de Stichting Televisie Academie, beter bekend als Teleac, de hoop had uitgesproken dat, wanneer er in Nederland een derde televisienet zou komen, dat vooral zou worden ingezet voor educatieve onderwerpen. Er zou dan tevens ruimte gecreëerd moeten te worden voor de NOT, de Nederlandse Onderwijs Televisie, en de Academische Radio Omroep, de ACRO. Men vond bij Teleac dat, indien dit kon worden gerealiseerd, er een meerjarige uitgebalanceerde programmering tot stand kon komen.
Opvoeding centraal
Het bleek noodzakelijk om binnen de organisatie te kunnen beantwoorden aan de gestelde doelstellingen. Wel was men er zich van bewust dat wanneer een derde net dusdanig werd ingevuld, er een uitbreiding van de zendtijd moest komen voor Teleac en dus ook uitbreiding van het aantal medewerkers en werkruimte. Let wel we hebben het over 55 jaar geleden. En er waren ook plannen voor de uitbreiding van de programmering.
Eéntje betrof de basisverbreding voor personen actief in het bedrijfsleven. Hiervoor werden ideetjes overgenomen uit een soortgelijk initiatief van de West Duitse televisie, Telekolleg. Bij Teleac was eveneens besloten om voor de cursus basisverbreding ook de radio, schriftelijk onderwijs en vormingswerk in te schakelen. Tevens werd bekend gemaakt dat men al ver gevorderd was met de voorbereidingen van de postacademische opleiding die gericht zou worden op praktijkhoudende artsen.
Amerikaanse verkiezingen
Daarnaast werd er gewerkt aan een cursus wetenschappelijke- en technische modellen, toegepaste logica, statistiek voor een zeer ruim publiek van wetenschappelijk geschoolden. In 1968 was Teleac al vijf jaar actief, waarbij voortdurend werd onderzocht welke behoeften er in de samenleving waren en naar welk soort cursussen de belangstelling uitging. Er werd vooral de nadruk gelegd op de knelpunten in de ontwikkeling van de samenleving. Denk aan de gevolgen van automatisering, de invoering van nieuwe materialen en problemen als gevolg van telecommunicatie en snelverkeer. Merk meteen op dat in de 55 jaar heel wat is veranderd.
Het volgende is zelfs vrij onwerkelijk. Dagelijks, na van middernacht klonk op de radio het Wilhelmus, waarna de zenders uit de ether gingen om tegen het ochtendgloren terug te keren. Herinner je nog de dagopening op één van de radionetten in de ochtend? Berichten voor land- en tuinbouw! Op 30 oktober 1968 werd vanuit Hilversum bekend dat van dinsdag 5 naar woensdag 6 november de Radio Nieuwsdienst zou gaan samenwerken met de Nederlandse Radio Unie in een acht uur lange uitzending naar aanleiding van de presidentsverkiezingen in Amerika.
Die werden erg belangrijk ervaren omdat ze vooral overschaduwd werden door de moord op Robert F. Kennedy, kandidaat voor de Democratische nominatie en de burgerrechtenactivist Martin Luther King. Ze werden uiteindelijk door Richard Nixon gewonnen. Uiteindelijk ging 1968 de boeken in als ‘het jaar dat de geschiedenis definitief zou veranderen’.
De centrale presentatie zou in handen zijn van Henk Neuman in de studio van Hilversum II. Hij zou worden bijgestaan door verslaggevers in de VS: Maarten Bolle, Klaasjan Hindriks en onder meer Willibrord Nieuwenhuis. In diverse hoofdsteden van Europa werd er commentaar gegeven op de ontwikkelingen tijdens de verkiezingsdag door onder meer Frits Visser in Parijs, An Salomonsen in Wenen, Samuel Bouman in Tel Aviv en Johan van Minne in Bonn.
Ondanks dat het al 55 jaar geleden zie ik heel wat van deze personen terug in mijn gedachten.
Hans Knot
