In het Verenigd Koninkrijk zal het op 15 november precies twintig jaar geleden zijn dat Digital One (D1), de eerste nationale commerciële DAB-multiplex officieel van start ging. Oorspronkelijk was de start voor 1 oktober 1999 gepland, maar die datum werd niet gehaald. De mux is vandaag eigendom van Arqiva en zendt uit in blok 11D in Engeland, Wales en Noord-Ierland en in blok 12A in Schotland.
Op 24 maart 1998 adverteerde de Radio Authority het eerste nationale commerciële ensemble op DAB. De drie bestaande nationale commerciële radiostations op FM en AM – Classic FM, Talk Radio UK (nu talkSPORT) en Virgin Radio (nu Absolute Radio) – moesten verplicht mee worden opgenomen. Er was slechts één kandidaat-operator, GWR Group en NTL Broadcast, die samen Digital One vormden.
De GWR Group, dat voor een meerderheid in handen was van de mediagroep ‘Daily Mail and General Trust plc’, was de eigenaar van Classic FM en een netwerk commerciële lokale radio’s. GWR fuseerde in 2005 met de Capital Radio Group en werd GCap. NTL Broadcast was een dochterbedrijf van kabeloperator NTL. De broadcast-afdeling werd in 2004 verkocht aan Macquarie, dat een jaar later vervelde tot Arqiva en momenteel de grootste Britse zenderoperator is.
Planet Rock
Volgens de applicatie zou D1 starten met tien radiostations, maar het werden er uiteindelijk slechts acht: de drie analoge netten Classic FM, Talk Radio en Virgin Radio, aangevuld met vijf digitale netten: Core, Planet Rock, PrimeTime Radio, Life en Oneword.
Twintig jaar later is Planet Rock (sinds 2013 eigendom van Bauer) het enige van de vijf originele digital-only producten dat nog steeds bestaat, al opereert het vandaag wel via de tweede (kleinere) commerciële mux Sound Digital. Oneword, een magazine-radio, hield roemloos op te bestaan, Life werd Heart Extra, Core werd Capital en PrimeTime Radio werd Smooth Extra.
Bij de start van D1 bedroeg de dekking zo’n 69 procent van de Britse bevolking. Drie jaar later was dit 85 procent. In Noord-Ierland ging de mux pas in 2013 van start. In die eerste jaren was DAB nog helemaal geen succesverhaal in Groot-Brittannië. Ontvangers beneden de 300 pond waren er amper te vinden. Bovendien waren de digitale stations tegelijk te beluisteren via de satellietprovider Sky Digital die op 1 oktober 1998 van start ging. Voor de liefhebbers: via deze link vind je de originele website van D1 terug in het jaar 2000.
Vallen en opstaan
In 2006 scheelde het maar weinig of D1 gooide de handdoek in de ring toen een aantal stations zich terugtrokken van de mux. Uiteindelijk ging D1 toch door en keerden ook de stations terug. In die twintig jaar hebben samen al zo’n 40 verschillende radiostations uitgezonden via D1, waarvan er actueel 19 in de lucht zijn. Een tiental andere stations week later uit naar Sound Digital of naar lokale muxen.
Het vreemdste kanaal ooit op D1 was ongetwijfeld Birdsong, een station met enkel het geluid van tsjirpende vogeltjes. Het dook in 2008 en 2009 enkele malen op om de dode tijd te vullen tussen een station dat afhaakte en een station dat in de plaats kwam. Birdsong was overigens geen digitale ‘uitvinding’, het bestond al in de vroege jaren ’90 als testsignaal van analoge zenders.
Op 11 februari 2008 kondigde GCap, dat in financieel noodweer zat, aan dat het zijn belang in Digital One verkocht aan Arqiva en dat het zijn DAB-stations Planet Rock en theJazz eind maart 2008 zou sluiten. theJazz stopte effectief op 30 april 2008, maar het rendabele en in rockkringen heel geliefde Planet Rock werd verkocht en bleef in de (digitale) lucht. GCap sloot ook zijn twee andere D1-stations, Core en Capital Life, voordat GCap later in 2008 werd overgenomen door Global Radio.
Wachten op tweede mux
De tweede Britse commerciële landelijke mux zou normaal al in 2008 van start gaan. De licentie ging in juli 2007 naar 4 Digital Group, waarin Channel 4 Radio de belangrijkste aandeelhouder was. In oktober 2008 werd echter aangekondigd dat de mux niet zou starten en dat de zendvergunning werd teruggestuurd naar Ofcom.
Uiteindelijk duurde het tot 2014 voor ook die tweede semi-landelijke mux opnieuw boven water kwam. Die werd dit keer ‘gewonnen’ door Sound Digital, een consortium bestaande uit Arqiva, Bauer Media en Wireless Group. Deze mux ging uiteindelijk begin maart 2016 van start.
De vergunning van Digital One werd in 2011 vernieuwd en loopt nog tot november 2023. Het is met meer dan 140 zendersites een van de grootste digitale radionetwerken ter wereld. Sinds dit jaar schakelen de stations stapsgewijs over naar DAB+. Momenteel zenden al 9 van de 19 stations op D1 uit in DAB+. Bij Sound Digital gaat het thans om 7 van de 20 kanalen. (RDS)
