Radio werd ons venster op de wereld
Het zal je ontgaan zijn, en ik neem het je niet eens kwalijk. RadioVisie viert dit jaar z’n zesentwintigste verjaardag op het internet. Daarmee is deze digitale mediakrant de oudste in z’n genre. Tel daarbij het feit op dat RadioVisie online een logisch vervolg is van het gedrukte maandblad dat voor het eerst verscheen in… 1973. En meteen hebben jij en ik een alibi voor een nieuwe, langlopende reeks. Het complete verhaal ‘achter’ RadioVisie. Tweewekelijks op zondag.
Het derde deel van de ‘actie’ is een gevolg van enkele initiatieven die eerder werden genomen in Zwitserland en Frankrijk. Inmiddels is ook het schooljaar 71/72 van start gegaan. Jacques Lombaert, de oudste van het clubje fans van AFN, had inmiddels het Sint Aloysiuscollege in Menen geruild voor hogere studies in Leuven. Marc Gryson en Jean-Luc Bostyn waren bijgevolg hun luisterpost in de Wahisstraat kwijt, maar hadden zich inmiddels zelf een prima ontvanger aangeschaft, zodat alle mogelijke omroepbanden konden worden ontvangen. De ene deed het met een Grundig, de andere met een Loewe Opta. (Foto: JLB apetrots aan het luisteren naar zijn Loewe)
De Fransen zitten in de weg
Dankzij Newscaster van de Belgische Free Radio Organisation, was het koningskoppel inmiddels ook achter het bestaan gekomen van Radio Nordsee International (RNI). Zowaar een zeezender die ondanks de Britse Marine Offences Act, een wetgeving die dat soort radio-initiatieven onmogelijk moest maken, resoluut de uitzendingen op Engeland en… Duitsland richtte (vandaar ook Nordsee als oorspronkelijke naam).
Maar dat was buiten de Britse overheid gerekend. De uitzendingen van RNI werden zowaar via een stoorzender de ether uitgedrumd. Van lieverlede verhuisde RNI naar Nederland. Nordsee verdween, Noordzee was geboren. Overdag met programma’s in het Nederlands, ’s avonds alsnog in het Engels (als Northsea). De gebruikte golflengte was 220 meter.
Laat dit nu net een plek in de AM-band zijn die in het zuiden van West-Vlaanderen niet te beluisteren was door de aanwezigheid van France Inter op de 219 meter. Hun zender stond net buiten Lille, in vogelvlucht nauwelijks vijftien kilometer van Menen/Geluwe. Marc en Jean-Luc konden de programma’s van ‘The voice of a young Europe’, bijgevolg vergeten. Goed dat RNI ook via de kortegolf (KG) uitzond.
De programma’s waren evenwel verre van stabiel te beluisteren. Eigen aan de omroepband, was het signaal onderhevig aan fading. Maar dat kon de pret niet drukken. Ook in Menen werd in 1971 door minstens twee scholieren geluisterd naar de uitzendingen die vanaf het zendschip de Mebo II kwamen.
Radio, het venster op de wereld
Een merkwaardig gevolg van deze verbanning naar de KG was dat nu plots nog veel meer ‘rare’ stations werden ontdekt. Radiozenders waar men het bestaan niet van vermoedde omdat ze uit verre buitenlanden kwamen, werden gevonden. Radio Praag, met een loepzuiver signaal wegens een enorm sterke zender. Radio Moskou, een openbaring. In volle koude oorlog, zowaar met verschillende programma’s in het Nederlands. Vaticaanstad, Radio Free Europe, Radio Liberty, Kuwait Broadcasting Station, Danmarks Radio volgden.
Niet te missen was ook een uitzending die via de Nederlandse Wereldomroep de lucht in ging. Iedere zondagochtend werd ‘Happy Station’ met Tom Meyer uitgezonden. Veel muziek, verrassende items en zowaar aandacht voor programma’s en radiostations uit andere landen. Om nog maar te zwijgen van Radio Sweden dat op zaterdagavond een uitstekend show aanbood met nog veel meer informatie over collega-omroepen uit alle uithoeken van de wereld; ‘DX is calling’.
De kortegolf bleek ook, vooral op zondagochtend, het werkterrein te zijn van heel wat illegale zenders. Niet zelden zaten achter deze initiatieven misnoegde oud-medewerkers van de verboden Britse offshore stations. Channel Radio en Britain Radio International waren de leukste.
Sprookjes uit Moskou
AFN en de muziek waarmee het allemaal was begonnen, was plots ver weg bij Marc en Jean-Luc. Het medium radio – in al z’n verschillende en uiterst boeiende vormen – had de plaats ingenomen. De kortegolf bleek immers een geweldig venster op de wereld te zijn. Er ging geen week voorbij of er werden meerdere nieuwe stations ontdekt. Er was in één uur meer van de wereld te leren dan in de lessen geschiedenis, aardrijkskunde en godsdienst te samen op het college.
Naar aloude traditie vroegen KG-omroepen ook naar ontvangstrapporten. Wie die instuurde en kon bewijzen dat hij een uitzending daadwerkelijk had beluisterd (mits een zogenaamd QSL-report), kreeg naderhand een cadeau. Dat was altijd een zogenaamde QSL-kaart, met vaak ook nog een extra cadeau er bovenop.
Radio Praag stuurde boeken, Radio Moskou bedacht z’n luisteraars met prentkaarten, sprookjesboeken in het… Nederlands en vaak met een persoonlijk bedankje er bovenop. Uit Zweden kwamen vlagjes. Uit Zuid-Afrika badges en brochures waarin de weldaden van ‘apartheid’ werden uitgelegd. Potloden van Radio Beijing en Radio Korea volgden.
En nu naar Zwitserland
Ook Radio Northsea International (RNI), zoals de mondiale naam van de zeezender was, werd aangeschreven. Het internationale hoofdkwartier bevond zich in Zürich. De beloning achteraf bestond uit diverse stickers, een prentkaart van Jackie Nordsee, een persoonlijke brief van de bedrijfssecretaresse Eva Phister, en zowaar een fotoboek, waarin gedetailleerd het ombouwen van een oud vrachtschip, de Silvretta, was te volgen tot het meest moderne zendschip ooit, de Mebo II.
Dat vroeg naar meer. Jean-Luc, met een achternichtje die op dat moment een vaste vriend had in het eveneens Zwitserse Bern, besloot met haar mee te reizen. Zij had de tocht al tientallen keren eerder gemaakt. Hij was nooit verder geraakt dan een schoolreis naar Brussel. Het vizier werd resoluut gericht op Mebo Ltd in de Albisriederstrasse 315, in Zürich. RNI had een dergelijk grote impact op hem dat hij er absoluut alles over wilde weten en zien.
Moeilijk lukt heet ook
Via correspondentie werden afspraken gemaakt met Eva. Het bleek minder makkelijk te worden dan gedacht. Mebo Ltd stond niet direct te springen om fans te ontvangen. De telefoon bracht uitkomst. Een schoolse Vlaming die niet echt vlot Engels praatte (te weinig opgelet in de les aan het Aloysiuscollege) en een Zwitserse met zwaar accent, maakten alsnog een afspraak. Het feit dat Jean-Luc poneerde dat hij een reportage wilde schrijven voor een bekend radioblad uit de Benelux, Newscaster dus, zette het licht definitief op groen.
Datum van afspraak werd vastgelegd op woensdag 20 oktober 1971. Een gewone schooldag, maar spijbelen moest kunnen. Er zou trouwens een halve week afwezigheid ingevuld moeten worden. Want even op en neer naar Zwitserland, dat lukte natuurlijk niet. Vanuit Brussel zou het met de nachttrein rechtstreeks naar Zürich gaan. (JLB)
° Volgende aflevering: 5 maart 2023
