Toen er nog geen reclame via televisie en nationale radio’s in onze ogen en oren gestrooid werd, was ‘geluk heel gewoon’. Of toch niet? Er moest namelijk wel kijk- en luistergeld betaald worden, want uiteindelijk moesten de tv- en radio-makers van toen (en directies) ook eten. Op niet betalen werd redelijk streng gecontroleerd en gesanctioneerd.
Met de komst van de ‘commerciëlen’ (lees zeezenders; buitenlandse ‘overheids’-zenders laat ik voor het gemak maar even buiten beschouwing), kregen programma’s ineens meer kleur of klank door de invoering en uitzending van reclamespotjes. Nee, reclameblokken bestonden toen nog niet, of bijna toch niet. En zo hoorden we ineens, na een grammofoonplaatje ‘Nur Die; nylonkousen’ en ‘Badpaviljoen Hindeloopen‘ en later vele, vele anderen. Luisteraars vonden het blijkbaar niet storend, sterker nog, men vond het wel leuk. En de adverteerder, eerst huiverig, vond het schitterend, want al naar gelang de ‘boodschap’ gingen verkoopcijfers hierdoor de hoogte in en de radiobazen, in het begin in hun dubbelrol van adverteerders, zagen hun omzet stijgen, stijgen, stijgen…
Nu was er niet veel know-how op het gebied van de productie van reclameboodschappen in de begintijd, dus kon er naar hartelust geëxperimenteerd worden met de meest uiteenlopende, soms idiote teksten en dikwijls niet bijpassende muziekjes. Maar het viel op en maakte zo’n radioprogramma nog gevarieerder dan het al was. Presentatoren, want dj’s bestonden nog niet, mochten geheel zonder leidraad van bovenaf, soms gewoon zo’n reclameboodschap aankondigen zoals bijvoorbeeld: “U hoorde Nat King Cole en nu gaan we even roken”, gevolgd door bijvoorbeeld Kensington sigaretten. De commerciële boodschap was dus echt een onderdeel van het betreffende programma.
Met de komst van de reclameblokken, uit noodzaak vanwege de hoeveelheid spotjes, ging dit effect grotendeels verloren. Natuurlijk vonden slimme marketingmensen een oplossing voor klagende adverteerders die met hun boodschap middenin een blok zaten, waardoor de kracht van de spot al vergeten was terwijl de laatste reclame te horen was. Men kon tegen extra betaling de boodschap min of meer in tweeën laten knippen en dat als eerste en laatste reclame in het blok laten programmeren. Reclametechnisch zeer effectief, maar de steeds in volume en aantal toenemende blokken, begonnen bij een flink deel van de luisteraars irritatie op te wekken met als gevolg dat het zogenaamde ‘zender-switchen’ een aanvang ging nemen.
Van zodra zo’n ellenlang reclameblok startte, switchten talloze luisteraars naar een concurrent in de hoop daar hun favoriete muziek te vinden. Omdat je radio niet zoals vele hobbyisten voor je plezier maakt, maar een bizz opzet om er economisch/geldelijk gewin mee te scoren, zit je met een programmatisch probleem. De programmaleiding wordt geacht zoveel mogelijk publiek te bereiken met zoveel mogelijk muziek, presentatie en informatie én een groter publieksbereik betekent kassa voor de reclame- afdeling. Alleen een goed (radio)-huisvader kan hier een gemiddelde bereiken waarmee alle partijen tevreden zouden moeten zijn.
Terug naar de productie van reclame-boodschappen. Werd in het begin, al dan niet in samenwerking met de cliënt, een tekst ontworpen en ingesproken op een ‘willekeurig’ muziekje, al snel kopieerde men de Amerikaanse aanpak van speciaal gecomponeerde en ingezongen reclame-boodschappen. Zulks irriteerde veel minder en werd terug onderdeel van het muziekprogramma. Gevolg was natuurlijk dat men de hele dag hummende broertjes en zusjes, die sigaretten, wasmiddelen, benzine en nog veel meer bezongen, ten gehore kreeg.
Vele gezongen reclamespots werden zelfs een hitje, denk maar aan de Coca Cola-campagnes. De melodie werd speciaal geschreven en dezelfde compositie werd met weglating van de merknaam als single uitgebracht. Twee vliegen in één klap. En zelfs dan is het nog maar de vraag of de reclame omzet aan de dijk brengt, in ieder geval helpt het perfect aan de naamsbekendheid. Rotspot of juist Wowspot, het maakt niet uit, zolang hét maar tussen de oren blijft hangen.
Neem nu een Wowspot ‘Goudhaantje’ van Peter Snoei (†). Ik heb de man nog achter de piano weten zitten voor een flink aantal interessant doende reclame/marketing-kenners (waaronder uw columnist…) terwijl hij ‘zijn’ Goudhaantje inzette. De hele muk zong luidkeels; ‘in tien minuten tijd brengt u iets lekkers in de …’. Fantastisch als je dat kunt. Een volle zaal die een reclamespot meebrult. Een prima reclamesong die het product van uit het niets op grote economische hoogte bracht. En toch kan je met een Rotspot ook veel bereiken.
Denk nog maar eens aan de reclameperiode 1979/1980 op Radio Caroline, ‘Veel reclame, weinig praten en nog minder platen’, alwaar bijvoorbeeld de reclame van Jacky Aernout zo’n vier tot zesmaal per uur werd uitgebraakt. Zo’n simpele Rotspot op muziek van het Smurfenlied, met indringende tekst als ‘Voor meubelen groot en klein, moet u bij Jacky Aernout zijn’, heeft Jacky geen windeieren gelegd. De ene meubelhal na de andere werd geopend, duizenden bezoekers per dag die Caroline- salons en Mi Amigo-keukens kwamen kopen. Aernout heeft er zoveel mee omgezet dat ie zelfs een eigen wielerploeg in de Tour de France neerzette.
En dan waren er nog radiofanaten die de uitgezonden programma’s op band vastlegden en vervolgens de reclame eruit knipten om maar zoveel mogelijk presentatie en muziek te kunnen overhouden. Zonde, want het was/is toch een onderdeel van het geheel, irritant of niet. Uw columnist maakte zich daar overigens ook schuldig aan, onwetende dat reclame maken later nog eens een deel van zijn beroep zou gaan uitmaken. ‘Foutje, bedankt’.
Straks meer muziek en nieuws, maar eerst reclame maar weer…
Voor de liefhebbers nog even herinneren aan de spots van Vermeer-Thijs te Westerlo, meubelzaak annex restaurant (spotgoedkoop), annex feestzaal met optredens van de Gebroeders Vermeer ! Uit het Aalsterse: Kleding Standing (2 x kopen… 1x betalen) en Juwelier Zwitserland (nog steeds in de Molenstraat) . In het Zottegemse: Grossmarkt Caroline (nu AD Delhaize, zelfde eigenaars). In het Oudenaarde: Klein London (nog steeds kledingzaak te Eine)….