1972: Nederland was in snel tempo een tv-land geworden
Eerder had ik het al over enkele resultaten uit een onderzoek, gehouden in de lente van 1972 en uitgevoerd door Intomart in opdracht van de NOS en de STER. Er werd gepeild naar het tijdsbestedingspatroon van Nederlanders boven de twaalf jaar. Opvallend was dat oudere mensen de radio veel vaker hadden aanstaan dan jongeren. Het onderzoek wees uit dat in de leeftijdsgroep boven de vijftig jaar ongeveer 15 procent exclusief naar de radio luisterde en dus tegelijkertijd geen andere activiteit verrichtte.
Uiteraard waren de cijfers bij de televisie geheel anders. Het percentage dat uitsluitend naar het scherm keek en niet tegelijkertijd iets anders deed, bedroeg ongeveer 80 procent. Bij 30 procent van de Nederlanders stond om 19:00 uur de televisie al aan op werkdagen. Op de zondagen lag dit percentage op 44 procent. Naar de Hilversumse radionetten liep omstreeks 19:00 uur het percentage luisteraars terug van 19 naar 9 procent, om daarna verder heel snel te zakken naar zo’n 5 procent.
Het datzelfde onderzoek bleek ook dat tussen 20:00 en 20:30 uur het meest naar de televisie werd gekeken. Op werk- en zaterdagen lag dit percentage op 53 procent terwijl dit op zondag naar 61 procent steeg. Tegen 20:30 uur namen deze aantallen geleidelijk weer af, alhoewel de zaterdagen een uitzondering waren. Dan ging de daling minder snel. Op de zaterdagavond, tussen 23:00 en 23:30 uur, had nog 25 procent van de Nederlandse bevolking de tv aanstaan. Minimaal 14 procent was toen al naar bed gegaan.
Uit het onderzoek bleek ook dat bij een verlenging van het avondprogramma, op werk- en zondagen maar nog meer op de zaterdagen, meer tv zou worden gekeken dan bij een vroeger aanvangsuur. Bij 30 procent van de bevolking ging op werkdagen om 19.00 uur de televisie aan, terwijl er nog maar 6 procent aan het eten was. Tussen 18:30 en 19:00 uur zat een kwart van de bevolking aan tafel en een half uur daarvoor zelfs nog 42 procent.
Op de zaterdagavond lag om 23:00 uur, wanneer de televisieprogramma’s doorgaans waren afgelopen, nog maar ongeveer een tiende van de bevolking in bed. Tussen 23:30 uur en middernacht slechts 32 procent. Op dat moment keek nog tien procent naar de (buitenlandse) televisie. Een half uur na middernacht was 46 procent van de bevolking op en werd nog door 4 procent naar de televisie gekeken. Wie kan zich dit, bijna een halve eeuw later, nog voorstellen?
Uit het onderzoek was voorts gebleken dat bij Gereformeerden de televisie aanmerkelijk minder aan stond en er zelfs minder naar de radio werd geluisterd dan door mensen met een andere of zonder geloofsovertuiging. Hogere beroeps- en opleidingsniveaus keken ook minder dan zij met alleen een lagere schooldiploma of lager gekwalificeerde beroepen.
Overigens was volgens drs. Hendrikse – het hoofd van de afdeling studie en onderzoek van de NOS -, het rapport, dat niet officieel openbaar werd gemaakt, omdat de oplage te klein en de prijs te hoog (f 150) was, niet bedoeld om er pasklare conclusies uit te trekken. Hij stelde namelijk: “Het is meer een soort spoorboekje voor de programmamakers en als richtsnoer voor eventuele uitbreiding of verschuiving van zendtijd.”
