Recentelijk werd ik door een historicus en auteur van diverse interessante boeken over de muziekgeschiedenis in Nederland benaderd. Hij vroeg mij of ik bereid was een herinnering over 1967 te schrijven voor een nieuwe publicatie. Het boek zal waarschijnlijk ‘Happy Together – de kracht van muziek, liefde en bloemen’ heten.
Mijn bereidheid was meteen groot gezien de kwaliteit van zijn ander werk. Hoe pak je zoiets aan? In mijn geval heb ik als mediahistoricus een groot archief aangelegd met volop keuze. Op een externe schijf heb ik allemaal files per jaar en maand onderverdeeld, waardoor het makkelijk is om te kiezen. De samensteller van het boek, dat hopelijk later dit jaar uitkomt, kreeg derhalve binnen de 24 uur een en ander toegestuurd over een in 1967 beginnende, later bekende zangeres.
Terug naar de radio en tv in 1967
Maar er zit veel meer in de titel ‘1967’. Derhalve neem ik je de komende weken mee naar dat jaar. Zo heb ik toen, met gebruik van schaar, papier en lijm, ook één en ander vastgelegd over de laatste week van oktober. Bij de radio en televisie stond men stil bij het gegeven dat Maarten Luther 450 jaar eerder de Reformatie begon.
De NCRV bracht een programma met drie bijdragen: ‘De invloed van Luther’s Reformatie in Duitsland, Zweden en Nederland’. Men had drie belangrijke sprekers uit deze drie landen bereid gevonden hun mening te geven over de invloeden op de theologie. De Duitse bijdrage was van Prof. Dr. Ernst Kähler, hoogleraar Kerkgeschiedenis aan de universiteit van Greifswald in de toenmalige DDR.
Het was in die tijd niet zo gemakkelijk om vanuit de DDR naar Nederland te reizen en de Oost-Duitse regering stelde dan ook dat de bijdrage van Kähler mocht worden uitgezonden maar wel rechtstreeks en integraal en niet puntsgewijs verweven met de meningen van de andere twee deelnemers. Andere bijdragen werden geleverd door de Zweed Gustaf Wingren, hoogleraar in de systematische theologie aan de universiteit van Lund. Hij was een befaamde tegenstander van de staatskerkgedachte, die zich in zijn land had ontwikkeld.
Tenslotte was er als spreker Professor Kooiman, die redeneerde vanuit een situatie waarin de Luthersen vanouds een kleine minderheid geweest zijn, en waarin aanvankelijk een harde strijd gevoerd moest worden met de Calvinistische Overheid die het bestaansrecht van de Lutherse kerk in Nederland feitelijk ontkende. Eén van de thema’s had als titel: ‘Was Luther een genie of een lompe domoor?’ Het programma was trouwens een gezamenlijke productie van de VPRO, NCRV, CVK, IKOR en KRO.
‘The angry young man’
Op de vrijdagavond was er op de radio een toneelbewerking van ‘Luther’, een stuk geschreven door ‘the angry young man John Osborne’. Het was allereerst in het Engels opgevoerd tijdens het Holland Festival in 1961 en beleefde zijn radiobewerking in oktober 1967 met Jules Croiset als Luther in de hoofdrol. Gerrit Kouwenaar was verantwoordelijk voor de vertaling naar het Nederlands.
In een aantal losse taferelen liet Osborne (foto) de belangrijkste momenten uit Luthers leven de revue passeren, waarvan de conflicten met kerk en de staat de belangrijkste waren. Het ging hem er niet om een waterdicht historisch beeld te schetsen van leven en werken van Luther, maar om de gekweldheid en onzekerheid te laten horen van een man in verzet tegen de traditionele orde.
Tenslotte wil ik vermelden dat op zondag 29 oktober er via Radio Bloemendaal, enkel tijdens het weekend te beluisteren op 1223 kHz, een lezing werd gehouden met de titel: ‘Dr Luther geeft ons in 1967 een injectie.’ De voordracht was van Ds. Geert Toornvliet.
Vraag het eens aan de NCRV
De NCRV zond maandelijks een nieuw programma uit met de naam ‘Gevraagd’ . Daarin werden telkens drie mensen voorgesteld die gingen solliciteren. Een panel had het trio vooraf uitgekozen uit ongeveer driehonderd briefschrijvers die allen hadden gesolliciteerd voor een bepaalde vacature. In de eerste aflevering werd op die manier een nieuwe verkoopster gevonden voor een juweliersbedrijf in Rotterdam en in de tweede ‘Gevraagd’ werd op zoek gegaan naar een geschikte kandidaat voor een reisbureau.
Alle kandidaten dienden zowel een theoretische als praktische test te doen. Iedere keer was ook een andere sollicitatiecommissie te zien, gerelateerd aan de vacature en dus deskundigen op hun gebied. Het programma hoorde zeker niet thuis in de categorie ‘spelletjes’. De vaste voorzitter was auteur Godfried Bomans (foto), maar psycholoog van opleiding. Met zijn radio- en tv-ervaring wist hij de juiste sfeer te scheppen voor een programma als ‘Gevraagd’ .
Het was ook de periode dat de gevestigde omroepen hun leden op allerlei manieren wilden ontmoeten. Zo organiseerde de NCRV met grote regelmaat bijeenkomsten in de provincie, waar niet alleen sprekers uit eigen huis hun zalvend verhaal deden maar ook artiesten optraden. In het najaar van 1967 onder meer de Spelbrekers, The Blue Diamonds en de bandparodist André van Duin tijdelijk onder contract bij de NCRV om in allerlei schouwburgen en feestzalen het publiek te vermaken.
