Dit verhaal dook terug op toen ik recentelijk een bulk araser uit de kast haalde op de universiteit om een aantal videobanden te wissen. Ik schafte dit apparaat reeds in 1976 aan en het functioneert nog steeds. Het toestel bevat hoofdzakelijk een enorm zware magneet. Bij activering door een stroomstoot wist het alle recorder-, videobanden en /of cassettes binnen een seconde, ofwel worden de opnames dermate aangetast dat een normaal beeld en geluid niet meer beschikbaar zijn.
Het duurde even voordat ik in mijn archief een aantekening terugvond van 15 april 1970 waarbij gewag gemaakt werd van het schonen van geluidsbanden van een NCRV-radio en televisie reportageteam. Het bericht, dat in vele Nederlandse kranten verscheen, meldde dat de toenmalige NCRV-verslaggever, Henk Mochel (foto), in de radiorubriek ‘Hier en Nu’, de Zuid-Afrikaanse geheime politie had beschuldigd een aantal geluidsbanden te hebben vernietigd. Op een ervan stonden onder meer opnamen van ‘Sieg Heil-geroep’, bij binnenkomst van de toenmalige premier Vorster van Zuid-Afrika, dit tijdens een bijeenkomst van de Zuid-Afrikaanse Nationale Partij in Durban.
Mochel volgde ondermeer met cameraman Henk Wip, de Amsterdamse hoogleraar professor Verkuyl, die op uitnodiging van de Raad van Kerken een reis door Zuid-Afrika maakte. Het was de bedoeling om regelmatig, zowel voor radio als televisie, verslag uit te brengen. Volgens Mochel waren elf van zijn geluidsbanden door een ontmagnetiserende kracht schoon gewist. De enige mogelijke verantwoordelijke was de Zuid-Afrikaanse Special Branch.
Op die banden stonden vrij unieke gesprekken, onder meer over de geheime politie, waarover bepaald onprettige opmerkingen waren gemaakt. De moeilijkheden voor Mochel en Wip begonnen bij een bijeenkomst van de Nationale Partij in Durban, waar de Zuid-Afrikaanse Premier Vorster ook zou aanwezig zijn. Toen hij binnenkwam, stonden studenten van de universiteit van Natal, die op de twee bovenste galerijen zaten, op en begroetten de premier met luid Sieg Heil-geroep. De beide NCRV-mensen namen daarop hun apparatuur op de schouders en liepen naar de galerij om de studenten te filmen.
Mochel in het actualiteitenprogramma over wat er toen volgde: “We stonden daar maar net, toen we door twee hijgende veiligheidsmensen op de schouder werden geklopt en die ons mee naar buiten namen. Ze waren vreselijk nerveus. Eén van hen bleef bij ons terwijl de andere zijn chefs ging bellen. Toen hij terugkwam stroomde hij over van vriendelijkheid, bood duizend excuses aan, en gaf sigaretten weg. We werden teruggebracht en mochten weer opnamen maken. De volgende dag werd die vriendelijkheid ons duidelijk. Elf van onze geluidsbanden bleken schoon gewist.”
Volgens Mochel was het duidelijk dat de Zuid-Afrikaanse geheime politie hierin de hand had. Iedere andere oorzaak werd door hem afgewezen. Het was volgens hem meer dan duidelijk dat het schoonvegen van de banden opzettelijk, doelbewust en doelgericht was gebeurd. Mochel vertelde voorts dat op één van de banden onder meer vernietigende opmerkingen over de geheime politie, door verschillende geïnterviewden uitgesproken, stonden. Hij eindigde het radio-interview met de woorden: “Het enige positieve wat we momenteel nog van deze Special Branch kunnen zeggen is, dat wat ze doen ze in ieder geval goed doen.”
De magneet had zijn werk andermaal gedaan in de bulk araser.
