Ugo, de man van de witte ballonnen
Schrijven is leuk. Columns zijn daarbij het summun. Soms, niet altijd, af en toe zie ik er zelfs tegenop. Zoals nu. JLB gaat dit keer tegen zijn zin naar zee. En ik kan er niets tegen ondernemen. Er is verdorie alweer een ‘compagnon de la route’ gestorven. Een vrije radio-oudstrijder. Ugo De Clerk is niet meer. Hij werd 72 jaar jong…
Ik leerde hem kennen in 1980, tegelijk met Paul Driessen. Beiden hadden de ‘Vereniging ter Bevrijding van de Ether’ opgericht. Een eerste vergadering voor kandidaatleden werd belegd aan de VUB. Ik kon niet ontbreken. Walter Grootaers vertegenwoordigde Radio Attack uit Lier. Peter van Dam was begonnen met Radio Kiosk in Mortsel en Marcel Vanthilt wilde iets doen in Brussel. Om maar te duiden hoé de nood aan andere radio toen leefde.
Ik raakte heel snel aan de babbel met Paul en Ugo. Ze waren verbaasd dat ik al over een hele lange lijst van vrije zenders (en hun adressen) beschikte. Op mijn beurt was ik dan weer verwonderd dat ze RadioVisie niet kenden… Maar dat werd heel snel goed gemaakt. Een paar weken later werd ik gebeld door Ugo, er zou een nieuwe vergadering doorgaan. Dit keer in een gebouw aan de Brusselse Louizalaan.
Met de kaart in de hand komt men door het hele…
Het was drummen voor een plekje. Paul en Ugo heetten iedereen welkom want ze zouden het VEBE-manifest uit de doeken doen. Voorin het te kleine zaaltje werd een grote landkaart van België, letterlijk uitgerold. Het soort dat in ieder klaslokaal van de lagere school boven het bord hing. Of achterin de klas. Met een touwtje kon je het op canvas geschilderde ding dan naar beneden trekken.
VEBE had vijfentwintig radiostations gepland voor heel Vlaanderen. Iedere provincie zou er vijf krijgen. Het leek hen economisch haalbaar. Technisch te verdedigen en misschien zouden er ook nog genoeg capabele radiomakers gevonden worden. De rest is geschiedenis. Eentje die compleet anders is uitgedraaid. ’Tussen droom en werkelijkheid’. U kent het…
Bijna vier decennia later is er heel veel gewijzigd in het Vlaamse radiolandschap. Mede onder impuls van Ugo, die mee de eerste bakens verzette. Maar geen van de ideeën van de VEBE is werkelijkheid geworden. De organisatie pleitte voor kleinschalige radiostations, leefbare projecten. Ze werden nog kleiner, verpopten tot micro stations, of gingen op in netwerken. En er werd wél ruimte gemaakt voor enkele grote commerciële spelers.
Ugo, net als tientallen andere oudstrijders van de vrije radio zagen het met lede ogen aan. Je kan je best doen, maar als de wetgever niet mee wil, dan kan je blijven proberen. Veertig jaar lang keken Vlaamse politici toe en zagen dat het goed was. Tenminste dat is wat ze zeggen, het is niet wat het is. Maar als je iets lang genoeg blijft herhalen, zullen de meesten het wel geloven…
Het streefgetal 25 toch nog gehaald
Anno 2019 is de publieke omroep met mijlen voorsprong de grootste speler in radioland. Op respectabele afstand gevolgd door DPGM (eerder Medialaan) en Mediahuis. Vier officiële netwerken voeren een wanhopige strijd tegen de rode cijfers. Veel op papier onafhankelijke VZW’s zijn in werkelijkheid nauw met elkaar verbonden, waardoor het aantal spelers veel kleiner is dan het aantal toegekende licenties.
En… heel misschien, als ik heel hard mijn best doe kom ik in de buurt van 25 echte lokale radiostations. Het aantal dat VEBE in 1980 voor ogen had. Met dit verschil, hun zendbereik is vele, vele malen kleiner. Dit ondanks de vele oorlogen die er gevoerd zijn. Soms letterlijk. Ik kan dit tot slot het beste illustreren met een verhaal waarin Ugo één van de hoofdrolspelers was.
Op 20 januari 1980 werd de Leuvense studentenzender Radio Scorpio, waar Ugo z’n schouders onder had gezet, opgepakt. Dat leidde uiteindelijk tot een soort nationale betoging, op 25 januari van datzelfde jaar. Omdat ik toen zelf betrokken was bij het Kortrijkse Radio Gemini, gingen we met een delegatie mee betogen. Wat vreedzaam begon, liep uit de hand. Vermoedelijk door enige politieke druk, vrees ik…
Ik schreef er toen een verslag over voor de gedrukte editie van RadioVisie (februari 1980), dat ik in september 2017 nog eens op mijn persoonlijke Facebook-pagina plaatste. Ugo nam nog dezelfde dag contact met me op. Het wàs jaren geleden, maar we herinnerden ons allebei haarfijn wat er toen voor, tijdens en ook nà de betoging was gebeurd. Hij beloofde me in zijn archieven te kijken wat hij nog had bewaard.
Het zou de laatste keer zijn dat ik zijn stem hoorde. Hét beeld dat ik nooit van hem vergeet is dat waarbij hij uren aan een stuk witte ballonnen opblaast die het vredevolle karakter van de Leuvense betoging moesten onderstrepen. De deelnemers aan de mars lieten ze op zijn seintje massaal los…Ze reikten tot in de hemel. Ugo is ze nu bijna veertig jaar later achterna gereisd…
Mooi verhaal en die betoging in Leuven kan ik me nog best herinneren. Oproerpolitie kwam tssbeide waarom? Weet nog dat we toen gevlucht zijn en ons verschuilden in de universiteit van Leuven. Maar weet nog altijd niet verdomme waarom ze plots zo moesten reageren…of was het mss voor de jonge politiebende een oefeningske?
wat de vrije radio verder betreft…ja je kan maar moeilijk iets realiseren met mensen die gewoon helemaal geen snars begrijpen van “radio”…en enkel het politiek belang en de toenmalige BRT voorop stellen volledig ten nadele van die revolutionaire radio. Maar toch, we hebben de BRT toch enkele jaren op hun grondvesten doen daveren…