Hans Bourlon van Studio 100 legde gisteren de vinger op de wonde met de stelling dat het bereik van digitale radio in Vlaanderen nog niet groot genoeg is om economisch rendabel te zijn. Maar hoe snel (of traag) groeit digitale radio eigenlijk? Er zijn tal van Europese landen die ons op dat vlak van alles kunnen leren.
In Europa was Noorwegen de eerste grote trekker van digitale radio. De landelijke radiozenders stopten er al eind 2017 met uitzenden via FM. Zwitserland volgt eind 2024. In Groot-Brittannië is analoge radio teruggevallen naar 35 procent. Opmerkelijk genoeg zijn dat net drie landen buiten de EU.
Binnen de EU kennen vooral Duitsland en Italië de laatste jaren een sterke groei in het oppikken van digitale radio en met name DAB+. In Denemarken ligt het aandeel al enkele jaren vrij hoog, maar men trappelt daar de laatste jaren toch wat ter plaatse. In Frankrijk neemt de dynamiek ieder jaar sterker toe, terwijl Nederland, ondanks het enorme aanbod in de digitale ether, kampt met groeipijnen. In alle voornoemde landen stel je doorheen de jaren echter dezelfde wetmatigheden vast. De evolutie van de Vlaamse digitale radio bevindt zich daar, al bij al, vrij mooi tussenin.
Containerbegrip
Vooreerst is het belangrijk dat je digitale radio opsplitst, want in feite is dat een containerbegrip, met daarin DAB+, online radio en radio via digitale televisie of kabel. Die drie manieren van digitaal luisteren ontwikkelen zich met heel verschillende snelheden.
Radio via digitale televisie of kabel is daarbij het zwakste broertje. Dat bestaat al lang, maar kent een eerder sluimerend bestaan. In de meeste landen schommelt het luisteraandeel al jaren rond vijf tot zeven procent (in Vlaanderen 6 procent). Groei moet je in dat segment wellicht niet meer verwachten.
Internetradio, een trage groeier
Internetradio is al jaren een trage groeier, zowel in Europa als wereldwijd. Zelfs in het handvol Europese landen waar momenteel nog niet wordt ingezet op DAB+ merk je helemaal geen sterkere groei van internetradio, eerder integendeel. Ook de smartspeakers, die intussen alweer wat over hun hoogtepunt zijn, zorgden binnen Europa niet echt voor een meetbare versnelling voor internetradio. In de VS zag je dat wel, maar de Amerikaanse radiomarkt kun je niet met de Europese vergelijken.
In de best scorende Europese landen ligt het marktaandeel van online radioluisteren momenteel rond de 20 procent, maar de gemiddelde jaarlijkse groei sinds 2015 bedraagt overal minder dan één procent. In Vlaanderen bedraagt het luisteraandeel van internetradio momenteel 14 procent.
De oorzaken liggen voor de hand: radiotoestellen met internetradio blijven een nicheproduct (amper 2 procent van de gezinnen heeft zo’n toestel) en ook in de auto blijft internetradio voorlopig nog steeds iets voor de ‘freaks’. Er wordt dus in de praktijk vooral online geluisterd via smartphones, PC’s en smartspeakers, maar de gemiddelde luisterduur via die toestellen is hierdoor ook een heel pak korter dan het luisteren via ethertoestellen.
Zwitserland is binnen Europa zowat de enige uitzondering. Daar ligt het luisteraandeel van internetradio volgens de nieuwste meting op 37 procent (kabel en digitale tv zitten weliswaar mee in dat cijfer en worden niet apart gemeten), tegenover 38 procent voor DAB+ en nog 25 procent voor FM.
De spurt van DAB+
Voor een versnelde doorbraak van digitale radio kom je dus altijd uit bij DAB+. Hier moet je de groei in de meeste landen opdelen in een opstartfase en een groeifase. In de landen waar DAB+ op een dynamische manier in de markt werd gezet – met voldoende keuze, dekking en liefst ook exclusief digitale kanalen – zag je doorgaans al in de eerste twee, drie jaar een aardig spurtje.
Technologisch blijkt DAB+ – ten opzichte van analoge radio – voor veel luisteraars best wel een boeiend/intrigerend verhaal, want via één zender of een netwerk van synchroon werkende zenders kun je vlot een dozijn of meer radioproducten tegelijk kwijt. Je trekt hierdoor in elk land vrij snel de ‘early adopters’ aan, de mensen die zich sowieso tot ‘radio’, in de brede zin, aangetrokken voelen. Plus is er op de toestellenmarkt al zeker vijf jaar een enorme keuze aan toegankelijke prijzen.
Dat zorgt in die eerste jaren niet zelden voor een groei van vijf procent of meer per jaar, specifiek voor DAB+. In de meeste landen – voor zover de overheid en de radiosector voldoende willen meewerken, wat niet overal evident is – haal je de eerste vijftien procent marktaandeel altijd relatief snel. In Vlaanderen steeg het luisteraandeel van DAB+ op drie jaar tijd van 3 naar 19 procent.
Maar na enkele ‘spurtjaren’ merk je in de meeste landen ook telkens een lichte groeivertraging voor DAB+, naar gemiddeld nog twee tot drie procent per jaar. Die groei blijft dan meestal wel heel consistent. De verwachting is dat die groei opnieuw lichtjes zal stijgen, nu de Europese Unie verplicht dat alle nieuwe autoradio’s DAB+ moeten aankunnen en steeds meer landen die eis ook opleggen aan de huishoudelijke radio-ontvangers.
Onze prognose
Op basis van al die verschillende elementen kun je dus redelijk accuraat voorspellen dat in Vlaanderen het marktaandeel van digitale radio, momenteel op 41 procent, pas ergens eind 2024 boven de 50 procent zal gaan. Eind 2027, wanneer in principe alle bestaande FM-vergunningen in Vlaanderen zouden aflopen (zowel lokale als nationale commerciële, maar niet de VRT) zal dat digitale aandeel vermoedelijk rond de 60 procent schommelen, tegenover nog steeds 40 procent voor FM.
Uiteraard is die evolutie sterk afhankelijk van hoe actief Vlaanderen DAB+ verder promoot. De investeringen in het aantrekkelijk maken van de exclusieve ‘content’ zijn daarbij essentieel, maar de digitale ether heeft voldoende capaciteit om extra kanalen aan te bieden waarvoor op FM in de verste verte geen plaats is.
De slotsom is dus dat je er in feite nu al donder kunt op zeggen dat er eind 2027 in Vlaanderen zeker nog geen draagvlak zal zijn om FM uit te schakelen. Noteer al maar dat de analoge vergunningen met nog eens drie jaar zullen verlengd worden, tot eind 2030. Om te beginnen.
Al zal je die doodsstrijd van FM niet eindeloos kunnen rekken, want op een gegeven moment gaan ook de grote radiostations zelf hun interesse in die dure FM-zenderparken verliezen. Internationaal – specifiek in de landen die al sterk inzetten op DAB+ – merk je bij de regulatoren een tendens/ambitie om FM te laten uitdoven tussen 2030 en 2033.
Voor Vlaanderen zal veel afhangen van wat de volgende Vlaamse regering de VRT, als marktleider in radio, in de beheersovereenkomst 2026-2030 al dan niet zal durven opleggen met betrekking tot de afbouw van FM-radio. In die zin is het cruciaal dat in 2025, wanneer de onderhandelingen daarover zullen plaatsvinden, het aandeel van digitale radio ook bij ons in elk geval boven de 50 procent uitkomt. (RDS)
“Wieder kieken na nuuzen coutteur, en wieder zetten uzen zender of.” Also stopten er vele met hun eigen zender (en t’is alsof dat in olland goed werkt, die formule … op de AM.)
Leuk verhaal.
De praktijk is, dat zowel DAB als internetradio verre van ideaal zijn. De eerste een veel te klein bereik, de tweede wordt ontsiert door externe reclames op veel zenders, waardoor het luisterplezier behoorlijk vergald wordt, plus dat veel zenders vaak wegvallen, waarschijnlijk te weinig bandbreedte, Maar zeer irritant.
Logisch dus dat het niet van de grond wil komen.