Ik had mezelf voorgenomen om een uitgebreid verslag te maken van de bevraging over de erkenning van de netwerkradio’s in de Commissie Media van het Vlaams Parlement, van donderdag 9 november. Na ‘het debat’ te hebben gevolgd via de webstream kwam ik tot de conclusie dat zoiets onzin is. Het woord showproces is eerder van toepassing. Op géén enkel moment werd door onze ‘volksvertegenwoordigers’ doorgevraagd. Men was zelfs akkoord toen er geen echte antwoorden kwamen op de paar vragen die gesteld werden. Het is niet de eerste keer dat de politieke klasse de sector van de niet nationale zenders een oor aan naait. Een klein overzicht voor zij die het niet allemaal meegemaakt hebben vanaf het prille begin.
In 1980 ontstond de lokale radio, toen nog ‘vrije radio’ genoemd. Op een paar jaar tijd lokten stations als Maeva, Contact en Antigoon honderdduizenden luisteraars per week. Vijf jaar later (1985) moesten de grote zenders hun vermogen terugschalen naar… 100 Watt. Uiteraard en helaas was er bovendien niet voldoende frequentieruimte ter beschikking om meer zendgebied te realiseren. In 1986 startte Radio Contact een franchise-systeem en zorgde ervoor dat de sector opnieuw aan betekenis toen. Het ging drie jaar relatief goed, tot er in 1989 een nieuwe erkenningsronde werd gehouden voor alle luisterkanonnen. Met als gevolg een verslechtering, of in het minst erge geval, slechts een verhuis van frequentie. Zo werd het Antwerpse Radio Antigoon met 100.000 luisteraars per dag, verbannen naar de 107.0 MHz. Het best te omschrijven als een wijkfrequentie.
Van verboden, naar ‘omarmd’ door de politiek
We zijn een decennium ver in het ‘vrije radioverhaal’. In 1990 beslistte de overheid dat het franchisesysteem van Radio Contact illegaal was. “De echte lokale radiostations zijn gered”. Zo luidde het. Of zou de komst van Radio Donna er iets mee te maken hebben? Even plaatsmaken jongens… Maar Contact had vele levens. Drie jaar later was men er terug, waarna een relatief rustige periode volgde. In die mate dat de toenmalige minister van Media Eric Van Rompuy zelf Topradio opende in 1998. Duidelijker kan het verhaal dat ketenradio een illegale constructie was, niet ontkracht worden. Topradio was immers ketenradio pur sang. Maar de overheid keek relaxed toe, want de VMMa (nu Medialaan) exploiteerde immers zelf twee netwerken; Topradio en Mango.
Op naar 1999. In een proces bij het grondwettelijk hof dat door kabelradio Flandria gevoerd werd, verklaart de overheid dat er geen frequenties ter beschikking zijn voor een bijkomende nationale zender. Maar, wie zoekt die vindt dan toch. In 2001 was het zover. Goed voor twee extra nationale, commerciële radiostations; 4FM (Think Media) en Qmusic (VMMa). Frequenties die ook al in 1985 bestonden en waarover de overheid dus zelfs in een rechtszaak durfde te liegen. Het positieve elan werd nu doorgetrokken. In 2003 kregen de ‘illegale netwerken’ allemaal netjes een vergunning uitgereikt. Enfin toch niet overal. Men zorgde ervoor dat geen enkele keten een volledig netwerk kreeg. Zo verloor Contact Antwerpen. Kwestie van even plaats maken voor de ‘echte’ nationale zenders?
Werkt ‘het systeem’ eigenlijk wel?
We stoten door naar 2017. Ach, het heden! SBS kreeg geen nieuw nationaal net. ‘Er is te weinig plaats om dit te realiseren’, klonk het. Komt dit verhaal ons niet bekend voor? Als troostprijs pikte men de beste frequenties uit de voorraad lokale radiofrequenties in. Zou dit de reden kunnen zijn van de sneltreinvaart die de Minister van Media zo hoog in het vaandel heeft staan? SBS moet een zender krijgen. Maar we noemen het ‘een totale reorganisatie van de sector’. Worden de echte lokale radiostations gered als men in alle steden de goede frequenties aan netwerken geeft? Ondertussen worden de licenties voor de nationale omroepen voor vier jaar en binnenkort nog eens met vier jaar, verlengd.
Ieder weldenkend mens weet dat de digitalisering niet af zal zijn over vier jaar. Ook dan gaan de grote jongens nog netjes hun plekje in de FM-band behouden. Om een indruk te geven hoe het er wel aan toe had kunnen gaan in de Commissie Media, geef ik je nog graag de vragen mee die me namens een marktpartij politiek werden bezorgd. Zo krijgen jullie een betere indruk over hoe het systeem in het echt werkt. Het niet stellen van vragen zegt meer dan de nietszeggende antwoorden van donderdagochtend. Ik wens iedereen succes met lopende juridische procedures. Benieuwd of de rechterlijke macht onafhankelijk genoeg is in dit land.
De niet gestelde vragen hebben we in een pdf-file gezet, je kan die hieronder downloaden.
Was getekend G. Marconi
