Het is vandaag precies tien jaar geleden dat in Duitsland voor het eerst commerciële radiostations via DAB+ te beluisteren waren. Op 1 augustus 2011 ging de Bundesmux DR Deutschland met 13 radiostations van start.
Op de eerste Bundesmux werd de beschikbare breedte (nogal onevenredig) verdeeld tussen de openbare omroep Deutschlandfunk met 4 programma’s en 9 private omroepen. Op die allereerste dag werd nog maar gebruik gemaakt van 27 zendmasten, vooral in de grootste Duitse steden. Pas eind 2017 bedroeg de landelijke dekking 80 procent van de bevolking. Vandaag heeft operator Media Broadcast voor datzelfde netwerk 149 zendmasten in bedrijf in heel Duitsland, goed voor een dekking van 93 procent. Tel daar sinds oktober vorig jaar nog de 70 zendposities bij van de tweede Bundesmux van Antenne Deutschland.
Van de negen private omroepen die in 2011 de sprong waagden, zijn er tien jaar later nog zes van de partij: Absolut Relax, Energy, ERF Plus, Klassik Radio, Radio BOB! en Radio Horeb. De voetbalradio 90elf uit Leipzig verloor in 2013 de uitzendrechten op de Duitse competitie en werd opgevolgd door Sunshine Live. Het Berlijnse Kiss FM ruimde in 2014 dan weer plaats voor Schlagerparadies (wat eigenlijk de opvolger was van 90elf) en het van oorsprong Oostenrijkse Lounge FM werd in 2015 vervangen door Schwarzwaldradio.
De uitrol van de muxen van het openbare ARD-net in de 17 deelstaten volgde pas tussen 2015 en 2018, met uitzondering van Saarland waar de SR al met DAB+ experimenteerde sinds september 2008. Landelijk bedraagt de gebiedsdekking van DAB+ al 98 procent en ook op de snelwegen is de dekking zo goed als volledig
Intussen zet de uitbreiding zich ook regionaal en landelijk door. Als je alle regionale en landelijke publieke en private radiostations samentelt dan kom je momenteel aan 270 verschillende programma’s, waarvan er 70 exclusief via DAB+ te ontvangen zijn. In de herfst gaat in Noordrijn-Westfalen een eerste particuliere mux met 16 nieuwe DAB+-programma’s van start.
Deelstaten versus Bundesweit
Op de Duitse radiomarkt zorgt DAB+ voor heel wat nieuwe opportuniteiten. In Duitsland is het omroepbeleid een bevoegdheid van de deelstaten. Op FM beschikte enkel de openbare (reclamevrije) Deutschlandfunk over een volledige landelijke dekking. Nu zijn er intussen al 24 private radioproducten die ‘Bundesweit’ te ontvangen zijn. Zij moeten het dan ook hebben van nationale radioreclame en laat dat nu net iets zijn waar de Duitsers (nog) geen traditie in hebben.
Het succes van DAB+ wordt bij deze tiende verjaardag graag voorgesteld als ‘teamprestatie’, maar dat is de geschiedenis toch wat geweld aandoen. In die tien jaar hielden in behoorlijk wat Duitse deelstaten de grote mediaspelers immers jarenlang de boot af en lobbyden ze volop tegen de ontplooiing van DAB+, zowel regionaal als op het niveau van de deelstaten.
Hun enige doel, al werd dat nooit met zoveel woorden toegegeven, was uiteraard hun commerciële machtspositie op FM zo lang mogelijk te beschermen. Ook de start van de tweede Bundesmux liep meer dan twee jaar vertraging op door een juridisch conflict over de toewijzing van de operator.
Beieren op kop
Hierdoor is het globale Duitse beeld van DAB+ na tien jaar nog erg divers. In sommige delen van Duitsland heb je in de digitale ether keuze uit een dertigtal radiostations, waar dat in sommige steden en deelstaten makkelijk tot 60 of zelfs 80 stations kan oplopen (zie kaartje).
Algemeen staat al in meer dan een kwart van alle Duitse huishoudens inmiddels een DAB+ toestel, goed voor ruim 17 miljoen toestellen (thuis en in de wagen). DAB+ is volgens het digitaliseringsrapport al verschillende jaren op rij de sterkste groeier.
In Beieren, dat altijd al het voortouw nam in de digitalisering van radio, steeg het toestelbereik van DAB+ het laatste jaar van 34 naar 42 procent van de bevolking en het marktaandeel van 20,5 naar 26,6 procent (tegenover 16,8 procent voor internetradio en 58 procent voor FM). Sinds december vorig jaar is DAB+ sowieso een algemene verplichting in Duitsland op alle nieuwe radiotoestellen.
Geen FM-Abschaltung
Van het uitzetten van de FM-frequenties is in Duitsland weinig of geen sprake. Enkel Deutschlandfunk, dat al enkele jaren bezig is met het uitschakelen van kleinere analoge steunzenders, is van plan om op termijn volledig digitaal te gaan.
Landelijk is er bij alle Duitse stakeholders een grote consensus dat er geen verplichte FM-afschakeling komt. Elke omroep moet zelf beslissen hoe hij zijn programma wil verspreiden. Verwacht wordt dat FM op een termijn van tien jaar uit zichzelf zal ‘uitdoven’. Vooral de ARD staat daarbij voor een grote uitdaging, want vanaf 2029 heeft die niet meer genoeg geld voor zowel FM- als DAB+-uitzendingen. (RDS)
