In juli 1974 besloten een vriend en ikzelf op vakantie naar Polen te gaan. We waren er nog nooit geweest. Daarna zijn we nog tientallen keren teruggekeerd. Het begon al bij de grensovergang Helmsted / Mariënborn waar we West Duitsland verlieten en in de DDR heilstaat kwamen.
Tweeduizend man militairen was er gehuisvest. Met grote schijnwerpers, betonblokken, honden en mitrailleurs werd iedereen gecontroleerd. Zelfs werd er met spiegeltjes onder de auto’s gekeken. Vervolgens kwam er een stempel in het paspoort voor het transit visum. Wat o wee, als je er te lang over deed. En niet te hard rijden. Want dan hielden de VOPO’s je aan en mocht je een hoge boete betalen; in D-Marken; dat dan wel weer.
Bij de Poolse grens precies hetzelfde ritueel. Weer een stempel inzake het transit visum. En een Pools visum dat je toen nog aan de grens kon krijgen. Wisten wij veel. In Polen aangekomen dacht ik dat we op een andere planeet waren beland. Alsof de tijd stil had gestaan. Pas later besefte ik dat we in voormalig Duitsland waren. Het land was niet alleen verdeeld in een Amerikaanse, Franse, Engelse en Russische zone; ook een stuk (driemaal Nederland) was van Duitsland ‘afgeknipt’ en aan Polen ‘geplakt’.
Plaatsnamen waren van het Duits in het Pools omgezet; zoals Grünberg naar Zielona Gora en Breslau naar Wroclaw. Onderweg hadden we bijna constant naar de Norddeutscher Rundfunk (NDR) kunnen luisteren. Maar in Polen zelf was het andere koek. Omdat de Russische overheersers niet wilden dat er naar westerse zenders geluisterd zou worden hadden ze de FM band lopen van… 66 tot 86 MHz. Alle radiotoestellen van diverse fabrikanten hadden de naam Unitra. Gemakkelijk; alles hetzelfde.
Op onze ontvangers konden we uitsluitend luisteren naar de politie en de brandweer. Dus waren we aangewezen op de kortegolf uitzendingen van de Nederlandse Wereld Omroep. Perfecte ontvangst op 5995 en 9855 kHz. Hierdoor bleven we goed op de hoogte van de ontwikkelingen in eigen land; inclusief de ANWB oproepberichten. Want het Pools was niet alleen niet te volgen, het nieuws was ook bijzonder gekleurd.
In de avond konden we vanaf 1980 Hilversum 1 en Hilversum 2 beluisteren via de nieuwe, sterke middengolfzenders in Flevoland (747 en 1008 kHz). En uiteraard kwam Radio Luxembourg ’s avonds (0p 208 meter) loeihard door. Daarnaast was er een tijdlang perfecte ontvangst van de Wereldomroep via een zender in Kaliningrad. De Poolse TV werd ontvangen via Russische, energie vretende toestellen. Bij rook een klap geven; dan draaide het weer.
Secam-Ost, bestond wel. Uiteraard ook niet geschikt voor ontvangst vanuit het Westen. Tijdens de staat van beleg, die op zondag 13 december 1981 werd afgekondigd, waren we helemaal afhankelijk van de berichtgeving van BBC World Service via de korte golf. Want de telefoon was afgesneden, openbaar vervoer en post lagen plat, nieuws op de TV werd door militairen voorgelezen, een avondkok van 22:00 tot 06:00 uur afgekondigd. Toen heb ik mijn wereldontvanger echt als een grote vriend leren kennen.
