Wordt er tegenwoordig nog betaald om liedjes veelvuldig gedraaid te krijgen op de radio? We hebben geen idee. Dat het ooit en vaak gebeurde, is wel bekend. Maar dat was toen. In de Verenigde Staten hebben ze er zelfs een woord voor; ‘payola’. Het is er verboden en heeft menig radio-dj zijn baan gekost. Hoe dan ook, er zijn inderdaad ethische vragen bij te stellen.
Worden radiostations betaald om informatie uit te zenden? Bijna dezelfde vraag, maar met een ander onderwerp en bijgevolg van een totaal andere orde. U voelt meteen de bui hangen. Van ethiek is er geen sprake meer, het is vele malen erger. Gebeurt het? Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid durven we ‘nee’ schrijven. De vraag opwerpen zou eigenlijk overbodig moeten zijn. Toch bij ons, in Vlaanderen.
Bijdrage in de kosten
Niettemin gooide de krant ‘De Morgen’ vorige week, op donderdag en op zaterdag, de knuppel in het hoenderhok. Meer bepaald in dat van de radio-informatie van de publieke omroep. Nee, voor alle duidelijkheid, er werd niet beweerd dat Radio 1 bepaalde berichten à la tête du client in z’n programma’s stopte, maar er werden vragen gesteld bij bepaalde bedragen die de VRT vroeg om aanwezig te zijn met live uitzendingen van onder andere het nieuws- en actua programma ‘De Ochtend’ van Radio 1.
“Dat doen we al dertig jaar”, verdedigt de publieke omroep zich. “Het gaat om een tussenkomst in de productionele kosten van de captatie. Een live uitzending op verplaatsing is veel duurder dan vanuit de studio. Verder heeft dit niks te maken met de redactionele onafhankelijkheid. De redacties stoppen in hun programma’s wat ze willen, waar ze zich dan ook bevinden”.
Tijden zijn veranderd
Hoe dan ook, minister van Media Sven Gatz kon er niet omheen. Uiteindelijk is hij de ‘super baas’ van de publieke omroep. Hij verklaarde quasi direct dat hij ‘de zaak’ tot op de bodem zou uitspitten. Te beginnen bij de publieke omroep zelf. Ook in het Vlaams Parlement roerde men zich. Gisteren kreeg de minister er vragen over gesteld van N-VA parlementslid Wilfried Vandaele.
“VRT kan extra inkomsten genereren, cfr de beheersovereenkomst, maar mijns inziens moeten er daarbij wel belangrijke principes gerespecteerd worden. Er moet eerst en vooral financiële transparantie zijn. Wie geloofwaardig wil zijn, moet transparant zijn. En wie transparant is, is geloofwaardig. Daarnaast kan er een probleem zijn van neutraliteit ten aanzien van de berichtgeving en van de redactionele onafhankelijkheid. Alleen heb ik de indruk dat op dit ogenblik de grijze zone groter is dan de uitersten. Daarover moeten we duidelijkheid hebben”.
Extra regeringscommissaris
Sven Gatz: “Ik heb een eerste reactie gekregen van de VRT, maar er blijven nog zeer veel vragen over. Het is niet goed voor de geloofwaardigheid van de openbare omroep dat er geen volledig antwoord gegeven wordt. Een nieuwe bijeenkomst staat daarom gepland voor volgende week. Een extra regeringscommissaris is inmiddels ingeschakeld bij de VRT om meer duidelijkheid te krijgen”.
“Ik wil met de VRT het gesprek over redactionele onafhankelijkheid voeren. Uit de boeken blijkt ook dat het niet louter gaat om een deling van de kosten, maar dat er ook winst wordt gemaakt. Ik wil volledige financiële transparantie. Dat de publieke omroep dit al zou doen sinds de jaren 80, is geen argument. U zal begrijpen dat wij als politici ons ambacht ook licht aangepast hebben sinds de jaren tachtig. Wat in sommige tijdperken kon, kan vandaag problematischer zijn.”
Koppen bij elkaar steken
De Commissie Media vraagt de VRT/VAR al jaren meer transparantie bij het financiële plaatje, maar zelfs bij de evaluatie van het jaarverslag van de openbare omroep wordt daarover zelden klare wijn geschonken. Misschien wordt het toch tijd dat de VRT directie gaat overleggen met de raad van bestuur.
