De publieke radio is 75 jaar jong. RadioVisie ‘viert’ mee. In ons eigen archief (31 jaar jong) steken behoorlijk wat interviews met radiomakers allerhande. We meenden dat het een niet onaardig idee was om ‘gesprekken van toen’ boven te spitten met zij die voor een deel 75 jaar populaire publieke radio mee hielpen maken. Hoe dachten ze toen? Welke waren hun plannen en dromen? Wat is er van geworden?
Vorige week had Zaki het nog over de man in zijn retro-interview; Peter Koelewijn. Nu kennen we de hem anno 2005 nog steeds als zanger, entertainer, muzikant en medebedenker van het fenomeen Helmut Lotti. Wat de meesten onder ons niet meer weten, is het feit dat Koelewijn ook een begenadigd radiomaker was in Vlaanderen. Iedere youngster die een radio had, stemde op zondagnamiddag steevast af op BRT 2 Omroep West-Vlaanderen. Of doordeweeks op woensdag naar Radio Luxemburg. Koelewijn was niet alleen populair bij het luisterend volkje, hij heeft ook hele hordes presentatoren geïnspireerd.
RadioVisie interviewde het Nederlandse fenomeen eind 1979. De radiocarrière van Koelewijn was toen eigenlijk al voorbij, maar de man was meer dan ooit met radio verbonden geraakt door zijn ode aan Radio Veronica. Het station dat per 31 augustus 1974 de uitzendingen had moeten staken op last van de Nederlandse overheid. Veronica Sorry werd het ultieme eerbetoon aan Veronica en vele andere stations. Het gesprek met Koelewijn werd gepubliceerd in de gedrukte RadioVisie van 19 november 1979 (nummer 22).
EEN ’OLLANDER IN KORTRIJK
Ik betrap er mezelf herhaaldelijk op dat ik, terwijl ik dit interview uitwerk, ‘Kom van dat dak af’ zit te neuriën. Zou het Koelewijn-virus mij ook te pakken hebben zoals het al twee generaties lang vat heeft op het rockminnende gedeelte van de Benelux?
De geschiedenis vermeld 1960 als “Peter & z’n Rockets” de Nederlandse rock inluiden met eerder genoemde song. Vijftien jaar later en na scheurende hits als ‘Marijke’, ‘Mij oh mij’ en ‘Angelina’ perst hij de Radio Veronica-fans menige traan uit het oog met zijn imponerende ‘Veronica sorry’, een ode aan de monddood gemaakte zeezender. Meteen is Peter Koelewijn bekender dan bekend.
Kent het jonge volkje hem haast uitsluitend als zanger/directeur van de productiemaatschappij ‘Born Free’ (Phonogram), dan zal menige dertigjarige zich heer Koelewijn ook nog als deejay herinneren. Midden de zestiger jaren zat hij immers achter de microfoon van Radio Luxemburg en achter die van BRT 2 West-Vlaanderen. Bij RTL presenteerde hij de hitparade, bij de BRT een gastprogramma in het legendarische ‘Duw op de knop’ van Kortrijknaar Carl Dhondt. Nostalgie en toekomstvisies in één interview met de man die de Nederlandse rock uitvond…
VIA DE KRANT NAAR DE MUZIEK
- Het is duidelijk dat je via de platenwereld de radiowereld bent binnengerold.
Peter Koelewijn: “Toen ik van de Nijmeegse universiteit afkwam, ik zat er maar één jaar, ben ik als journalist begonnen bij het ‘Eindhovens Dagblad’. Die krant ging na een tijdje fusioneren en er moesten een aantal mensen uit. Ik had intussen al wat singeltjes gemaakt met enkele schoolvrienden. De Rockets waren dat en ‘Kom van dat dak af’ was een hit geworden voor Philips. Op een dag vroegen die mij of ik niet bij hen in de productie wilde gaan. “Waarom niet?”, dacht ik. De krant was immers een doodlopertje en ik verliet prompt Eindhoven voor Hilversum!”
“Het viel allemaal goed mee, zodanig zelfs dat er geen tijd meer overbleef voor de Rockets, ik gaf de groep op. Toentertijd kende ik Huub ter Hegge vrij goed en die was de grote man achter de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Luxemburg. In die periode zouden ze net beginnen met een drive-in show. Zanger Armand was aangetrokken voor de presentatie. Die jongen is wel een fantastische performer, maar hij is niet zo direct goed van de tongriem gesneden. Dat werd dus niks. Daarom vroeg Huub of ik soms zin had een halfuurtje te draaien. Het kostte me niet zoveel moeite en toen heb ik de hele handel van Armand overgenomen. Op die manier kwam ik bij radio terecht. Ik deed er de hitparade.”
WEINIG VRIJHEID BIJ RADIO LUXEMBURG
- Dat is intussen tien jaar geleden?
Peter Koelewijn: “Inderdaad en er is intussen flink wat veranderd. Toentertijd waren invloedssferen duidelijk afgebakend. Wat popmuziek betrof nam Radio Veronica een vooraanstaande plaats in, Radio Noordzee kwam pas later opdagen. Hilversum 3 stelde in die periode nog niks voor. Dat hield in dat Radio Luxemburg het zuiden en het oosten van Nederland bestreek. Praktisch heel België en een groot stuk van Duitsland pakten we toen ook mee. We hebben trouwens heel wat drive-in shows gedaan in het Ruhrgebied.”
“RTL begon haar Nederlandse service om 07.00 uur en stopte die alweer om 13.00 uur. Hierna namen de Duitsers het over. Die Nederlandse uitzendingen waren toen razend populair. Alle programma’s werden in een dure Brusselse studio opgenomen en precies omdat die al zo duur was, is er nooit een RTL-studio geweest in Nederland. Als de studio niet naar de deejay kon komen, moest de deejay maar naar de studio gaan!”
“Veel vrijheid van werken hadden we niet bij RTL, want door al hun commerciële bindingen moest je voortdurend ergens rekening mee houden. Dat strekte zich uit tot de platenkeuze, de commerciële boodschappen en belangenplaten bij diverse muziekuitgeverijen. In grote lijnen werd het hele programma voor je bepaald en op zo’n moment is dat een beetje lullig omdat je als deejay toch graag een eigen programma maakt! Maar goed, bij RTL was dit volkomen begrijpelijk. Aan de flitsende deejay die zijn eigen platen draait, hebben ze niet zoveel. Daarvoor hebben ze hun dure zender niet nodig. Moest ik directeur van Luxemburg zijn, ik zou precies hetzelfde doen.”
EEN HELE GROVE BLUNDER
- Bij het huidige RTL 208 zijn de Nederlandstalige programma’s alleen nog folklore?
Peter Koelewijn: “RTL was en is nog steeds een commercieel station dat in leven wordt gehouden door commercials en gekochte platen. Platenmaatschappijen konden ook toen gewoon zendtijd kopen, bovendien had het station ook heel wat belangen in muziekuitgeverijen. Alles was volkomen legaal, iedereen wist dat de commercie overal afdroop en daarom werd er ook nergens moeilijk over gedaan.”
“RTL buitte haar commerciële zender op de meest commerciële manier uit. En dat gebeurde erg knap! Maar langzaamaan bleek dat de Duitse reclames veel meer opbrachten. Dat was ook ergens logisch want er werd een veel groter gebied bestreken in Duitsland. Uiteindelijk werd beetje bij beetje aan de Nederlandstalige service geknaagd tot er vandaag de dag nog slechts een half uurtje overblijft. Tussen 19.00 en 19.30 uur (met Mike Verdrengh of Frans vander Drift, nvdr). En ik durf ten zeerste twijfelen aan de impact van die dertig minuten.”
“Jammer eigenlijk dat die uitzendingen er niet meer zijn want ze hadden het gat kunnen opvullen dat er door het verdwijnen van Radio Veronica is gekomen. Maar de RTL-bazen in Brussel en Parijs zagen daar het nut niet van in. Ze hebben die lage landen service trouwens altijd als een soort onderdeurtje beschouwd hoor! Dat is een verschrikkelijke fout geweest. Maar ach, ook de Engelse uitzendingen werden in mijn periode meer in stand gehouden als een prestigeproject. Die service was toen helemaal niet zo winstgevend. Maar ja, heel Europa zat er ’s avonds naar te luisteren, er was immers nog niet zoveel televisie. Nu gaat het wat beter met de Engelsen, dacht ik. Maar toen was er ook veel concurrentie van de Engelse zeezenders, Caroline, London en zo…”
SPRINGPLANK VOOR GROTE NAMEN
- Bij RTL zijn ook heel wat grote deejays geboren?
Peter Koelewijn: “In mijn periode heb ik Felix Meurders nog aan een overwinning geholpen in een RTL-deejaywedstrijd. Tenminste ik zat daar in de jury en ik vond Felix zo origineel dat hij voor mijn part mocht winnen…en hij haalde het inderdaad! Toen mocht hij een radiotest maken en bijna meteen daarna kreeg hij een programma. Iets later mocht hij ook bij Hilversum 3 beginnen. Het station was weliswaar helemaal niet belangrijk, maar toen de zeezenders verdwenen, ging alle aandacht plots wel uit naar Hilversum en werd ook Felix belangrijk. Ik geloof trouwens dat hij diep in zijn hart de popscene wel een beetje voor bekeken heeft. Hij doet de Nationale Top 30 dan wel, maar zijn belangstelling gaat veel meer uit naar reportages, sportwedstrijden en zo… Hij doet veel liever andere dingen dan zomaar plaatjes draaien.”
“Later kwamen bij Luxemburg ook nog Mike Verdrengh en Zaki. Ook zij hebben het ver geschopt bij de BRT. Intussen hield ik er echter mee op. De impact van de zender nam af, de populariteit ging tanen en het werd me gewoon teveel door het productiewerk dat ik voor diverse artiesten deed. Ik moest voor dat hitparadeprogramma iedere woensdag naar Brussel en daar was ik de hele dag mee kwijt.”
VEEL TE VEEL HITLIJSTEN
- Hoe vind je het huidige omroepbestel?
Peter Koelewijn: “Als je Nederland bedoeld, dan zeg ik zeshonderdduizend procent beter dan in België. Dat staat als een paal boven water want België is een verschrikkelijk arm land! De BRT draait wel een uurtje leuke muziek en zo, maar daarna gebeurt er weer een hele tijd niks. Ik weet zeker dat heel wat programmamakers het anders zouden willen, maar ook die jongens krijgen hun richtlijnen van hogerhand. Nederland loopt duidelijk drie lichtjaren vooruit! Maar desondanks is de situatie er ook niet ideaal hoor, dat zal iedere deejay wel toegeven.”
“Nederland heeft per week zo’n vijftal hitparades die nergens voor nodig zijn. Vijftien uur zendtijd per week die met dezelfde platen worden gevuld. In Amerika heb je de Billboard en verder niks dan gespecialiseerde hitlijsten. Wij hebben ook een Nederlandse Top 10 en een Soul hitparade, maar okay is het niet! Iedereen is het daarover eens maar toch zet niemand de stap om dit te saneren. Maar ja dat is een gevolg van de strijd tussen de omroepen.”
“Ik ben voorstander om iedere omroep zijn eigen zender te geven. Laat ze het dan maar allemaal uitknokken! Straks zitten we met een aantal omroepsatellieten in de ruimte en je kan er donder op zeggen dat de grootste hoop commercieel geëxploiteerd zal worden. Ik ben er verschrikkelijk bang voor dat de jongens met poen, zeg maar Amerika en Japan, alleen maar hun muziek op de markt zullen werpen. Waar blijven wij dan met onze Nederlandse en Belgische producten? Al is dit natuurlijk maar een ruwe toekomstkreet.”
WAT IS HILVERSUM 1 EIGENLIJK?
- Zit de Nederlandse popwereld in een malaise door het verdwijnen van Veronica?
Peter Koelewijn: “Tja luister, met Veronica erbij had je veel meer mogelijkheden. Meer middelen ook om het muzikale product onder de aandacht te brengen. Nu is er maar één zender. Radio Veronica had ook een horizontale programmering. Hilversum 3 draait de ene dag voor de grote massa, de andere dag voor een splintergroepje. Er zijn momenteel een heleboel stromingen die niet meer aan de bak komen! Men had gedacht om een alternatief te scheppen met Hilversum 1 , maar tot op heden kunnen we dit experiment wel als mislukt beschouwen.”
“Die zenderkleuring is één miskleun! Naar Hilversum 1 luistert niemand want het is allesbehalve een middle-of-the-road zender. Je weet niet wat je overkomt als je het station opzet. Je hoort klassiek en uren geouwehoer. Geen zinnig mens zet het station op, als achtergrond valt het niet te pruimen… Nu Caroline weer terug is kan het alleen maar goed zijn voor de muziek. Er is weer een concurrent. En het is heel wat anders als twee zenders gaan concurreren dan als de omroepen onderling aan het concurreren slaan. Ik hoop dat Caroline vaste voet krijgt.”
PRODUCER VAN BEROEP
- Van beroep ben je momenteel producer.
Peter Koelewijn: “Ik ben inderdaad de man die verantwoordelijk is voor het artistieke gedeelte van de plaat. De producer kiest het juiste nummer, op het juiste moment, voor de juiste artiest. Kortom hij bepaalt wat het beste is voor een bepaalde artiest. Een producer is nou ook weer geen despoot, het gaat allemaal in overleg met de vertolker, maar hij neemt wel de uiteindelijke beslissingen. Daar moet een artiest het dan mee eens zijn, anders moet hij of zij maar een andere producer zoeken. Verder is een producer ook de schakel tussen vertolker en technicus om het geheel juist op de plaat te krijgen. ik heb ook al een rijtje artiesten geproduceerd en ik ben net met een nieuwe stal begonnen waarin o.a. Nico Haak, Bots, Babe, Ton van der Meer, Polle Edouard, Family en de Millionaires zitten.”
HET TOPTALENT WILL TURA
- Je hebt ook wat met Will Tura gedaan?
Peter Koelewijn: “Ik heb inderdaad twee platen gemaakt met Will en ik ben er van overtuigd dat er een markt is voor hem in Nederland, doch we hebben het juiste repertoire niet voor die jongen. En er moet eerst een plaat uitgebracht zijn om de reacties van het publiek na te gaan. Will Tura is een toptalent, maar hij heeft een onmiskenbaar Belgisch accent. Het wordt al minder en hij heeft de moed om vol te houden. Ik zag hem laatst nog optreden, nou ik was gewoon onder de indruk. Bovendien heeft hij alles al gehad in België, hoger dan het plafond kan hij niet komen. Nederland is een uitdaging, daarna probeert hij het ook wel om in andere landen door te dringen.”
NEDERLANDSTALIGE ROCKMUZIEK
- Je werkt graag met Nederlandstalige zangers en zelf zing je ook uitsluitend in het Nederlands.
Peter Koelewijn: “Ik ben best wel een beetje een chauvinist. Wat mezelf betreft, ik kan me goed uitdrukken in die taal. Iedereen vond het okay, ik had er succes mee. Ik kon ook aan niemand een voorbeeld nemen want ik ben zelf begonnen met Nederlandse rock. Al brachten we tijdens een optreden natuurlijk wel eens nummers als Long tall Sally en zo. We hebben ook nog een tijdje het gemekker gehad van de Nederlandse Rod Steward. Daar word ik echt niet goed van. Ik maakte al platen toen die kerel nog rond liep te huppelen. Al is het dan ook weer vleiend want Rod Steward is nou ook niet de eerste de beste.”
GEEN MUZIKALE VOORKEUR
- Ga je ooit nog wat doen op de radio?
Peter Koelewijn: “De gelegenheid is er niet meer. Het is misschien niet eens meer van deze tijd. Volgens de omroepwet zou ik een commerciële binding hebben als directeur van Born Free. Al zou ik het wel leuk vinden om Buddy Holly en Chuck Berry en Elvis nog eens te draaien. Crosby, Stills, Nash & Young vind ik ook een fantastische groep. En een Elton John in zijn beginperiode.”
“Al brengt mijn beroep wel met zich mee dat ik van muziek hou met allerlei inslag. Een klassieke viool kan ook best aardig klinken als ik het rustig wil hebben. Wat klassieke muziek in de auto en zo. Ik heb eigenlijk geen voorkeurmuziek, vandaar ook geen voorkeurprogramma’s en bijgevolg ook geen voorkeurdeejays. Ik kan dat bovendien niet helemaal eerlijk gaan vertellen want deejays draaien nu eenmaal mijn platen. Ik moet hen te vriend houden.”
WE GAAN NAAR HUIS
- Mijn vragen zijn op, maar mocht jij nog wat hebben?
Peter Koelewijn: “Nou, het lijkt me al een hele waslijst, als we het hierbij kunnen houden.”
- Interview: Johnny Player/RadioVisie
